HABER MERKEZİ
Türkiye ve BM arabuluculuğunda yapılan görüşmelerin ardından Ukrayna ve Rusya, tahıl ürünlerinin Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına taşınmasına olanak sağlayan anlaşmaya imza attı. Savaşta bir ilki yaşatan ve tüm dünyanın canlı yayında izlediği anlaşma dış basında da en çok konuşulan ve manşetlerin en üst sıralarında yer alan haber oldu. Tüm dünya Türkiye'nin üstlendiği kritik rolün altını çizerken bu çabaların müzakere yolunu da açabileceğini vurguladı.
UKRAYNA, TÜRKİYE'YE GÜVENİYOR
İngiliz gazetesi Guardian "Abluka altındaki Karadeniz limanlarından milyonlarca ton nakliye, küresel gıda krizini önleyebilir" diyerek anlaşmanın önemine vurgu yaptı. "Tahıl Anlaşması, Ukrayna'nın mahsullerini piyasaya sürmenin önündeki birçok engelden birini ortadan kaldırıyor" diyen Guardian Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskiy'in danışmanı Mykhailo Podolyak'ın "Ukrayna, anlaşmayı denetlemek için BM ve Türkiye'ye güveniyor" sözlerini öne çıkardı.
'MÜZAKERE UMUDU DOĞDU'
İngiliz Daily Mail, "Savaş müzakere masasında bitecek. Bu bir dönüm noktası" manşetini attı. Gazete "Ukrayna ve Rusya, savaşın ilk atılımında Türkiye ve BM ile tahıl ihracat anlaşması imzaladı" ifadesini kullandı. Daily Mail "Anlaşma, neredeyse altı aylık bir mücadelenin ardından geldi" diyerek BM ve Türkiye'nin aylar süren çabalarının altını çizdi.
GIDA KRİZİNİ ÖNLEYECEK
Amerikan Wall Street Journal gazetesi "Anlaşma, Türkiye ve BM liderliğindeki aylarca süren diplomasinin ürünüdür" sözleriyle Türkiye'nin durduğu önemli noktayı vurguladı: "Savaşın gıda fiyatlarında bir artışa neden olması ve on milyonlarca insanı açlığın eşiğine getirmesinin ardından, bu anlaşma, tahıl stoklarının yakında Ukrayna limanlarından sevk edilebileceği umutlarını artırıyor."
İSTANBUL'DA TARİHİ İMZA
Washington Post "Rus ve Ukraynalı bakanlar, Ukrayna tahılının ihracatını yeniden başlatmak için Türkiye'de tarihi bir anlaşma imzaladılar" diye yazdı. Gazetede şu ifadeler kullanıldı: "İstanbul'daki imza töreninde, BM Genel Sekreteri António Guterres, anlaşmayı savaşan taraflar arasında 'benzeri görülmemiş' ve Karadeniz'de bir 'umut feneri' olarak selamladı. Kendisi ve görüşmelere ev sahipliği yapan Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, anlaşmanın müzakere edilmiş bir barış yolunda bir adım olmasını umduklarını dile getirdiler." Gazete, anlaşmayla ilgili birdeğerlendirme yazısı da yayınladı ve tahıl anlaşması 'temkinli' bir iyimserlik için bir nedendir diyerek müzakere olasılığa işaret etti.
EN ÖNEMLİ UZLAŞMA
New York Times "Birleşmiş Milletler ve Türkiye'nin yardımıyla gerçekleşen atılım, Rusya'nın şubat ayında Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana savaşan ülkeler arasındaki en önemli uzlaşma" diyerek tarihi anlaşmayı ilk sayfasından gösterdi. Ukrayna'nın anlaşma konusunda Türkiye'ye güvendiğini açıklamasının ardından bir makale daha yayınlayan gazete "ABD ve Ukrayna, Rusya'nın sözünü tutup tutmadığını görmek için bekliyor" sözlerine yer verdi.
ERDOĞAN KİLİT OYUNCU
Dünyanın en önemli haber ajanslarından bir olan AFP, Türkiye'nin ve Başkan Erdoğan'ın rolünün altını çizdi: "Müzakerelerde hem Moskova hem de Kiev ile iyi ilişkileri olan kilit bir oyuncu olan Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, anlaşmanın 'umarım barış yolunu canlandıracağını' söyledi."
