Türkiye'nin havacılık motorlarında lider şirketi TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI), yaklaşık 10 yıllık dönemde 12 milli, 1 yerli olmak üzere 13 motora imza attı. Bu motorlardan 7'siyle uçuş gerçekleştirildi, 6 motorun seri üretimi başladı. TEI-PD170 motoru milli İHA'lar ANKA, AKSUNGUR ve Bayraktar TB3'e entegre edildi, TEI-TS1400 GÖKBEY helikopterini gökyüzüne taşıdı. TEI-TF6000 insansız savaş uçakları Kızılıelma ve ANKA-III'e güç verecek, KAAN'ın motoruna giden yolu açacak.
Türkiye, 2010'lu yıllara kadar havacılık motorları alanında neredeyse tamamen dışa bağımlı bulunuyordu. 1985 yılında F-16 uçaklarına güç veren F-110 motorlarının montajı için kurulan TEI, zaman içinde kazandığı teknoloji ve kabiliyetlerle motor ve parça imalatı, bakım-onarım-revizyon, tasarım ve AR-GE faaliyetleriyle Türkiye'nin en önemli havacılık sanayi şirketlerinden biri konumuna geldi.
PEŞ PEŞE PROJE YAPTI
Son dönemde savunma sanayiine verilen ciddi devlet destekleri, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı'nın koordinasyonu ve TEI'nin yenilenen misyonu ve vizyonu ile peş peşe geliştirilen, bazıları gökyüzünde 10 binlerce saat başarılı görev süresine ulaşan milli motorlar ortaya çıktı.
İLK ÜRETİM 2014'TE
İlk motorunu 2014'te yüksek hızlı hedef uçak ŞİMŞEK için üreten TEI son olarak önceki gün Türkiye'nin ilk askeri turbofan motoru TEI-TF6000'i çalıştırdı. İnsansız savaş uçakları Kızılelma ve ANKA-III'e güç verecek TEI-TF6000, milli muharip uçak KAAN'ın motoruna giden yolu açacak.
İŞTE O MOTORLAR
BUGÜNE KADAR 6 MOTOR SERİ ÜRETİME GEÇTİ
TEI, bugüne kadar ürettiği motorlardan TEI-TJ90, TEI-PG115, TEI-PD155, TEI-PD170, T700-TEI-701D, TEI-PG50, TEI-TS1400 kullanılacakları platformlarla uçuş gerçekleştirmeyi başardı. TEI-TJ90, TEI-PG115, TEI-PD155, TEI-PD170, T700-TEI-701D, TEI-PG50 motorlarında seri üretime geçildi. Bu motorlardan TEI-PD170 turbodizel havacılık motoru olarak ortaya çıktı. Başta ANKA olmak üzere orta irtifa uzun havada kalışlı İHA'ların güç ihtiyacını karşılıyor ve 45 bin feet tavan irtifaya sahip bulunuyor. Seri üretim aşamasına gelen TEI-PD170 motoru, ANKA ve AKSUNGUR'a entegre edildi, ilk kez gökyüzüne taşıdığı Bayraktar TB3 ile uçuş testleri gerçekleştiriyor. Türkiye'nin ilk milli helikopter motoru TEI-TS1400 ise GÖKBEY için geliştirildi. GÖKBEY helikopteri ile başarılı uçuş testi yapan TEI-TS1400, geliştirme, uçuş testleri ve seri üretim çalışmalarının ardından milli helikopterlere güç vermeye başlayacak. TEI-TJ90 Turbojet Motoru ise ŞİMŞEK platformu ile ilk uçuşunu 2017'de başarıyla tamamladı. TEI-PG50 motoru, ilk uçuşunu Mayıs 2019'da gerçekleştirdi. Türkiye'nin ilk orta menzilli gemisavar füze motoru TEI-TJ300, yerli ve milli imkanlarla tasarlanarak üretildi.