Mehmed Bir Cihan Fatihi oyuncuları arasında bulunan Çetin Tekindor’un canlandırdığı Çandarlı Halil Paşa’nın tarihteki yeri merak ediliyor. Çandarlı Halil Paşa kimdir sorusu ve Çetin Tekindor’un kaç yaşında olduğu araştırılıyor. Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi başvezirlerinden olan Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa’nın torunu ve Çandarlı İbrahim Paşa’nın oğludur. Eğitimi ve ilk görevlerinin ne olduğuna dair elimizde belge yoktur. Fakat ilmiye sınıfından olduğu için iyi derecede medrese eğitimi gördüğü kabul edilebilir. Bir vakfiye’de 1436’da kazasker olduğu kaydı bulunmaktadır. Sadrazam olan babası Çandarlı İbrahim Paşa vefat ettikten sonra ilmiye sınıfından ayrıldığı belirtilmektedir. II. Murat saltanat döneminde 1439’da başvezir olan Osmancıklı (Amasyalı) Koca Mehmed Nizamüddin Paşa vefat ettikten sonra başvezirlik görevine geçmiştir. 1439 ile 1451’e kadar dönemde iki defa devlet işlerinden uzaklaşarak Manisa’ya çekilen II. Murad’ın yerine gelen genç oğlu II. Mehmed’in birinci sultanlık döneminde fiilen Osmanlı Devleti’ni yönetmiştir.
ÇANDARLI HALİL PAŞA KİMDİR?
Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi başvezirlerinden olan Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa’nın torunu ve Çandarlı İbrahim Paşa’nın oğludur. Eğitimi ve ilk görevlerinin ne olduğuna dair elimizde belge yoktur. Fakat ilmiye sınıfından olduğu için iyi derecede medrese eğitimi gördüğü kabul edilebilir. Bir vakfiye’de 1436’da kazasker olduğu kaydı bulunmaktadır. Sadrazam olan babası Çandarlı İbrahim Paşa vefat ettikten sonra ilmiye sınıfından ayrıldığı belirtilmektedir.
II. Murat saltanat döneminde 1439’da başvezir olan Osmancıklı (Amasyalı) Koca Mehmed Nizamüddin Paşa vefat ettikten sonra başvezirlik görevine geçmiştir. 1439 ile 1451’e kadar dönemde iki defa devlet işlerinden uzaklaşarak Manisa’ya çekilen II. Murad’ın yerine gelen genç oğlu II. Mehmed’in birinci sultanlık döneminde fiilen Osmanlı Devleti’ni yönetmiştir.
Bu dönemde özelikle Anadolu beyliklerine karşı yapılan sert müdahalelerin önüne geçerek büyük bir iç karga?alığı önlemiştir. Edirne-Segedin Antlaşması’nın koşullarından hoşnut kalmayan Papalık, Kardinal Giuliano Cesarini vasıtasıyla Macar komutanı János Hunyadi’yı “Papa'nın onayı olmadığından dolayı geçersizdir.” iddiasıyla antlaşmayı ihlale yöneltmesi ile Balkan ülkelerinin büyük bir Haçlı ordusu oluşturarak Macar/Lehistan Kralı I. (III.) Ladislav komutasında önce güneye Balkanlardan sarkarak sonra doğuya Varna ‘ya yönelmeleri ile büyük tehdit altına kalan Osmanlı Devleti ordusunun başına tekrar tahttan feragat etmiş olan II. Murat’ın gelmesini sağladı. Bunun sonucunda Osmanlı Devleti Varna Muharebesi’nde büyük bir galibiyet kazandı.
Bunu takiben Osmanlıların Mora’ya büyük bir sefer yaparak Mora’nın büyük kısmının Osmanlı devleti eline geçmesinde ve Eflak Prensi Drakula III. Vlad Tepe?’in Macar müttefiklerinden ayrılmasına ve II. Kosova Muharebesi’nde II. Murat komutasındaki Osmanlı ordusunun Janos Hunyadı komutasındaki yeni bir Macar-Eflak ordusunu imha etmesinde büyük katkısı oldu. II. Murat’ın 3 Şubat 1451’da Edirne’de vefatından sonra oğlu II. Mehmet’in Manisa’dan gelmesine kadar geçen 16 gün büyük bir dirayetle bu tahta geçişinin problemsiz olmasını sağladı.
II. Mehmet’in ikinci tahta geçmesinden sonra da başvezirlik hizmetinde devam etti. Fakat II. Mehmet’in lalası olan Zağanos Mehmet Paşa ile arasında bir politik mücadele başladı. Çandarlı Halil Paşa Zağanos Mehmet Paşa’nın devamlı öğrencisi olan padişaha özellikle Bizans’a karşı daha atak davranması hakkındaki tavsiyelerine karşı idi ve Bizans’a kar?ı daha ılımlı davranılması tavsiyeleri vermekte idi. Bazı kaynaklara göre Çandarlı, II. Mehmet’i sabırsız ve deneyimsiz buluyordu. II. Mehmet Başveziri olan Çandarlı Halil Paşa’in katkısına değer verdiğini Filibe civarlarında bir köyü malikane olarak başvezire bağışına rağmen, Çandarlı Halil tedirgin olmakta devam etti.