AYLAR SÜREN ZORLU ÇALIŞMA
İsrail Haaretz gazetesi "Aylar süren zorlu bir çalışmanın ürünü olan anlaşma, hem Ukrayna'nın tahıl ihracatını iyileştirecek hem de Moskova'ya yönelik sert Batı yaptırımlarına rağmen Rusya'nın tahıl ve gübre sevkiyatlarını kolaylaştıracak bir adım" diye yazdı.
KİEV'İN ÇIKARLARIYLA DOLU
Alman Bild gazetesi manşetinde "Tahıl anlaşması Kiev'in çıkarlarıyla dolu" başlığını seçti. Bild, Zelenski'nin konuyla ilgili yorumunu öne çıkarırken Ukrayna liderinin "Cuma günü İstanbul'da imzalanan belgenin münferit noktaları tamamen Ukrayna'nın çıkarlarıyla örtüşüyor. Artık sadece Karadeniz limanlarımızın çalışmalarını sürdürmekle kalmıyor, aynı zamanda onlar için gerekli korumayı da sağlayabiliyoruz" sözlerine yer verdi.
GEMİ TRAFİĞİ BAŞLAMALI
Rus gazetesi Moscow Times da anlaşmayı manşetine taşıyarak "Rusya ve Ukrayna Cuma günü, Birleşmiş Milletler ve Türkiye ile, milyonlarca insanın açlıkla karşı karşıya olduğu küresel bir gıda krizini hafifletebilecek tahıl sevkiyatlarının yeniden başlatılması konusunda önemli bir anlaşma imzaladı" ifadesine yer verdi.
İngilizce yayın yapan Ukrayna gazetesi Kiev Independent "Ukrayna ve Rusya BM destekli tahıl anlaşması imzaladı, ancak uygulama belirsiz"' denildi. Gazete Başkan Erdoğan'ın "Tahıl gemisi trafiğinin önümüzdeki günlerde başlaması gerekiyor" cümlesini öne çıkardı.
TÜRK DİPLOMASİSİNİN MEYVESİ
İtalyan haber kanalı Rainews24, sosyal medya hesaplarından anlaşma haberini, "25 milyon ton buğday üzerindeki blokaj bugünden itibaren kalktı. Fiyatlar, savaş öncesi seviyelere düştü. Gıda krizinde aciliyetle son veren anlaşma, Türk diplomasisinin meyvesidir. ABD ve Kremlin, anlaşmayı alkışlarla karşılıyor" ifadeleriyle duyurdu.
La Repubblica gazetesi, "Erdoğan, buğday konusunda Ruslarla Ukraynalıları uzlaştırdı" başlığı kullandı.
FRANSIZ SİYASETÇİ: TÜRKİYE FRANSA'DAN DAHA GÜÇLÜ
Rusya-Ukrayna savaşında Türkiye'nin diplomatik rolü Fransa siyasetinde tansiyonu yükseltti. Tahıl anlaşmazlığını çözüme kavuşturan anlaşmanın İstanbul'da imzalanmasının ardından Fransız siyasetçi Gilles Lebreton "Türkiye Fransa'dan daha güçlü" ifadesini kullandı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, önce Rusya'ya ardından Ukrayna'ya gitti. Moskova-Kiev hattında savaşa dönüşen gerilimi çözmek için adımlar attı. Ancak somut bir sonuç elde edemedi. Diplomatik alanda hüsrana uğrayan Macron, Fransız siyasetçilerin hedefinde. Türkiye'nin devreye girerek tahıl krizini İstanbul'da çözüme kavuşturması sonrası, Macron'a yönelik eleştirilerin dozu arttı. Avrupa Parlamentosu Fransız Üyesi Gilles Lebreton, Macron'a sert tepki gösterdi. "BM ile müzakere eden ne yazık ki Macron değil Erdoğan'dı" dedi. "Türkiye Fransa'dan daha güçlü" ifadesini kullandı. Tepkisini sosyal medya hesabı üzerinden dile getiren Lebreton, ''Ukrayna tahıllarının ihracatına ilişkin anlaşma, Afrika'daki kıtlıkların önlenmesini mümkün kılacak" vurgusu yaptı.
