Çalışma hayatında işe başlama ya da işten ayrılma gibi durumlar dönem dönem pek çok kişinin başına geliyor. 4857 Sayılı İş Kanunu'na göre, hem işçilere hem de işverene önemli haklar tanınmıştır. Kanunda yer alan maddeye göre iş feshi durumlarında temel kural yazılı olarak gerçekleştirilmesidir. Eğer hukuken geçerli olan bu durum gerçekleştirilmezse fesih geçerli sayılmaz. Öte yandan kanunda bazı özel durumlara istisna olarak işverene tek taraflı fesih hakkı da tanımıştır. Bu kapsamda iş yerinde çeşitli kurallar bunu yapanlar tazminatsız işini kaybedebilmektedir.
BUNLARI YAPAN TAZMİNATSIZ İŞTEN ÇIKARILIYOR
İşçinin cinsel tacizde bulunması,
Hırsızlık,
İşçinin izinsiz 2 gün işe gelmemiş olması,
İşçinin iş yerinde alkol ve uyuşturucu kullanması,
İş yerinde kavga,
İşe girerken yanlış bilgi verilmesi.
FESİH YAZILI OLMALI
İş Kanunu'na göre iş sözleşmesinin feshinin kural olarak yazılı yapılması gerekir. Ayrıca işçinin iş sözleşmesi feshine dair bildirimi imzalaması da şarttır. Feshin yazılı yapılması şartı hukuken geçerlilik şartıdır. Yani yazılı olarak yapılmayan bir fesih, geçerli bir fesih değildir. En az 30 işçinin çalıştığı bir işyerinde en az 6 aydır çalışan bir işçi, yazılı olarak iş sözleşmesi feshedilmediği için işe iade davası açarsa, işverenin işten çıkarma nedeni sorgulanmaksızın usule uyulmadığı için işçi işe iade edilir. Bu şekilde hem işine geri döner, hem de dava süresince boşta geçen, çalışmadığı en çok dört aya kadarki ücretine hak kazanır. Yazılı feshin işçi tarafından imzalanması şartı ise ispat şartıdır. Yani fesih bildirimini işçinin imzalamaması halinde noter kanalıyla işçiye bildirim yapılması, tebligat çekilmesi, SMS atılması, e-mail veya WhatsApp mesajıyla bildirim yapılması mümkündür. Bu durumda işveren fesih için ispat şartını yerine getirmiş sayılabilecektir.
İSTİSNALAR DA VAR
İş güvencesi kapsamında olmayan bir işçi için ise durum farklıdır. İş güvencesi kapsamında olmayan, en az 30 işçinin çalıştığı bir işyerinde, en az 6 aydır çalışmayan bir işçinin iş sözleşmesi e-mail, SMS veya WhatsApp mesajıyla feshedilebilir. Ancak işçinin alacak hakları saklıdır. Yani işçi bu şekilde işten çıkarılması nedeniyle ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanabilir. Ancak iş güvencesi kapsamında olmayan bir işçinin işe iade davası açma hakkı bulunmadığı için bu şekilde gerçekleşen işten çıkarma sonra işe geri dönmesi mümkün değildir.
SEBEP AÇIKÇA BELİRTİLMELİ
İş sözleşmesinin feshinde fesih nedeninin açıkça bildirilmesi de bir geçerlilik şartıdır. İş sözleşmesi gerekçe belirtilmeden feshedilen işçi, işe iade davası açarsa işe geri dönebilir. Fesih nedeninin de işveren tarafından açık şekilde ifade edilmesi gerekir. 'Verimsizlik', 'performans yetersizliği' gibi fesih nedenlerinin işveren tarafından ispat edilmesi gerektiği gibi, 'görülen lüzum' gibi genel ifadeler de fesih için geçerli neden olarak değerlendirilmeyecektir.
BİLDİRİM YAPILDIĞI İSPAT EDİLİRSE DURUM DEĞİŞİR
Gelişen teknolojiyle birlikte işten çıkarmalarda yeni yöntemler kullanılmaya başlandı. İşçinin işten çıkarma bildirimini imzalamaması halinde de teknolojik imkanlar sıkça kullanılabiliyor. Örneğin işçi bilinçli bir şekilde iş sözleşmesinin feshine ilişkin bildirimi imzalamazsa kendisine e-mail, SMS veya WhatsApp mesajıyla bildirim yapılması çok sık karşılaşılan bir yöntem. Bu durumda işveren işçiye fesih bildirimi imzalatmak istediğine fakat işçinin bu bildirimi imzalamadığına dair bir tutanak tutar ve bu duruma karşılık işçiye bu saydığımız yollarla belirtilen tarihte bildirim yapıldığını ispat ederse yazılı bildirim koşulunu yerine getirmiş sayılabilir. Fakat işçinin yazılı bir fesih bildirimi yapılmadan direkt olarak WhatsApp mesajıyla işten çıkarılması mümkün değildir.