Genel Af ve Özel Af Nedir?

Genel af, kamu yararına uygunluğu anlaşıldığı belli başlı suç çeşitlerinin kovuşturulmasının durdurulması, verilmiş olan cezaların kaldırılması ya da azaltılmasıdır.

Türk Ceza Kanunun 65 maddesinde genel af şu şekilde yer buluyor;

Genel af halinde, kamu davası düşer, hüküm verilen cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.

Özel af ile birlikte hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek sürenin kısaltılması sağlanır veya adli para cezasına çevrilebilir.

Cezaya bağlı olan ya da hükümde belirtilen hak yoksunları, özel affa rağmen etkisini sürdürür.

74. maddeye göre genel af, özel af ve şikayetten vazgeçme gibi durumlarda veya adli para cezasının geri alınmasını gerektirmez. Genel af halinde yargılama giderleri de istenmez.

Türkiye’de genel af örnekleri bir hayli fazladır. Örneklerle konumuzu daha da anlaşılır hale getirelim. Hatırlayacak olursanız 6 Şubat 2003 tarihinde cezaların ertelenmesi sağlanmıştı. Başka bir örnek vermek gerekirse, 27 Nisan 2002 tarihine kadar işlenen suçlardan dolayı hapis cezasına mahkum edilenlerin, 4758 numaralı kanun gereği toplam cezaları on yıl indirilmiştir. Dikkat ettiğimiz kadarıyla genelde genel aflar hükümet değişiklikleriyle gündeme gelmektedir ve bu dönemlerde gerçekleşmektedir.

Genel af çıkmasıyla birlikte, soruşturması yürütülen ve henüz dava açılmayan soruşturmalarla ilgili davalar açılmaz. Hakkında hüküm verilip henüz kesinleşmeyenlerin ve davası açılıp mahkemeye devam edenlerin hakkında davaları düşmesine karar verilir.

Haklarında hüküm kesinleşip henüz infaza başlamayanların ilgili cezaları vermekten vazgeçilir. Hapishanede olanlar derhal serbest bırakılır ve genel af halinde adli sicil kayıtları silinir.

RAHŞAN AFFI NEDİR?

Asıl adı Şartla Salıverme ve Erteleme Yasası olan 22 Aralık 2000’de Rahşan Ecevit’in önerisiyle çıkartılmış, devlete işlenen suçların dışındaki suçlara erteleme ve şartlı salıverme getiren yasadır. Bu yasa kamuoyunda Rahşan Affı olarak biliniyor.

9 Aralık 2000’de ölüm orucu eylemlerini sona erdirmek için başlatılan Hayata Dönüş Operasyonu’nda 3 gün sonra gibi bir kısa sürede bu yasa çıkartıldı. Cezaevlerinden yer kalmadığı için çıkartılan bu af yasasının ardında 70 bin kişilik cezaevlerinin nüfusu 40 bine kadar düşmüştür. Ancak bu sayı 3 yıl içinde 20 bin artarak 64 bine ulaşmıştır.

Bu yasayla birlikte yaklaşık 23 bin hükümlü aftan yararlanarak salıverildi. Yasanın kapsamının değişmesiyle birlikte bu sayı 45 bini buldu. 2005 yılında 4 bin 715 kişi hakkındaki dava af yasası çerçevesinde ertelenmesi ortaya çıktı bu yüzden Rahşan Ecevit, yaptığı affı bu şekilde tanımlamıştı; “Ben affı garibanlar için istedim, katiller yararlandı”

Genel Af ve Özel Af Nedir? 

Genel af, kamu davasının düşmesi veya ceza mahkumiyetinin tüm neticeleriyle birlikte ortadan kalkması sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Özel af, kesinleşmiş hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden vazgeçilmesi veya cezaevinde infaz edilecek sürenin azaltılması veya hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesini sağlayan bir ceza hukuku kurumudur 

Af, suçun hukuki neticelerini etkileyen TBMM veya belli durumlarda Cumhurbaşkanlığı tarafından tanzim edilen bir idari karar veya yasama faaliyetidir. Özellikle vurgulayalım ki, af, ister özel af ister genel af olsun, bir suça ilişkin özel hukuka dair taleplerin hak sahibi tarafından ileri sürülmesini engellemez. Hiçbir af türü, bir haksız fiil olan suçun varlığını ortadan kaldırmaz. Bu nedenle, özel veya genel affa rağmen suç sebebiyle mağdur olan kişiler özel hukuktan kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davası açma haklarını süresi içinde her zaman kullanabilirler.

Genel veya özel af halinde ödenen adli para cezaları veya müsadere edilen şeyler geri istenemez 

Kamuoyunda “kısmi af” , “şartlı af” şeklinde tartışılan ifadelerin hukuki bir karşılığı yoktur. Çünkü, gerek genel af gerekse özel af mahkumların bir kısmını etkileyecek biçimde düzenlenebilir