KRİZ DÜNYAYI NASIL ETKİLEDİ
Ukrayna, dünyanın dördüncü büyük tahıl ihracatçısı. Ayçiçek yağının yüzde 42'si, mısırın yüzde 16'sı, buğdayın yüzde 9'u Ukrayna tarafından üretiliyor.
Dünyanın en büyük buğday ihracatçısı Rusya'nın da ihracatında düşme yaşanıyor. Batı'nın Rusya'ya yönelik ambargosu tarımı hedeflemedi ancak Kremlin, dolaylı fiyat artışlarıyla ihracatın etkilendiğini belirtiyor.
Ukrayna ve Rusya, Afrika'nın buğday ihtiyacının yüzde 40'ını sağlıyor. Afrika Kalkınma Bankası'na göre, savaş nedeniyle Afrika'da 30 milyon ton gıda açığı ortaya çıktı. Bu, gıda fiyatlarında kıtada yüzde 40 artışa neden oldu.
Örneğin Nijerya'da makarna ve ekmek fiyatları yüzde 50'lere kadar arttı. Yemen, Ukrayna'dan yılda bir milyon tona kadar buğday ithal ediyordu. BM'ye göre tedarikteki düşüş nedeniyle un fiyatları yüzde 42, ekmek fiyatları yüzde 25 arttı. Suriye'de de ekmek fiyatları iki katına çıktı.
Libya ve Pakistan tüm buğday tüketimlerinin yüzde 48'inde Ukrayna'ya bağımlı. Lübnan için bu oran yüzde 81. Moldova buğdayın yüzde 92'sini, Katar yüzde 64'ünü, Tunus yüzde 49'unu, Mısır yüzde 26'sını Ukrayna'dan ithal ediyordu.
Ukrayna tahılı bir an önce taşınmazsa, Ortadoğu ve Afrika'daki birçok ülkede ciddi gıda sorunları yaşanabilir.
25 MİLYON TON İÇİN 120 GÜNLÜK OPERASYON
25 MİLYON TON TAHIL YOLA ÇIKACAK: Gıda koridorunun oluşturulmasıyla birlikte Ukrayna, tamamen kendi denetiminde olan Odessa, Pivdennyi ve Chornomorsk limanlarından ihracata başlayabilecek. Limanlarda mahsur kalan gemi sayısının 80 civarında olduğu, ayrıca silolarda 20 ila 25 milyon ton tahıl bulunduğu hesaplanıyor.
MAYINLAR TEMİZLENECEK: Rusya, kargo gemilerinin sorunsuz geçişini garanti edecek, bölgede askeri faaliyette bulunmayacak. Mayınların temizlenmesinin ardından Ukrayna karasularını ihlal etmeyeceğine dair güvence verecek.
RUS GEMİLERİ UKRAYNA KARASULARINA GİRMEYECEK: Ukrayna denetimindeki Odessa, Pivdennyi ve Chornomorsk limanlarından gemilere yüklenen tahıl, kılavuz gemiler eşliğinde İstanbul'a gelecek, oradan tüm dünyaya yolculuk edecek. Ukrayna, Rus gemilerinin kendi karasularına hiçbir şekilde girmemesini istiyor.
GEMİLER İSTANBUL'DA ARANACAK: Ukrayna'dan tahıl almaya giden gemilerin silah taşımadığından emin olmak için Rusya ve Türkiye'nin gözetiminde arama yapılacak. Gemilerin Karadeniz'e açılmadan önce İstanbul'da aranması planlanıyor.
KOORDİNASYON MERKEZİ İSTANBUL: Tüm operasyon İstanbul'da kurulacak koordinasyon merkezince izlenecek. İlgili merkezin operasyona hazır hale gelmesi için 3-4 hafta gerektiği, bu nedenle sevkıyatlara tam kapasite başlanmasının ağustosun ikinci yarısını bulabileceği belirtiliyor.
OPERASYON 120 GÜNDE BİTECEK: 120 günlük takvim için imzalanan anlaşma süre bittiğinde otomatik olarak yenilenebilecek. Ancak uzmanlara göre limanlardaki tahıl yükünü eritmek için bu kadar süre yeterli. Bu arada Ukrayna ve Rusya birbirleriyle anlaşma imzalamayacak. İki ülke de Türkiye ve BM ile paralel anlaşmalar yapacak.