Güney Afrika'da düzenlenen 2010 FIFA Dünya Kupası'ndaki Almanya-İngiltere maçında İngiliz futbolcu Frank Lampard'ın şutunda top çizgiyi geçmesine rağmen gol değeri kazanmadı.
Bu pozisyonun ardından başlayan futbolda teknolojinin kullanılması tartışmaları arttı. İlk olarak gol çizgisi teknolojisi bazı FIFA organizasyonlarında ve 2013'ten bu yana da İngiltere Premier Lig'de uygulanmaya başlandı.
Sonraki dönemde maçın sonucuna doğrudan etki edebilecek pozisyonların yeniden değerlendirilmesi gündeme geldi ve hakemlerin hatalarının azaltılması amacıyla VAR hayata geçirildi.
Çeşitli denemelerin ardından geçen yaz Rusya'da düzenlenen 2018 FIFA Dünya Kupası'nda uygulanan VAR, bu sezon Spor Toto Süper Lig'de de kullanılmaya başlandı.
Süper Lig'de sezonun yaklaşık 4'te 1'i geride kalırken VAR, birçok pozisyonda hakemlere yardımcı oldu. Sistem sayesinde tartışmalı kararların yeniden gözden geçirilip düzeltilmesi sağlandı.
Sezonun ilk 8 haftasında Süper Lig müsabakalarında VAR sayesinde 29 kararda değişikliğe gidildi.
On bir gol iptal edildi
Hakemler, Süper Lig'de geride kalan 8 haftada 11 kez VAR'a başvurarak gol iptal etti.
İptal edilen gollerde 7 kez ofsayt belirleyen hakemler, ikişer kez de golü atan takımın oyuncusunun faul yaptığını ve topa elle dokunduğunu tespit etti.
Göztepe'nin Evkur Yeni Malatyaspor maçında, Medipol Başakşehir'in Antalyaspor karşılaşmasında, Bursaspor'un Çaykur Rizespor ve MKE Ankaragücü mücadelelerinde, Demir Grup Sivasspor'un Büyükşehir Belediye Erzurumspor maçında, Galatasaray'ın Kasımpaşa müsabakasında, Akhisarspor'un Galatasaray mücadelesinde VAR kararıyla birer kez ofsayt gerekçesiyle gol iptali gerçekleşti.
Bursaspor'un MKE Ankaragücü maçında ve Kasımpaşa'nın Aytemiz Alanyaspor müsabakasındaki birer golü ise görüntünün izlenmesinin ardından faul gerekçesiyle sayılmadı.
Ayrıca Bursaspor'un Medipol Başakşehir maçında ve Trabzonspor'un Göztepe müsabakasında da birer golü, pozisyonda elle oynama olduğu sebebiyle VAR ile iptal edildi.
Ofsayt gerekçesiyle sayılmayan 4 golde ise VAR incelemesi sonrasında karar değiştirildi.
Evkur Yeni Malatyaspor'un Göztepe maçında, Kasımpaşa'nın Aytemiz Alanyaspor mücadelesinde, Trabzonspor'un Göztepe karşılaşmasında, Atiker Konyaspor'un ise Kayserispor müsabakasında ofsayt bayrağı kaldırılan pozisyonlarda VAR incelemesinden sonra gol kararı verildi.
Sekiz kırmızı kart çıktı
Hakemler, VAR incelemesinin ardından 8 kez kırmızı kartına başvurdu.
Sadece doğrudan kırmızı kart gerektiren durumlarda devreye giren VAR, hakemlere önemli ölçüde yardımcı oldu. Süper Lig karşılaşmalarında düdük çalan hakemler, VAR sayesinde 8 futbolcuyu doğrudan kırmızı kartla oyundan ihraç etti.
Özellikle Akhisarsporlu Yevgen Seleznov'un rakibine tükürmesini yakalayan VAR, Ukraynalı oyuncunun kırmızı kartının atlanmasına engel oldu. Seleznov'a bu hareketi nedeniyle 4 maç ceza verildi.
