YELİZ COŞKUN
Netflix'te yayınlanan Zeytin Ağacı dizisiyle birlikte gümdeme gelen 'aile dizimi' herkesin dilinde. Peki nedir bu tedavi yöntemi, dizideki kadar etkili ve gerçek mi? Aile Dizimi Akademisi'nden Psk. Dan. Erdoğan Şemşiyeci'ye sorduk.
Nedir bu aile dizimi? Nasıl ve ne zaman ortaya çıktı?
Aile dizimi psikoterapist Bert Hellinger'in mükemmelleştirdiği bir psikoterapi yöntemidir. Bu yöntem kendisinin Afrika'da Zulu Kabilesi ile yaşadığı dönemde yaptığı atalarla ilgili gözlemler ve deneyimler sayesinde ortaya çıktı. Zulular hayatını yaşarken zorluklar çeken kişileri iyileştirmek için atalarla simgesel olarak bağlantı kurarak o kişileri iyileştirdikçe, bu yaklaşımın terapi yöntemi olarak nasıl mümkün olabileceğini araştırmış ve din adamlığı görevini bırakarak akademik çalışmalarını ABD'de 70'li yıllarda tamamlamış. Uyguladığı ve esinlendiği pek çok terapi yaklaşımıyla, Zulular'ın atalarla bağ kurma yöntemlerini entegre ederek kendi yöntemi olan aile dizimini 90'lı yıllarda oluşturmuş ve öğretmeye başlamış.
Türkiye'de ilk ne zaman uygulanmaya başlandı?
Aile dizimi çalışmaları ilk olarak 90'lı yılların sonu ve 2000'li yılların başında genelde Almanya kökenli Türk terapistlerin ya da eğitim almış uzmanların öncülüğünde başladı.
MANEVİ İYİLEŞME ŞART
Aile dizimi terapisi dizideki gibi ya da benzeri hastalıklara çare mi?
Hem evet hem hayır. Aile dizimi uzmanları olarak doktorların işine karışmayız. Beden her zaman psikolojiyi takip eder. Tersi de olur: Beden bir travma yaşadığında psikoloji de ondan etkilenir. Aile dizimi önceki kuşaklarda yaşanmış büyük ve travmatik olayların bitmemiş etkilerini çalışır. Çok ağır bir travmanın bir ömürde çözümlenemeyen etkileri sonraki kuşaklarda onlara kalan miras misali aktarılır. Ve bu türden aktarımların bazıları sonraki kuşaktaki kişilerin bedenlerinde hastalık olarak zuhur edebilir. Bir insan sadece ilaç kullanarak hastalığını yenebilir. Ancak filmdeki örneğe göre eğer hastalığın manevi sebepleri değişmediyse bedenin iyileşmesi sadece geçicidir. Bu durumda beden ya yeniden o hastalığı üretecek ya da başka sorunlar üretmeye devam edecektir. Ya da o birey iyileşse de sonraki kuşaktan başka bireyler de o hastalığa tutulabilecektir.
HER ŞEY AÇIĞA ÇIKAR
Aile dizimi terapisi bireysel ve grup olarak nasıl uygulanıyor?
Yöntem grup çalışması olarak dizide de görüldüğü gibi bir grup insanın boş bir odanın etrafında oturup grup lideri önderliğinde bir kişinin problemine odaklanarak gerçekleştiriliyor. Çalışmaya liderlik eden kişi dizim ilkelerini bilir ve onlara sadık kalırsa bunu hiçbir özel yetenek olmadan uygulayabilir. Aile dizimi ilkeleri önceden belli olan, aile tarihinde hangi olayların sonraki kuşakları nasıl etkilediğini bildiğimiz son derece sistemsel bir yaklaşımdır. Bu ilkeler çerçevesinde bir kişinin probleminden başlayarak bir ipin ucunu tutup gerisine doğru gider gibi ailedeki hangi kişinin başına hangi olayın geldiğini ve o olayın o kişinin problemiyle nasıl alakalı olabildiğini göstermeye başlarız. Aile sistemindeki travmadan kaynaklı örtülü kalmış acılar, utançlar, belirli tavırlar ya da kadersel eğilimler açığa çıkar ve kişi kendi yaşamında özgür kalır.
KRONİK SORUNLA GELİYORLAR
Kişi hangi noktada aile dizimi terapisine başvuruyor?
