Yazarlar

Ufuk Ulutaş

Ufuk Ulutaş

COVID-19 diplomasiye ne getirecek?

Ufuk Ulutaş tüm yazıları

COVID-19 salgınının uluslararası sistemde bir kırılma noktası teşkil edip etmeyeceği tartışılıyor, fakat birçok alanda dönüşümlere sebep olacağı şeklinde yaygın bir kanı var. Diplomasi de bu dönüşümlerden mutlaka etkilenecek. Genel diplomatik teamüllerde büyük değişiklikler olmasa da salgın sürecinde kazanılan alışkanlıklar, kurulan ilişkiler ve test edilen metotlar, salgın sonrasında da işlerliğini devam ettirebilir ve geleneksel diplomasi pratiklerine yenilerini kazandırabilir.

Sağlık sektörü doğal olarak salgın sonrasındaki dönemde en fazla tartışılacak ve kapasite artırımına tabi tutulacak alanlardan. Birçok ülke mümkünse yerlileşmeye, değilse tedarik zincirini kuvvetlendirmeye çalışacak. Sağlık kapasitesi güç değerlendirmelerinde önemli bir kritere dönüşecek. Altyapı yatırımı ve ar-ge patlaması ekonomik olarak imkanı olan devletlerde gözle görülür bir şekilde artacak. Tüm bu çabalar uluslararası işbirliğinin artmasını ve sağlık diplomasisinin önem kazanmasını sağlayacak. Dünya Sağlık Örgütü’nde yapılacak olası revizyonlar, uluslararası ilişkiler, sağlık, ekonomi ve hukuk uzmanlarının bir araya gelmesini gerektirecek. Küresel yaşamın bir parçasına dönüşen pandemilere karşı küresel çabanın merkezinde de sağlık diplomasisi yer alacak.

Aynı şekilde salgın döneminde yardımlar üzerinden yeni diplomatik açılımlar mümkün olabilecek. Malum, medikal ekipman ve korunma malzemelerinin altın değerinde olduğu zamanlarda yapılan ekipman ve malzeme desteğinin ve tecrübe aktarımının çarpan etkisi çok yüksek. Küresel dayanışmayı göstermesi açısından önemli ama aynı zamanda devletleri yaklaştırma potansiyeline de sahip. Mevcut tablo sahip olduğumuz küresel ittifaklar manzumesini kökünden değiştirecek yeni dost ve düşmanların ortaya çıkmayacağını gösteriyor. Yani büyük kırılmalar mümkün görünmüyor. Fakat, diplomasiye bir takım alanlar da açılıyor. Yardımların halklar üzerindeki olumlu etkisi siyasa yapımına yansıdığı ölçüde diplomatik açılımların önü açılacak. En azından salgın dönemindeki yardımlar, bir pozitif anekdot olarak diplomatik metinlere işlenecek.

Salgın sürecinde çok sayıda ikili ve çok taraflı diplomatik görüşme online araçlar vasıtasıyla yapıldı. Bir takım uygulamalar ön plana çıkarken, daha güvenilir uygulamalara olan gereksinim de ön plana çıktı. Bu yönde yapılacak ek yatırımlarla, online görüşmelerin diplomaside daha yaygın kullanılacağı bir döneme girebiliriz. Bunun elbette dezavantajları var; zira diplomaside insan dokunuşu oldukça önemli. Yine de mümkün olan miktarda ve konularda online diplomasinin yaygınlık, dijital diplomasinin önem kazanması beklenebilir.

Ufuk Ulutaş Diğer Yazıları