Modernleşme ile hayatımızda büyük yer kaplayan ışık kirliliği, şehir hayatından en sık karşılaşılan durumlardan biridir. Yanlış miktarda ve yerde yapılan aydınlatmalar birçok canlı türüne zarar veriyor. Ekonomik kayıplar da oluşturan ışık kirliliği için sivil toplum kuruluşları da oluşturulmuştur.
IŞIK KİRLİLİĞİ NEDİR?
Işık kirliliği aşırı yönlendirilmiş ve yapay olan rahatsız edici ışık huzmesine verilen isimdir. Işık kirlilikleri istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Örneğin geceleri çok ışıklı yerlerde yıldızları göremeyiz, astronomik araştırmalar ışık kirliliği sebebi ile rahat yapılamaz, ekosistemin bozulmasına da neden olur, insanların sağlıklarını da olumsuz etkiler ve enerji israfına yol açar.
Yanlış yapılan aydınlatmalar sebebi ile geceleri gökyüzünün kontrastı bozulur. Çok fazla ışığa maruz kalmamız sebebi ile de yıldızları göremeyiz. Bunun yanında vahşi yaşamı, enerji kaynaklarını, astronomi araştırmalarını ve insanları etkileyen sirkadiyen ritimler de bozulur. Yıllar geçtikçe yapay ışıklara ilgi de artmaktadır. Bu sebeple ışık kirliliği de günden güne artar.
IŞIK KİRLİLİĞİNİN ETKİLERİ NELERDİR?
Böcekler: Fazla ışığı seven böcekler olduğu gibi ışığı sevmeyen, karanlıkta yaşayan böcekler de bulunur. Orman, göl ve tarla gibi alanların gereksiz aydınlatılması bazı yararlı böcekleri yok ettiği gibi, bazılarının da gereksiz çoğalmasına neden olabilir. Böceklerin göç, kışlama ve Polimorfizm fazla ışıktan etkilenmektedir.
Sürüngen ve memeliler: Gece aktif hayvanlar, gece aydınlatmalarından etkilenirler. Yumurtadan yeni çıkan careta caretta yavruları sahil ışıklarından etkilenmekte ve denize ulaşamamaktadır.
Kuşlar: Göç eden kuşlar, deniz feneri ve gökdelenlerin ışıklarının etrafında dönmeye başlarlar. Bazen yorulup düşerler, bazen binaya çarpıp ölürler. Ekim 1954'te Water Robins Havaalanında (Georgia-ABD) 50.000 kuş bu şekilde ölmüştür.
Balıklar: Fazla ışık alan balıklarda hareketlilik fazlalaşmaktadır. Alınan enerji büyüme yerine hareketlilikte kullanılır. Alabalıkların fazla ışıkta yumurta kalitesi ve yumurtlama devresi değişmektedir.
Bitkiler: Bitkilerin çiçeklenme ve büyüme döneminde ışığın süresi, açısı ve miktarı önemlidir. Sadece fotosentezde değil, farklı gelişim düzenlerini belirler. Fazla ışık bitkilerde şekil bozulmaları (sap kalınlaşması, boğum aralarının kısalması,hücre çeperinin kalınlaşması, dallanmanın artması) ve fizyolojik (klorofilde azalma, tuz oranı artışı, solunum artışı,terleme artışı, erken çiçeklenme) bozulmalarına neden olur.
Kümes hayvanları ve zirai ürünler: Sun'î aydınlatma ıspanak ve pirinçte fizyolojik bozulmaya neden olur. Fazla ışık kanatlılarda tüy yolma ve kanibalizme neden olur. Işık kirliliği insanlarda olduğu gibi hayvanlar için de kanser sebebidir.
İnsanlara etkisi: Fazla gece aydınlatması evlerden içeri sızmakta, uykusuzluğa sebep olmaktadır. Uyurken ışığa muhatap olunması durumunda, melatonin hormonu salgılanmaz, bu nedenler oluşmayan Östrojen hormonu kadınlarda meme kanserine neden olur. Işık yoğunluk ve şiddetindeki değişiklikler SAD rahatsızlığına neden olur. Aydınlık ortamda uyumanın miyopluğa neden olabilmektedir.
Yayalara etkisi: Düzensiz yerleştirilen lambalar ve aşırı ışık yayaların gözlerini kamaştırır.
Taşımacılığa etkisi: Orta refüjde ışık kesici önlemler alınmadığı durumlarda, sabah ve akşam güneşi ile gece far ışığı sürücüleri olumsuz etkilemektedir.
Astronomik gözlemlere etkisi: Gece ışık kirliliğine uğrayan gökyüzünde oluşan bulanıklıktan dolayı sağlıklı gözlemler yapılamaz.