Kasımpaşa'dan Andre Castro, Aytemiz Alanyaspor'dan Isaac Sackey, Kayserispor'dan Şamil Çinaz ve Rajko Rotman, Antalyaspor'dan Souleymane Doukara, MKE Ankaragücü'nden Bakary Kone ve Çaykur Rizespor'dan Braian Samudio, VAR uygulaması sonucu kırmızı kart gördü.
Altı penaltıda VAR etkisi
Sorumluluk alanına giren penaltılarda da VAR etkili oldu. Video Yardımcı Hakem sayesinde verilen 4 penaltı kararından vazgeçildi.
Galatasaray'ın Aytemiz Alanyaspor ile Antalyaspor müsabakalarında birer penaltısında VAR incelemesinden sonra karar değiştirildi.
Bursaspor'un Fenerbahçe karşılaşmasında kazandığı ve Trabzonspor'un Kasımpaşa mücadelesinde aldığı penaltılar da görüntülerin izlenmesinden sonra iptal edildi.
İki kez de inceleme sonucu penaltıya hükmedildi
Medipol Başakşehir'in Bursaspor maçında kazandığı penaltı ile Akhisarspor'un Trabzonspor mücadelesinde kullandığı penaltı, VAR uygulaması sonucunda verildi.
En fazla Bursaspor'a "VAR"
VAR'ın karar değişikliklerinden en fazla Bursaspor etkilendi. Video Yardımcı Hakem uygulamasıyla yeşil-beyazlı ekibin 4 golü geçersiz sayıldı. Kazandığı bir penaltısı VAR ile iptal edilen Bursa temsilcisinin, aleyhine de bir kez penaltı kararı verildi.
Bursaspor'un VAR incelemesi sonrasında sayılmayan 4 golünün 3'ünde Diafra Sakho'nun imzasının olması dikkati çekti.
Sadece Beşiktaş maçlarında karar değişmedi
Video Yardımcı Hakem sistemiyle bu sezon sadece Beşiktaş'ın maçında karar değiştirilmedi.
Siyah-beyazlı ekibin bu sezon Süper Lig'de yaptığı hiçbir maçta lehine veya aleyhine olacak şekilde VAR uygulamasıyla bir karar değişikliğine gidilmedi.
Beşiktaş, ligde müsabakalarında karar değişmeyen tek takım oldu.
VAR'dan en fazla yararlanan hakem Yankaya
Süper Lig'de maç yöneten hakemler arasında VAR sayesinde kararını en çok değiştiren hakem olarak Özgür Yankaya ön plana çıktı.
Bu sezon ligde 3 müsabakada düdük çalan Yankaya, Göztepe-Evkur Yeni Malatyaspor mücadelesinde 3, Kasımpaşa-Aytemiz Alanyaspor karşılaşmasında 2, Bursaspor-MKE Ankaragücü maçında ise 2 kez VAR yardımıyla karar verdi.
Özgür Yankaya, bu mücadelelerde 4 kez golü iptal ederken, 2 kez ofsayt bayrağının kalktığı pozisyonda gol kararı verdi, 1 kez de kırmızı kart çıkardı.
Yankaya'yı VAR sayesinde üçer kez kararını değiştiren Halil Umut Meler ve Ümit Öztürk izledi.
Fırat Aydınus, Hüseyin Göçek, Ali Palabıyık, Cüneyt Çakır ve Serkan Çınar, ilk 8 haftada ikişer kez VAR yardımıyla karar değiştirdi.
Ali Şansalan, Alper Ulusoy, Suat Arslanboğa, Mete Kalkavan, Bülent Yıldırım, Yaşar Kemal Uğurlu ise birer kez VAR uygulaması sonucu kararlarında değişikliğe gitti.
Fenerbahçe maçlarında iki kez bozuldu
Süper Lig'de yapılan 72 maçın çoğunda sorunsuz işleyen VAR sistemi, Fenerbahçe'nin iki müsabakasında arızalandı.
