2021 yaz gündönümü Google Doodle oldu. Yaz gündönümü her yıl 21 Haziran'da gerçekleşiyor. Güneş, Dünya'nın eğik ekseni nedeniyle yıl boyunca gökyüzünde en düşük veya en yüksek noktaya ulaştığında bir gündönümü oluşur. Peki, 21 Haziran en uzun gün mü? 21 Haziran'dan sonra günler uzar mı?
21 HAZİRAN YAZ GÜNDÖNÜMÜ NEDİR?
Gündönümü" kelimesi, temelde "Güneş (sol) duruşu (stitium)" anlamına gelen Latince solstitium kelimesinden gelir. 21 Haziran yaz gündönümü; yılda 2 kez tekrarlanan, Güneş'in Dünya'ya, Ekvator çizgisine en uzak mesafede olduğu ana verilen addır. Günlerin ve gecelerin kısalmaya veya uzamaya başladığı dönemlerdir. Yaz gündönümünde Güneş ışıkları Yengeç Dönencesi'nde dik olarak gelir.
21 Haziran'dan sonra Kuzey Yarımküre'de günler kısalmaya, Güney Yarımküre'de uzamaya başlar. Kuzey Yarımküre'de yaz mevsiminin başı, Güney Yarımküre'de ise kış mevsiminin başlangıcı sayılır. Bazı ülkelerde ise yaz veya kış mevsiminin tam ortasıdır. Güney Yarımküre'de en kısa gün, Kuzey Yarımküre'de ise en kısa gece yaşanır. 21 Haziran Kuzey Yarımküre'de gölgelerin en kısa olduğu gündür.
21 HAZİRAN'DA NELER OLUR?
21 Haziran'da güneş ışınları Yengeç Dönencesi'ne dik gelir. Bunun sonucunda, güneş ışınları Kuzey Yarımküre'ye en dik, Güney Yarımküre'ye en eğik açılarla gelir. Kuzey Yarımküre'de en uzun gündüz, Güney Yarımküre'de ise en kısa gündüz yaşanır.
Bu tarihten sonra Kuzey Yarımküre'de gündüzler kısalmaya (yaz gündönümü), Güney Yarımküre'de ise uzamaya (kış gündönümü) başlar. Aydınlanma çizgisinin sınırları kutup dairelerinden geçer.
EN UZUN GÜNDÜZ SİNOP'TA, EN KISA GÜNDÜZ HATAY'DA
Kuzey Kutup Dairesi'nde 24 saat süreyle gündüz, Güney Kutup Dairesi'nde 24 saat süreyle gece yaşanır. Gündüz süresi kuzeye gidildikçe uzar. Bu nedenle, ülkemizde en uzun gündüz Sinop'ta, en kısa gündüz Hatay'da yaşanır.
Güneş ışınlarının atmosferde kat ettiği yolun en kısa olduğu yer Yengeç Dönencesi'dir.
5 BİN YILDIR TAKİP EDİLİYOR
Eski kültürler, güneşin gökyüzündeki yolunun, gün ışığının uzunluğunun, gün doğumu ve gün batımı konumunun yıl boyunca düzenli bir şekilde değiştiğini biliyorlardı.
Eski uygarlıklar güneşin yıllık gelişimini takip etmek için Stonehenge gibi anıtlar yaptılar. Yaklaşık 5 bin yıl önce, İngiltere'de bulunan geniş bir ovada bir daireye kocaman taşlar yerleştirdiler ve onları haziran gündönümünün gün doğumu ile aynı hizaya getirdiler.
Stonehenge'in önemini asla kavrayamayabiliriz. Ancak bu tür bilgilerin dünyanın sadece bir kısmı ile sınırlı olmadığını biliyoruz. İngiltere'deki Stonehenge'in inşa edildiği aynı dönemde, iki büyük piramit ve sonra Sfenks (kafası koç, kuş veya insan; gövdesi ise uzanan bir aslan şeklini alan heykel) Mısır kumları üzerine inşa edildi. Yaz gündönümünde Sfenks'te durup iki piramide bakarsanız, güneşin tam olarak aralarından battığını görürsünüz.
YIL BOYUNCA YAŞANAN TÜM GÜNDÖNÜMLERİ VE EKİNOKS TARİHLERİ
21 Mart (ekinoks): Gece ve gündüz eşit olur, bizim bulunduğumuz Kuzey Yarımküre'de ilkbahar başlarken Güney Yarımküre sonbahara girer.
21 Haziran (yaz gündönümü): Yılın en uzun gündüzü ve en kısa gecesinin yaşandığı zamandır. Kuzey Yarımküre'de yaz başlarken Güney Yarımküre'de kış başlar.
23 Eylül (ekinoks): Gece ve gündüz eşit olur. Kuzey Yarımküre'de yaz biter, sonbahar başlar. Güney Yarımküre'de ise bahara geçiş olur.
21 Aralık (kış gündönümü): Yılın en uzun gündüzü ve en kısa gecesinin yaşandığı zamandır. Kuzey Yarımküre'de kış başlarken Güney Yarımküre'de yaz başlar.