MUSTAFA KARTOĞLU / NEW YORK
Cumhurbaşkanı Erdoğan, BM 77. Genel Kurul görüşmelerine katıldığı ABD ziyaretinin son günü gazetecilerin sorularını cevapladı.
PUTİN'İN SEFERBERLİK ÇAĞRISI: Bu savaşın her iki ülke halkına, bölgeye, dünyaya ödettiği bedeller ortada. Hiç kimse bu bedeli daha da artırma anlayışında olmamalı. Ancak biz attığımız adımlarla bir noktada mutluyuz. Sayın Putin ve Sayın Zelenski ile yürüttüğüm diplomasi trafiği neticesinde Rusya ve Ukrayna arasında 200 savaş esirinin mübadelesi gerçekleşti. Türkiye'nin arabuluculuğunda gerçekleşen bu esir mübadelesi savaşın sonlandırılması yolunda önemli bir adım. Gerek Sayın Putin gerek Zelenski, her iki taraf da bizim attığımız bu adımı bir yerde kolaylaştırdılar.
BARIŞIN TESİSİ: Rusya ve Ukrayna arasında barışın tesisine yönelik çabalarımız devam ediyor. Biz Türkiye olarak en başından beri barışın tesisi için gayret gösterdik. Küresel arabulucu rolümüz ve diplomasideki lider konumumuz bizi daha çok inisiyatif almaya zorluyor. Türkiye diyaloğun ve diplomasinin gücüne inandığının neticesini de şimdi bu rehine mübadelesiyle almış durumda.
İKİ LİDERLE DE GÖRÜŞECEĞİM: 24 Şubat'tan itibaren her fırsatta Rusya'ya askeri operasyonlarını durdurma ve güçlerini Ukrayna'dan çekme çağrısında da bulunduk. En son Semerkant'taki görüşmemizde bunları yine ifade ettik. Barış yolunun açılması yönünde gerek Rusya ve Ukrayna liderleri gerek dünya liderleri nezdinde çeşitli girişimlerde bulunduk. Barış ve istikrarı sağlamak için çabalarımızı bundan sonraki süreçte de devam ettireceğiz. Örneğin döner dönmez hemen tekrar liderleri arayarak telefon diplomasimizi kendileriyle sürdüreceğiz. Yine arkadaşlarımın muhataplarıyla diyalogları devam ediyor.
BM DAHA AKTİF OLMALI: Birleşmiş Milletler'in de aynı şekilde inisiyatif alarak sorunun çözümü için daha fazla çaba göstermesi gerekiyor. Ne yazık ki Birleşmiş Milletler, savaşı sona erdiremediği, akan kanı durduramadığı gibi, savaşın sonucu olarak ortaya çıkan enerji ve gıda krizlerine bir çözüm de bulamamıştır. Bu konuyla ilgili Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin tahıl koridorunun oluşmasındaki çabası Birleşmiş Milletler'e olan güveni biraz olsun tazeledi ancak savaşın sona erdirilmesi yönünde daha çok çaba gösterilmesi gerektiği de kuşkusuz.
LİDERLERE ÇAĞRI: Bu sadece benim değil tüm dünya liderlerinin ortak gayretiyle olması gereken bir süreç. Hepsinin bu kanalı zorlaması lazım. Yani Sayın Putin'le az veya çok bir hukuku olanın, kendisiyle bunları görüşmesi ve bu kapıyı zorlaması lazım. Zelenski'yle de aynı şekilde. Yoksa kalkıp da bu liderlere yönelik çok daha farklı negatif yaklaşımlar sergilemek beklediğimiz sonucu getirmez. Tam aksine buradaki ölümler, buradaki tahribat daha da artar diye düşünüyorum.
