1
SERCAN DİNÇ / aksam.com.tr
Avrupa zenginlik ve mürreffeh içinde yaşarken yanıbaşındaki İrlanda'da (1845-52) yaşanan açlığa (Gorta Mor) gözlerini kapadı. İrlanda'ya çok uzaklardan bir yardım eli uzandı. Uzatılan bu dost eli Osmanlı padişahı Sultan Abdülmecid'den başkası değildi. Türkiye'den İrlanda'ya önce maddi daha sonra da tahıl, tohum ve gıda malzeme yüklü gemiler gönderildi.
Avrupa'nın en batısında bulunan 4500 km uzağımızda tarih boyunca iyi veya kötü hiç bir şekilde karşı karşıya gelmediğimiz memleketin insanlarının, bugün Topkapı Sarayı arşivinde muhafaza edilen teşekkür mektubu aslında ciltler boyunca kitaba sığmayacak en açık ifadesi...
AVRUPA YAŞANAN FACİAYA SAĞIR VE DİLSİZ KALINCA
Amerika'da yaşayan Çokdav Kızılderelilerin İrlanda halkı için aralarında topladığı 170 dolarlık yardımda bulunurken zenginlik içinde yaşayan Avrupalılar bu faciaya adeta sağır ve dilsiz kaldı.
BÜYÜK BİR İNSANLIK DRAMI: GORTA MOR...
1845 yılında İngiltere tarafından sömürge olarak yönetilen İrlanda'da tarihin büyük açlık İrlandaca "Gorta Mór" ile karşılaştı.
En önemli geçim kaynağı patates olan İrlanda'nın tarım topraklarının tümü İngilizin elinde bulunuyordu. Bu topraklar 600 bin İrlandalı çiftçiye kiralanıyordu. İngilizler aldıkları yüksek paralarla İngiltere'de lüks içinde yaşıyorlardı.
ABD'den gelen zehirli bir mikroskobik mantar ile ülkenin en önemli geçim kaynağı olan patatesin üretimi 3'te 1 azaltınca İrlanda için kritik günler başladı. Büyük bir kıtlıkla karşılaşan İrlanda halkının zor günler için sakladıkları patatesler çürümeye başlayınca 1847 yılında açlık zirveye ulaştı.
ÇOK UZAKLARDAN BİR DOST ELİ UZANDI
Yaşanan kıtlık sonucunda 8 milyon nüfusu bulunan İrlanda'nın göç ve hastalıklardan gelen ölümlerle birlikte 7 yılda 5 milyona geriledi. Tarih boyunca görülen Türk milletinin yardımseverliği bir kez devreye girmekte gecikmedi.
Sömürgesinde olan İngiltere dahil hiç bir Avrupa devletinden destek görmeyen İrlanda'ya Osmanlı Devleti yardım elini uzatır. Osmanlı'nın o günlerde yaşadığı ekonomik sıkıntılara rağmen 1847 yılında Sultan Abdülmecid Han karşılık beklemeden, Britanya Kraliçesi Victoria'ya yardım etme talebinde bulunur.
İNGİLTERE KRALİÇESİ OSMANLI PADİŞAHININ YARDIMINI HAZMEDEMEDİ
Sultan Abdülmecid Han'ın 10 bin poundluk yardımını hazmedeyen Kraliçe Victoria, bunun kendi yaptığı yardımdan fazla olduğunu belirtir ve yapılan yardımın azaltmasını ister. Bunun üzerine Sultan Abdülmecid açlıkla boğuşan İrlanda'ya bin pound yardım gönderir. Ancak Osmanlı Devleti yaptıkları para yardımını yeterli bulmaz ve ülkeye tahıl, tohum ve gıda malzemeleri yüklü beş yardım gemisi gönderir.
Osmanlı'nın yardımına engel olmak isteyen İngiltere bunu başaramaz. Gemiler, İrlanda'nın başkenti Dublin'in 50 kilometre uzaklıktaki Drahoda Limanı'na ulaşır ve bir çok kişi bu sayede ölümden kurtulur.
İRLANDA'DAN TEŞEKKÜR
İrlanda'nın asilzadeleri ve halk da Sultan Abdülmecid'e bu jestinin karşılığı olarak teşekkür maksadıyla bir mektup yolladı. Mektupta şu cümlelere yer verilir:
"Aşağıda imzası bulunan biz İrlanda asilzadeleri, beyefendileri ve sakinleri, Majesteleri (Osmanlı Padişahı) tarafından, acı çeken, kederli İrlanda halkına gösterilen cömert hayırseverliğe ve ilgiye en derin minnetlerimizi saygıyla takdim eder ve onlar adına Majesteleri tarafından İrlanda halkının ihtiyaçlarını karşılamak ve acısını dindirmek üzere cömertçe yapılan 1000 paundluk bağış için teşekkürlerimizi arz ederiz."
KENTİN ARMASI AY-YILDIZ OLDU
İrlanda halkının yaşadığı zor günleri atlatmasında çok önemli yere sahip olan Türk milletinin bu davranışı sembolleşmiştir. İrlanda'nın Drogheda Belediyesi, yardım gemilerinin geldiği Drogheda Limanı'nında her yıl şenlikler yaparak Osmanlı Devleti'ne minnetlerini dile getiriyor. Öte yandan, yapılan yardımın etkisi o kadar büyük oluyor ki Drogheda kentinin arması ay yıldız olarak belirleniyor.
İrlanda'nın en büyük kulüplerinden biri olan Drogheda United'ın armasında da ay ve yıldız bulunuyor. Takma ismi "Türkler" olan Drogheda United takımı 2012 yılında Trabzonspor ile kardeş kulüp olmuştur.
LOZAN'DA TÜRKİYE'Yİ TEK DESTEKLEYEN TEK ÜLKE
1923 senesinde yapılan Lozan görüşmelerin Avrupalı delegeler sürekli aleyhimize oy kullanırken sadece İrlanda lehimize oy kullanmıştır. Türk delegeler arasında bulunan ünlü şairimiz Yahya Kemal bu durumu fark ederek İrlandalı delegeye şu soruyu sorar: Avrupalı devletler sürekli aleyhimize oy verirken, siz her seferinde lehimize oy kullanıyorsunuz; bunu niçin yapıyorsunuz?
İrlandalı delegenin verdiği cevap ise Türk milletini kısaca özetler şekildeydi;
“Biz bir yandan açlık ve kıtlıktan kırılıp, bir yandan salgın hastalıklarla boğuşurken, diğer Avrupalılardan hiçbir yardım ve destek görmedik. O günler sizin Osmanlı dedeleriniz yardım olarak hem para hemde gemiler dolusu erzak gönderdiler. O zor günlerde bize dostça insanca uzanan eli asla unutmayız. Siz her zaman desteklenmeye layık bir milletsiniz. Bunu çok iyi hak ediyorsunuz.”
İRLANDA CUMHURBAŞKANI'NDAN TÜRKİYE'YE TEŞEKKÜR
2010 yılında Türkiye'ye ilk kez resmi ziyarette bulunan dönemin İrlanda Cumhurbaşbakanı Mary McAleese de "Bir milyon İrlandalının hayatını kaybettiği büyük açlık döneminde Türk halkının bize nasıl yardım ettiğini çok iyi hatırlıyoruz. İrlanda halkı bu eşine az rastlanır bonkörlük girişimi asla unutmadı" demişti.