Altından daha değerli ikonik bir koku: Orris

Aksam.com.tr

Orris ilk olarak Eski Yunanlılar ve Romalılar tarafından uçucu yağolarak şişelenmiştir. Günümüzde, birçok farklı alanda Orris yağı kullanılmaktadır: tentürlerde, medikal şuruplarda ve baharat karışımlarında kozmetiklerde temel not olarak; parfümlerde ikonik bir koku olarak. Orris günümüzde altından daha değerli tereyağı kıvamında bir madde olarak karşımıza çıkmaktadır.

İris (Süsen) bitkisinin rizomlarından damıtılan bu nadir kokuda ahududu, menekşe ve karabiber tonları bulunmaktadır. Her süsenden Orris elde edilemez. Orris’in elde edildiği süsen türlerinin başında Vincent van Gogh tarafından üne kavuşturulmuş olan sakallı süsen (Iris x florentina L.) gelmektedir. Bu çiçekler İtalya Toscana’da kültür bitkisi olarak geniş alanlarda yetiştirilir. Iris x florentina’nın yanı sıra Iris pallida L. ve Iris x germanica’nın rizomlarından da Orris elde edilmektedir. Iris pallida Fransa’da geniş üretim alanına sahipken, Iris x germanica Fas’ta yetiştirilmektedir.

Bu nadir esansın elde edilmesinde günümüzde halen geleneksel üretim yöntemleri takip edilmektedir. Her baharda İtalya’nın Chianti bölgesi Cezayir menekşesi moru ve beyaz renklere sahip süsenlerin çiçeklenmesine sahne olmaktadır. Bu çiçeğin rizomlarından geleneksel yöntemler ile elde edilen reçine – orris yağı - kozmetik, parfüm ve tozlarda kullanılmak üzere dünyanın her yerine ihraç edilmektedir.

Parfümler, binlerce yıldır kullanılan sayısız doğal malzemeden - odun ve yosunlar, reçineler ve balzamlar, otlar ve baharatlar, çiçekler ve hayvansal yan ürünlerden elde edilir. Orris parfümeri endüstrisi için en çok tercih edilen ve en değerli olan baz aromalardan biridir.

Orris’i bu kadar benzersiz ve büyüleyici yapan şey nedir?

Orris çiçeksi ile odunsu arası bir kokudur: çok yönlü, sert ve hafif kadınsı. Orris inanılmaz derecede güçlü bir kokudur, birkaç damla damıtılmış Orris bir parfümün üst notalarını elde etmek için yeterlidir. Ancak aromasını tam olarak tarif etmek çok mümkün değildir. Aslında Iris çiçeğinin kokusu oldukça hafiftir bu sebeple parfüm endüstrisi için Iris çiçekleri yıldız sayılmazlar, ama asıl yıldız toprağın altında gizli olan rizom kısmıdır. Bu rizom kısmı içerdiği demir ile birlikte Orris’i parfüm endüstrisinin en değerli yıldızı haline getirmektedir.

Bitkiden Parfüme

Taşlı toprak yapısı ve ılıman iklim koşullarında Akdeniz sıcaklığında yetişen Iris florentina şişelenmeden, toz haline getirilmeden veya parfümün içine konmadan önce yıllar geçmelidir.

Iris rizomları dört yıl yeraltında bırakılarak, çeşitli “tohumlama işlemleri” gerçekleştirilir: çeşitli büyüme döngülerindeki çiçekler yataklanır, yabani otlardan kesilir ve toplanır.

Hasat, yaz aylarında, haziran ayından eylül ayına kadar gerçekleşir. İlk çıkarıldığında kokusuz olan süsen rizomları temizlenir, kavisli bir bıçakla elle soyulur ve sonra güneşte kurumaya bırakılır veya damıtma için hazır hale getirilir. Bu kurutma işlemi de yaklaşık olarak 3 yıl süren, sabır gerektiren bir iştir.

Bu kurutulmuş süsen rizomları, üreticinin değerli hasadını tahrip edecek mantar ve böcek saldırılarına karşı gece ve gündüz korunmalıdır. Olgunlaştıkça menekşe benzeri bir aroma ve diğer kokuları barındırabilecek doğal fiksatif özellikler geliştirir.

Orris yetiştiriciliğinde kullanılan hiçbir yöntem endüstriyel değildir ve işlerin çoğu el ile basit aletler kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Bunun yanında bir kilo esans yağı üretimi için yarım ton Orris rizomunun kullanıldığını düşünürsek bu esansın neden altından daha değerli olduğunu anlayabiliriz. Yüksek kalitede ve saflıkta bulunan Orris yağının bir kilogramı 50.000-75.000 avrodan fazla değere sahiptir.

Orris rizomları parfümeride kullanılmasının yanı sıra farklı yararlı özelliklere de sahiptir:

1. Sağlıklı saçlara sahip olmak için Orris rizomlarından elde edilen toz kullanılmaktadır.

2. Peruk hazırlanmasında da antik çağlardan bu yana orris özütü kullanılmaktadır.

3. Saç derisini ve saçları yeniler, bir tutam toz saçlara hacim kazandırmak için yeterli olur.

4. Ciltteki safsızlıkları ve mikropları gidermede orris özütü etkilidir.

5. Orris rizomlarından elde edilen özüt bal ile birlikte uygulanarak cildi nemlendirmek için kullanılmaktadır.

6. Orris rizomlarından elde edilen toz, koku ve bileşiminden dolayı ve diğer kozmetik ürünlerinde de çok yaygın olarak kullanılır. Orris tozu cildin nemi ve elastikiyeti korumasına yardımcı olur ve bireye taze ve parlak bir cilt sağlar.

7. Orris tozu iyi bir antiseptiktir, yanık tedavisinde kullanılabilir.

8. Nefes darlığını, ağız kokusunu ve ishali tedavi etmede yardımcıdır. Orris tozu, bronş bölgesindeki iltihaplanmaları en aza indirmeye yardımcı olur, böylelikle nefes alma problemlerini en aza indirir.

9. Orris tozu, taze ve iyi bir koku yaymak için diş tozlarında ve diş macunlarında çok yaygın olarak kullanılır. Dişleri güçlendirme etkisi vardır.

Orris aynı zamanda henüz kanıtlanmamış olmasına rağmen kanser ve karaciğer rahatsızlıkları üzerinde de etkilidir.

Kandaki safsızlıkların giderilmesinde de etkili olduğu yönünde çalışmalarda bulunmaktadır. Fakat kullanmadan önce uzman tavsiyesi alınması önerilmektedir.