İNSAN ODAKLI DİPLOMASİ: Her şeyden önce insan odaklı diplomasimizin karşılığını, dünyanın neresine gidersek gidelim gerek liderler gerek halklar nezdinde hakikaten teveccühle görüyorum. 2014'te Kırım'ın ilhakından bu yana Ukrayna'nın toprak bütünlüğüne, egemenliğine ve siyasi birliğine olan taahhüdümüzü her zaman dile getirdik. Ukrayna-Rusya savaşının başından itibaren de Rusya'nın bu noktada attığı adımların haksız olduğunu ve kabul edilemez olduğunu vurguladık. Bunu aynı şekilde biz 2014'te Kırım'la ilgili de yine ifade etmiştik, söylemiştik. Siyasi, insani ve teknik alanlarda tabii biz Ukrayna'yı desteklerken diyalog yollarının da açık tutulması için çaba harcadık.
BİR AN ÖNCE NETİCE: Yaptığımız ve yapacağımız görüşmeler, çabalarımız sadece barışa yöneliktir. Tüm krizlerin, meselelerin çözümünde diplomasinin kullanılmasından yanayız. Tabii burada insan hayatının değerli olduğunu sürekli işlemek zorundayız. Ama bunu her iki tarafa da söylemek durumundayız. Bunu Ukrayna tarafına da Rusya tarafına da bu inançla söyledik, söylemeye devam ediyoruz. İnşallah döner dönmez yine bu konuyu liderlerle görüşmeye devam edeceğiz. Bir an önce de buralardan netice alalım istiyoruz.
Erdoğan, Türkevi'nde aralarında AKŞAM Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Kartoğlu'nun da bulunduğu gazetecilerin sorularını cevapladı.
F-16 KONUSUNDA HAVA OLUMLU
Biz şu anda F-16 satın almakla ilgileniyoruz. Sayın Biden'la bu konuda olumlu görüşmeler yapmıştık. Burada Cumhuriyetçi senatörlerle de bazı görüşmeler yaptım. Bakanımız Hulusi Akar da muhatabıyla görüşmelerini yürütüyor. Temenni ederiz ki bu olumlu hava devam eder. Bir an önce de bu işten bir netice alırız.
DÜNYAYA İNSANLIK DERSİ VERDİK
YUNAN ZULMÜ: Biz her toplantıya, her görüşmeye, her konuşmaya ciddi manada iyi hazırlanıyoruz, dersimizi iyi çalışıyoruz ve bu şekilde de liderlerin karşısına çıkıyoruz. Buralarda yaklaşımlarımızı destekleyen görsel ve yazılı dokümanlar kullandık, kullanıyoruz. BM Genel Kurulu'ndaki konuşmamızı da çeşitli fotoğraflarla destekleme imkânımız oldu. Gösterdiğim fotoğraflardan biri de Yunan sahil güvenlik güçlerinin, botlarını batırması sonucu hayatını kaybeden 9 aylık Asım bebek ve 4 yaşındaki Abdülvahap'ın cansız bedenlerinin fotoğrafıydı. Gelenler özellikle hep bunu sordu. Bu yavruların cansız bedenlerinin fotoğrafını göstermek suretiyle dünyaya buradan bir insanlık dersi verelim istedik ve bu insanlık dersini de verdiğimize inanıyorum.
TÜRKİYE KİTABI: (İletişim Başkanlığı'nın hazırladığı, içinde "Türkiye" adlı bir kitabın da olduğu kitap setini liderlere hedeyi etmesi.) Görüştüğüm liderlerin hepsine bu kitap setinden takdim ettim. Çok iyi hazırlanmış bir çalışma. Ülkemizin adının Türkiye olarak kullanımında da yabancılar işi bayağı kavradılar. Hatta belli yerlere artık Türkiye olarak asıyorlar. Bunların hepsi tabii çalışırsanız oluyor, çalışmadan olmuyor.