Sarı-lacivertlilerin 7. haftadaki Çaykur Rizespor mücadelesinde 10 dakika işlemeyen sistem, 8. haftadaki Fenerbahçe-Medipol Başakşehir karşılaşmasında ise 5 dakika devre dışı kaldı.
Fenerbahçe-Medipol Başakşehir maçında VAR'ın arızalandığı bölümde turuncu-lacivertli ekibin attığı gol, ofsayt gerekçesiyle iptal edildi. Medipol Başakşehir cephesi, kararın hatalı olduğunu savunarak, tepki gösterdi.
Futbol camiası sisteme olumlu bakıyor
Video Yardımcı Hakem sistemi, futbol camiasından destek gördü.
Sistemle ilgili AA muhabirine açıklamalarda bulunan Kayserispor Kulübü Başkanı Erol Bedir, Antalyaspor Teknik Direktörü Bülent Korkmaz, deneyimli çalıştırıcı Yılmaz Vural, Türkiye Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Sadık Söztutan ve eski futbolculardan Semih Yuvakuran, VAR'ın futbola olumlu katkıda bulunduğunu söyledi.
Kayserispor Kulübü Başkanı Erol Bedir, VAR sistemini eleştirmenin erken olduğunu dile getirdi.
VAR sistemini değerlendirebilmek için en azından ilk yarının bitmesi gerektiğini kaydeden Bedir, "VAR sisteminin çok ciddi yanlışları düzelttiği gibi bazı konularda verimli olmadığını, bir şeyin değişmediğini de gördük. Sistemin iyi taraflarını görüp de tamamen her şeyin çok güzel olduğunu söylemek veya eksiklerini görüp de 'Bundan bir şey olmuyor.' demek bana göre erken. En azından ilk yarının geçmesi gerekiyor." ifadelerini kullandı.
Kayserispor'un maçlarında VAR'ın bazı pozisyonlarda çok doğru karar verdiğini vurgulayan Bedir, "VAR olmasına rağmen mutabık olmadığımız kararlar da var. Sonuçta karar veren insan. Şu ana kadarki maçlara baktığımızda yüzde 60-70 doğru kararlar olduğunu görüyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Korkmaz'dan VAR'ın kullanılmamasına sitem
Antalyaspor Teknik Direktörü Bülent Korkmaz, takımının Galatasaray ile yaptığı maçta bazı pozisyonlarda VAR'a başvurulmamasının üzüntüsünü yaşadıklarını aktardı.
VAR sistemini Galatasaray ile yapılan karşılaşmadaki tartışmalı kararlarla değerlendiren Korkmaz, şunları kaydetti:
"Bizim pozisyonda Muslera'nın topla alakası yok. Muslera'nın ayağı direkt Maicon'a geliyor. Kırmızı kart olması gerekiyordu, bu pozisyon izlenilmedi. Son dakikadaki pozisyonda top oyundayken Muslera'nın yaptığı penaltıydı. VAR sistemi adalet için var, takımların hakkını vermek için var. Maalesef son maçtaki pozisyonları gördükten sonra, yorumları dinledikten sonra üzüldüm. Çocuklar emek sarf ediyor. Alın terinin karşılığını almak için varsa uygulanması lazım. Bizim maçta uygulanmamış."
Antalyaspor ile Galatasaray arasındaki maçı yöneten hakem Cüneyt Çakır'ın VAR sistemini kullanmamasını eleştiren Korkmaz, "Cüneyt Çakır, el olmayan pozisyonda, kimse tepki vermezken penaltıyı verdi. Sonra VAR'a bakıp vermedi. Sonuca etki eden pozisyon varsa sistemi kullanmalıydı. Cüneyt Çakır gibi uluslararası seviyede maç yönetmiş hakem pozisyonlarda ya uyarılmadı ya da uyarıları dikkate almadı. VAR sistemiyle bizlerin dahi farkına varmadığı pozisyonlarda hakemler uyarılarla doğru karar verebiliyor. Ancak bizim maçtaki gibi olaylarda kullanılmazsa nasıl uygulanacak." değerlendirmesinde bulundu.
