Türk havacılığının duayen ismi tayyareci Vecihi Hürkuş, vefatının 53'üncü yılında anılıyor. Türkiye'nin ilk havacılık okulunu açan, İstiklal Savaşı'nda ilk ve son uçuşu gerçekleştiren, ilk Türk hava yollarını kuran Hürkuş, aynı zamanda Türkiye'nin ilk sivil uçağı Hürkuş'un da üreticisi. Yeşilköy'deki Tayyare Mektebi'nden pilot diplomasıyla mezun olan Hürkuş, kahramanlıkları nedeniyle üç defa TBMM takdirnamesi verilen tek kişi olarak kırmızı şeritli İstiklal Madalyası kazandı.
1925'TE HAVALANDI
Uçak yapmak isteyen Hürkuş, savaş sırasında Yunanlılardan kalan uçak malzemelerinden yararlanarak ilk Türk uçağı "Vecihi K-VI"yı 1924'te üretti. Hürkuş'un uçabilirlik sertifikası için toplanan teknik heyette tayyareyi kontrol edecek personel bulunamadı. Sonunda teknik heyetten bir kişinin "Biz sana bu lisansı veremeyiz. Uçağa güveniyorsan atla, uç, bizi de kurtar" sözleri üzerine Ocak 1925'te "Vecihi K-VI" ile ilk uçuşunu yaptı. İzinsiz yapılan bu uçuş nedeniyle cezalandırılan Hürkuş, kendi yazdığı 'Bir Tayyarecinin Anıları' kitabında o günleri şu sözleriyle anlattı:
"İLK TÜRK TİPİ UÇAK"
"Gecelerimi bile evimde projelerimin teferruatına vermiş, mütemadi bir gayretle günün en az 16 saatini bu işe bağlıyordum. Ara sıra uzak vazifelere gönderildiğimde birkaç gün fabrikadan uzak kalışım içten bir üzüntü olmakla beraber bu zamanlarda bile dimağım, inşaat işlerimle meşgul olmaktan hali kalmıyordu. Çünkü bu eser, idealim olmakla beraber yurdumuzda ilk Türk tipi tayyare olacaktı. Bu güzel çalışmadan bir dakika bile uzaklaşmak istemiyordum." Milli Savunma Bakanlığı'nın Kayseri'de Tayyare ve Motor Türk A.Ş'ye ait fabrika kurmak için anlaşmasının ardından kendisine gelen teklifi kabul eden Hürkuş, 'Junkers A.20' uçaklarındaki eksikliklerin düzeltilmesi çalışmaları için Almanya'ya gitti.
İLK UÇUŞ FİKİRTEPE'DE
Yeni uçak model ve tiplerini tasarlamaya devam eden Hürkuş, Kadıköy'de bir keresteci dükkanı kiraladı ve burada üç ay içinde "Vecihi XIV" uçağını imal etti. Bu iki kişilik, tek motorlu spor ve eğitim uçağı ilk uçuşunu büyük bir kalabalık ve basın topluluğu karşısında 27 Eylül 1930'da Kadıköy'ün Fikirtepe semtinde gerçekleştirdi. Vecihi XIV, Türkiye'nin ilk sivil uçağı, kendisinin de ürettiği ikinci uçak oldu.
ATATÜRK'ÜN CEVABI
Hürkuş, 1934 yılında gelen bir teklif üzerine Vecihi Hayat Liselerini açmaya karar verdi ancak çeşitli zorluklarla karşılaştı. Hürkuş, bu konuda bilgi verilen Atatürk'le ilgili anısını kitabında şöyle anlattı: "(1935 yılı) Cevat Abbas Bey'den dinlediğime göre, harekatımı hassasiyetle takip eden Büyük Atamız Ankara'ya dönüşünde Cemiyet Reisi Fuat Bey ile görüşmelerinde kendisinden hakkımda bilgi istiyor. Fuat Bey hakkımda takdirkar lisan kullanıyor. Fakat mevzuatın yardıma imkan vermediğini söylüyor. Bunun üzerine Büyük Atamız 'Ya, öyle mi? O halde Türkkuşu namı ile yeni bir çalışma yolu açın ve Vecihi'den faydalanın' emrini veriyor."
UÇUŞTAN MEN EDİLDİ
Vecihi Hürkuş, 1954'te Hürkuş Hava Yolları'nı hayata geçirdi. Bankadan kredi çekerek 8 tayyare alan Hürkuş uzun uğraşlar sonucu uçuş izni aldı ama bir süre sonra önce uçuşları kısıtlandı, sonra tamamen men edildi. Uçakları meydanda bırakılınca maddi zarara uğrayan Hürkuş, kalan son uçağı Maden Tetkik Arama Enstitüsünün emrinde kullandırarak, toryum, uranyum arama çalışmaları yaptırdı.