İstanbul kuşatması sırasında Avrupa’da yeni bir haçlı ittifakı ortaya çıkacağından kuşkulandığını ve bu nedenle kuşatmatın zayıflatılmasını ve hatta kaldırılmasını II. Mehmet’e tavsiye etti. Bu tavsiyeleri orduda ve devlet kapılarında Çandarlı Halil Paşa’nın Bizans’tan rüşvet aldığı söylentilerinin dolaşmasına neden oldu. 29 Mayıs’ta İstanbul fethedilmesinden hemen sonra 1 Haziran 1453’de II. Mehmet bu dedikoduları çok ciddiye aldığını açıklayarak başvezir Çandarlı Halil’i görevinden azletti. Çandarlı Halil Paşa ve çocukları tutuklandı. Çocukları daha sonra serbest bırakıldı ama Çandarlı Halil Paşa Yedikule'de Altın Kapı'da kırk gün hapis edildi. 10 Temmuz'da gözlerine mil çekildi ve daha sonra 10 Temmuz 1453 tarihinde idam edildi. Boyun eğeceği yerde Sultan'a dik baktığı iddia edilir. Daha sonra oğlu İbrahim Paşa tarafından İznik'e götürülüp türbesine gömüldü.
Bu olay hakkında tarihçiler arasında çeşitli değişik yorumlar ve tartışmalar yapılmaktadır. Bazı tarihçiler II. Mehmed, ilk tahta geçtiğinde ve İstanbul'un fethi sırasında başvezirin sergilediği tutumlar nedeniyle bu idamın ortaya çıktığını bildirirler. Babinger bu politikasıyla II. Mehmed’in kendi otoritesini pekiştirmiş olduğunu ve herkesin genç sultana boyun eğdiğini belirtir. Sakaoğlu İstanbul’un alınmasında muhalif kalması ve bu nedenle Bizans’la arasında bir gizli anlaşma olduğundan kuşkulanıldığını belirtmektedir.
ÇETİN TEKİNDOR KİMDİR?
Çetin Tekindor, 1 Ocak 1945'te Sivas'ta doğdu. 1970 yılında Ankara Devlet Konservatuarı'ndan mezun olduktan sonra "IV. Murat" adlı oyun ile tiyatroya başladı. Tiyatro kariyeri dışında tanınması daha çok seslendirme çalışmalarıyla oldu. Pek çok filmde Robert Redford'u seslendirdi. Hacettepe Üniversitesi Devlet Konservatuarı ve Bilkent Üniversitesi Tiyatro Bölümü'nde "Sahne ve Diksiyon" dersleri verdi.
Televizyonda tanınması 1983'te Yücel Çakmaklı'nın yönetmenliğini yaptığı "Küçük Ağa" dizisi ile oldu. Ardından 1987'de Başar Sabuncu ve Müjde Ar ile başrollerini paylaştığı "Kaçamak" adlı film ile sinema dünyasına girdi. 1988'de "Dönemeç" ve "Önce Canan" gibi dizilerde rol aldı.
Çetin Tekindor'un televizyon dünyasında tanınması 1999 yılında başrollerini Mehmet Ali Alabora ve Meltem Cumbul'un paylaştığı "Yılan Hikayesi" adlı dizi ile oldu. Dizide Sinan adında Kral lakaplı önemli bir üstlendi. Ardından 2000'de "Tutku Çemberi", 2002'de "Üzgünüm Leyla" ve 2003'de "Çaylak" adlı dizilerde rol aldı. 2003 yılında "Karşılaşma" adlı film ile tekrar sinemaya dönen Çetin Tekindor, bu film ile Ankara Film Festivali'nde "En İyi Erkek Oyuncu Ödülü"nü ve aldı. Yine aynı yıl televizyon dünyasında önemli bir yer edinen "Bir İstanbul Masalı" adlı dizide Ömer Arhan rolüyle karşımıza çıktı. Bu dizide Ahu Türkpençe, Mehmet Aslantuğ, Ozan Güven ve Altan Erkekli gibi oyuncularla birlikte yer aldı.
2004 yılında Ahmet Ümit'in aynı adlı polisiye romanının bir uyarlaması olan "Şeytan Ayrıntıda Gizlidir" adlı televizyon dizisinde yer aldı. Yine 2004 yılında "Anlat İstanbul"da ve 2005'te Çağan Irmak'ın yönetmenliğini yaptığı "Babam ve Oğlum" adlı filmlerde rol aldı. Bu filmde canlandırdığı İzmirli Köy Ağası Hüseyin Efendi rolü ile 13. ÇASOD Ödülleri'nde ve 27. SİYAD Türk Sineması Ödülleri'nde "En İyi Erkek Oyuncu Ödülü" aldı.
2005'te "Ödünç Hayat" ve 2006'da ise Çağan Irmak'ın yönettiği "Kabuslar Evi-Hayal-i Cihan" adlı dizilerde, ardından da yine aynı yıl "İlk Aşk" adlı sinema filminde rol aldı.