Sadık Söztutan: "Israr edilmeli"
VAR sistemine destek veren Türkiye Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Sadık Söztutan, kendisinin yıllardır bu sistem lehine yazılar yazdığını ve sistemin devamı yönünde ısrar edilmesi gerektiğini belirtti.
"VAR sistemi mutlaka gereklidir." diyen Söztutan, şunları söyledi:
"20 senedir VAR sisteminin gelmesi gerektiği yolunda yazılar yazdım. Türkiye Spor Yazarları Derneği seminerlerinde savundum. Yazılarım halen arşivde yer alıyor. Bunları sosyal medyada paylaşıyorum. Benim tek derdim adalet. Adalete yardımcı olacak her sistemin yanındayım. Türkiye'de zaman zaman yanlış uygulanıyor olması faydasına halel getirmez. VAR sistemi mutlaka gereklidir, adalet sisteminin sağlanması yolunda mutlaka kullanılmalıdır."
Türkiye'de hakemlerin sisteme hazırlıksız yakalanmış olabileceğini kaydeden Söztutan, "Bunun başarılı örneğini Dünya Kupası'nda gördük. Eğer VAR sistemi olmasaydı dünya şampiyonu değişecekti. Türkiye'de birçok kararda hakemler VAR sistemi sayesinde doğruyu buldular. Arızalarıyla ve de hakemlerin topu birbirine atması sebebiyle zaman zaman aksasa da VAR sistemi futbol topunun sahada gerekliliği kadar olmalıdır. Vazgeçilmemelidir. Israr edilmelidir." ifadelerini kullandı.
Vural: "VAR sistemi daha da iyileştirilerek devam etmeli"
Teknik direktörlerden Yılmaz Vural da sisteme destek veren isimlerden biri oldu.
VAR'ın genel olarak doğru bir sistem olduğunu belirten Vural, "Penaltı var mı yok mu, kırmızı mı değil mi, gol mü değil mi, ofsayt var mı yok mu; bunlar hayati şeylerdir. Eleştirilmesine rağmen VAR sisteminin doğruluğuna inanlardanım. Hakemin hatalarının engellenmesi yönünde doğru bir sistem." diye konuştu.
Vural, VAR'ın yeni bir sistem olduğuna dikkati çekerek, şunları söyledi:
"Sistem için 'Oyunun akıcılığını bozuyor' denebilir ama oyunun akıcılığından çok oyunun adaleti önemli. Şampiyon oluyorsunuz, küme düşüyorsunuz. Sizlere maddi ve manevi ciddi etkileri var. Önceden 100 yanlış karar veriliyorsa şimdi 2-3 düşüyor. VAR sistemi daha da iyileştirilerek devam etmeli."
Semih Yuvakuran: "Her geçen gün daha da iyi olacak"
Geçmiş yıllarda Bursaspor, Fenerbahçe ve Galatasaray'da forma giyen eski futbolculardan Semih Yuvakuran da sistemin her geçen gün daha da iyiye gideceğine inandığını dile getirdi.
Sisteme olumlu baktığını vurgulayan Yuvakuran, "Geliştikten sonra daha da iyi olacak. Şu an acemilik yaşanıyor ama sonuçta her geçen gün daha iyi olacak." ifadelerini kullandı.
Ligde 1991-1992 sezonunda Fenerbahçe ile Beşiktaş arasında oynanan maçta siyah-beyazlı takımın oyuncusu Mehmet Özdilek'in attığı ve yıllarca 'top çizgiyi geçti mi geçmedi mi' diye tartışılan pozisyonun içinde yer alan Semih Yuvakuran, VAR sistemiyle bu tür tartışmaların da biteceğini söyledi.