TOKİ'YE ERKEN ÖDEME YAPANA %25 İNDİRİM
SOSYAL KONUT PROJESİ: Başvuru 5 milyona yaklaştı. Özellikle gençlerimiz projeyi ciddi manada sahiplendi. Bu teveccüh vatandaşımızın devletine olan güveninin bir işaretidir. 422 milyar lirayı aşan bir yatırım değerinden, 200 binden fazla yeni istihdamdan, 250 alt sektörü ilgilendiren bir ekonomik hareketlilikten bahsediyoruz. Böylesine dev bir yatırım çarpan etkisiyle çok daha büyük bir ekonomik hareketliliğe zemin hazırlıyor. Özellikle bir süredir dengesiz görünüm sergileyen kira ve konut fiyatlarının da makul seviyelere düşeceğinden şüphem yok. Tüm bunlara rağmen muhalefet tarafının projeyi eleştirmek için gösterdiği gayreti anlamakta zorlanıyoruz. 81 vilayetimizin tamamında yaşayanlara bizim bu konutları teslim etmemiz bunlara en güzel cevap olacak. Şimdi bu ilk etapta attığımız adım. Öyle yıl sonunu falan beklemeyeceğiz. Hemen Anadolu'dan başlamak üzere temelleri atacağız küçükten büyüğe. Ankara, İstanbul, İzmir, Konya, Kayseri vesaire buralara doğru işi genişleteceğiz.
MUHALEFET RAHATSIZ OLDU: Bunlar kurdukları masaya, yabancı büyükelçilerden terör örgütleri yandaşlarına kadar herkesi toplayıp bir tek milleti dışarda bırakmak suretiyle netice alacaklarını zannediyorlar ama yok... Bir şey daha söyledim; biz şimdi bu adımı atmakla beraber, seçimden sonra da bu işin ikinci etabını başlatacağız. Bunlar ikinci etabı da duyunca tabii iyice rahatsız oldular. Öncelikle 250 bin, ardından bir 250 bin daha olmak üzere toplamda 500 bin konutluk bu projeyi de milletimizin hizmetine sunarak farkımızı bir kez daha ortaya koyacağız.
İNDİRİM MÜJDESİ: TOKİ'den ev alan vatandaşlarımıza da bir müjde vermek istiyorum. TOKİ'den ev veya işyeri alıp da geri ödemesi devam eden vatandaşlarımız için yüzde 25 peşin ödeme indirimi kampanyası başlatıyoruz. Borcun tamamını kapatamayacak olanlar ise bakiyesinin yüzde 25'inden az olmamak şartıyla, yapabildikleri kadar ödemeye yüzde 25 indirim alabilecek. Bu kampanyadan, geri ödeme taksitleri 2021 yılı haziran ayı sonuna kadar başlamış olan konut ve işyeri alıcıları faydalanabilecek. Kampanya bugün (dün) başladı, 19 Ekim'e kadar sürecek.
BIDEN'IN BM'DEKİ KONUŞMASI HAKLILIĞIMIZI ORTAYA ÇIKARDI
BM'DE REFORM: Biden'ın özellikle BM Güvenlik Konseyi'yle ilgili yaptığı açıklama haklılığımızı ortaya çıkardı mı? Sonunda dediğimiz noktaya geldiler mi? Şimdi 'hem daimî üyeleri artıralım hem geçici üyeleri artıralım' diyorlar. Ama tabii ben aynı noktada değilim. Ben diyorum ki 'daimî ve geçici' olmamalı, tek tip olmalı. Ve tamamen dönüşümlü üyelik sistemini getirmek lazım. Bu dönüşümlü üyelik sistemiyle 193 üyeyi dönüşümlü hale getirmek lazım; 20 ise 20 ama bu dönüşümlü olmalı. İki yılda bir bunlar dönüşüme tabi olmalı ve bu dönüşüme tabi olmak suretiyle 10-10 şeklinde bu dönüşüm devam eder ve herkes burada adeta birer daimî üye olarak bir sene veya iki sene kalır. El kaldır, el indir; bu devri artık kapatmalı BM.
DAHA ADİL BİR DÜNYA: Japonya, Almanya 'ben niye yokum' diyor. Aynı şekilde biz de 'ben niye yokum' diyoruz. Öyleyse bunu hemen aşmamız lazım ve burada 20 daimî üyenin 10'arlı şekilde değişimi olabilir. 193 ülkenin tamamının buradan nasibini alması lazım. Böylece hepsi de 'benim de burada yetkim var ve ben bu yetkimi kullanıyorum, kullandım' der. Bunun önünü açmak lazım. Ben buraya da geleceklerine inanıyorum. Biden'ın bugünkü açıklaması aslında bunun bir yol haritası olmuştur ve bu yol haritası öyle kolay kolay olmadı. Şimdi 'Dünya 5'ten büyüktür' derken veya 'Daha adil bir dünya mümkün' derken, işte buralardan buraya geldik. Ve ben bunu da başaracağımıza inanıyorum.