Problem kronikleştiğinde ve defalarca denemesine rağmen sonuç alamadığında artık son çare olarak bize geliyorlar. Para, ilişkiler, ailevi problemler, çocuklarla ilgili zorluklar, miras problemleri, hayata ilişkin temel sorunlar, iş hayatıyla ilgili çözümsüz kalan zorluklar, bedensel ya da ruhsal problemlerdeki çaresizlik durumlarında bize başvuruyorlar.
Bu yöntemle atalarla bağlantıya mı geçiliyor?
Evet aslında sadece atalarla değil, orada mevcut olmayan ama hayatımızı etkileyen her şeyle simgeler ya da temsilciler aracılığıyla bağ kuruluyor. Kısacası üzerimizde etki yaratan her şeyle hayatta olsun olmasın orada fiziksel olarak mevcut değilken bağlantı kurulabiliyor.
Dizim sonrası ortaya çıkan travmalar söz konusu mu?
Doğru bir dizim çalışmasında zaten ortaya çıkamamış travma görünür hale gelir ve dizim onu iyileştirir. Ancak maalesef yeterli deneyim ve doğru eğitim olmadan yapılan bazı uygulamalar sonucu bazı travmalar açığa çıkabilir ve doğru şekilde ele alınamazsa sonradan kişiyi zorlayabilir.
HURAFE ALGISI KIRILDI
Sizce Zeytin Ağacı, insanların aile dizimine bakışını nasıl etkiledi?
Dizi, sanatın da muazzam gücüyle inanılmaz bir şeyi başardı. İnsanların hayatlarında aile diziminin nasıl etkiler yaratabileceğinin örneklerini yaşamın akışı içerisinde öyle güzel vermişler ki, ortalama bir insanın, hiçbir terapi deneyimi olmayan bir insanın dahi kolayca anlamasına vesile olmuşlar. 'O kadar da olmaz' diyecek, demekte olan çok sayıda insan da var eminim. Öncesinde 'Hurafe bu işler, bilimde kalın bilimde' diyen çok geniş bir kesim artık 'Acaba bir şeyler mümkün mü?' diye sorgulamaya başladı. Ancak büyük bir kitle gerçekten en azından bir kez deneyimlemek konusunda epey istekli hale geldi.
Size yapılan başvurularda artış oldu mu?
Son bir haftadır var olan talebin 4-5 katı talep gelmeye başladı ve çalışmalarımız yıl sonuna kadar doldu. Daha yüksek kapasiteli mekanlarda ve daha yüksek sayıda katılımcıyla çalışmaları planlamaya başladık bile. Biz de şaşkınız.
İLİŞKİ PROBLEMİNİN TEMELİ ANNE-BABA
Aile dizimi ilişkilerde işe yarar mı?
Bilinçdışında kadınlar babası, erkekler de annesi benzeri kişileri hayatına alır. Anne ve baba mutluysa seçilen eşler de benzer özelliklerde olacaktır. Ancak birbirini sevmeyen hatta seçmemiş anne-babayla büyümüş çocuklar, otomatik biçimde anne babanın arasında tamamlanmamış ne varsa ilişkilerine oradan başlar. Yani onların çözüm bulamadıkları ve kendisinin de asla bulmayacağı bir yerden ilişkiye başlar. Öte yandan ilk eşle öfkeli ayrıldıysan sonraki eş bir süre sonra sana öfke duymaya başlar. İkinci eş ilkinin temsilcisi olmuştur. Aile dizimi bu tarz tamamlanmadan bilinçdışında kalmış etkileri ortaya çıkardığında ilişki rahatlar ve hatta bir sevgi bağı varsa ilişki kurtulur. Ancak sevgi bağı yoksa ve ilişki özgür kalırsa geçmişten, o zaman da taraflar sağlıklı bir ayrılık yaşama şansı yakalar.
YEMEK FİYATINA SERTİFİKA OLMAZ
Aile dizimi terapistliği fırsatçılığa dönüşebilir mi?
Son zamanlarda online eğitim verdiğini iddia eden birkaç günlük son derece yüzeysel ve yetersiz programlarla aile dizimi uzmanı yetiştirdiğini iddia eden kuruluşlar türedi. İnternette bir akşam yemeği fiyatına sertifika alıp insanlara bırakın koçluğu terapi yaptığını iddia eden kişiler türedi. Gerçek uzman sayısı 100 kişi ya vardır ya yoktur Türkiye'de.