TM Dijital Haber Merkezi
Texas A&M Üniversitesi'nden araştırmacılar dişi sıçanları kullanarak yaptıkları kapsamlı bir çalışmada, dünyanın birçok yerinde yaygın olarak bulunan amonyum sülfattan oluşan ince partiküllere maruz kalmanın olumsuz sağlık etkilerini inceledi. Sonuçların doğum kusurlarına, ölümlere neden olabileceği açıklandı.
Araştırmacılar amonyum sülfatın büyük fraksiyonlarının yalnızca Asya'da değil, Houston'da yüzde 51 ve Los Angeles'ta yüzde 31 düzeyinde olduğunu ayrıca dünyanın birçok yerinde yaygın olarak bulunduğunu açıkladı.
Ekip, yoğun sis olaylarının sıkça yaşandığı Çin ve Hindistan'da kış aylarında, ince tanecikli madde seviyelerinin metreküp başına birkaç yüz mikrogramda özellikle yüksek olduğunu belirtti.
Hava kirliliği dünyanın çoğunluğu için asırlık bir sorundur. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, dünya genelinde 10 kişiden 9'u yüksek düzeyde kirletici içeren hava solumaktadır ve her 9 küresel ölümün 1'i ve yılda 7 milyon erken ölüm oluşan hava kirliliğine maruz kalmaya bağlanabilir.
ABD Çevre Koruma Ajansı tarafından 2018'de yayınlanan bir rapora göre, ABD'de bile nüfusun yaklaşık üçte biri hala kötü hava kalitesi koşullarında yaşıyor.
Teksas A&M Atmosferel Bilimler Seçkin Profesörü Renyi Zhang, sülfatın temelde hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde dünya için büyük bir enerji kaynağı olan kömür yanmasından üretildiğini söyledi. Zhang, amonyumun tarım, otomobil ve hayvansal emisyonlardan üretilen amonyaktan elde edildiğini, bu yüzden kesinlikle dünya çapında büyük bir sorunu temsil ettiğini söyledi.
Texas A&M Üniversitesi Değerli Profesör ve araştırmanın önde gelen yazarlarından Guoyao Wu, “Sonuçlarımız doğum öncesi hava kirliliğine maruz kalmanın yetişkinliği obeziteye maruz bırakmayabileceğini gösteriyor. Beslenme ve yaşam tarzı dünya çapında mevcut obezite salgını için önemli faktörlerdir.” dedi
Çok sayıda önceki çalışma, hava kirliliğinin dünya çapında ciddi bir halk sağlığı tehdidi olduğunu ve milyonlarca insanın Dünya Sağlık Örgütü'nün belirlediği standartlardan çok daha az hava soluduğunu gösteriyor.
Ek olarak, önceki çalışmalar, hayvan yavrularında metabolik ve bağışıklık sistemlerini bozan bu tür bir kirliliği göstermiştir, ancak ekibin çalışması, cenin sağ kalım oranlarının azaldığının kesin kanıtlarını ve ayrıca gebelik oranlarını kısalttığını göstermektedir. Deneyde yetişkin sıçanların beyin, kalp ve diğer organlarında da sorun gözlenmiştir.
Zhang, "Epidemiyolojik çalışmalar, hava kirliliğinin sağlığa etkilerini değerlendirmek için geniş çapta kabul edilmiş olsa da, bunlar olumsuz sonuçlar ve uzun vadeli etkiler konusunda çok az fikir sahibi olma eğilimindedir." dedi.
Zhang, "Ayrıca, hava kirliliğiyle ilgili sağlık sorunlarının önlenmesi ve tedavisi için klinik öneriler bulunmuyor. Çalışmamız, hayvan modellerini kullanarak iyi kontrol edilen maruz kalma deneylerinin gelecekteki hava kirliliği kontrolü için büyük avantajlar sunduğunu ve geliştirilmesinde umut verici olduğunu göstermiştir." ifadelerini kullandı.
Çalışma, Ulusal Bilimler Akademisi'nin 1915'ten beri yayınlanan resmi dergisi olan PNAS'ta yayımlandı.