KAFKASYA İLE İLGİLİ HAMLELERİMİZ OLACAK
(Amerikan Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi Ermenistan'ı ziyareti) Pelosi'nin bu ziyaretiyle kalkıp da Kafkasya'daki bu gelişmelere darbe vuracak ne mecali var ne cürmü var. Şimdi biz de bazı hazırlıkları yapıyoruz. Şimdi Prag'da Avrupa Siyasi Topluluğu Zirvesi var. Şu anda Prag'daki zirveye katılıp katılmama gibi bir değerlendirme içindeyiz. Prag'daki zirveye katılmamız halinde, Paşinyan'ın oraya gelme durumu var. 'Orada görüşebilir miyiz?' diye de bir düşüncesi olmuş galiba. Belki orada kendisiyle bu konuları ayrıca bir görüşme durumumuz olabilir. Fakat tabii bu konularla ilgili Kafkasya'da bizim de bazı hamlelerimiz olacak. Onun da şimdilik sadece planlama süreci içerisindeyiz. Sayın İlham Aliyev kardeşimizle de bunları konuşup, ona göre adımlarımızı atacağız.
YUNAN BAKAN UZAYDA DOLAŞIYOR
(Yunan Dışişleri Bakanı'nın açıklamaları) Muhatabı Mevlüt bey, konişacaksa onunla görüşsün. Biz Türkiye'de Rum nüfusunun azalmasından yana olan bir iktidar olmadık. Sen Sinod Meclisi 7'ye düşmüştü. Ben Patrik Bartholomeos'a dedim ki 'Dışardan sen papazları getir, ben bunlara vatandaşlık vereyim, böylece Sen Sinod Meclisi'ni tamamlamış ol.' Öyle tamamladılar. Ama tabii Yunan Dışişleri Bakanının bunlardan falan haberi yok, uzayda dolaşıyor.
KKTC'YE DİREKT UÇUŞ ÖNEMLİ
Rusya Devlet Başkanı Putin'le görüşmelerimizde de Kuzey Kıbrıs meselesine değindim. Rusya'dan KKTC'ye direkt uçuşlar başlarsa bundan tabii ki memnuniyet duyarız. Rusya'nın turist potansiyeli çok yüksek. KKTC'nin de en önemli gelir kaynaklarından biri turizm. Turizmde
KKTC'ye böyle bir akışın olması inanıyorum ki KKTC için ekonomik olarak da ciddi manada bir sıçramaya vesile olacaktır,
KKTC'yi çok çok ileri taşıyacaktır.
BUGÜN MIR KART İÇİN ÖZEL TOPLANTI
(Batı'nın Rusya yaptırımları kapsamında Türk şirket ve bankalarının kredi kartı kullanımını mercek altına alması) Mir Kart kullanımı Rusya ile bizim aramızda bir adımdı. Bu konu hakkında atacağımız adımların değerlendirmelerini ilgili arkadaşlarımızla yapıyoruz. Ona göre adımlarımızı inşallah yine atacağız. Alternatifimiz var tabii, o ayrı. Ama bütün dert, işte bu yaptırımların farklı versiyonları. Bunlar tabii gerçekten dostluğa falan yakışmıyor, ekonomik ilişkilerimizin düzenlenmesine yakışmıyor. Biz şimdi ister istemez ne yapacağız? Alternatifleri ne olabilir; bu alternatifler üzerinde ilgili bakan arkadaşlarım görüşmelerini yapıyorlar. Bu görüşmelerden sonra da İstanbul'da cuma günü inşallah bütün ilgili arkadaşlarımı toplayacağım. Onlarla bir toplantı yapıp, burada da nihai kararımızı vereceğiz.