HDP'li vekil Tuğba Hezer'in dokunulmazlık dosyası Başbakanlık'a sevk edildi. Peki Fezleke nedir? Fezleke süreci nasıl işler, Fezlekeyi kimler hazırlar? Dokunulmazlık nasıl kaldırılır? Milletvekilliği nasıl düşer? İşte bu soruların cevabı...
Fezleke kelimesinin sözlükteki anlamı nedir?
FEZLEKE NEDİR? MİLLETVEKİLLİĞİ NASIL DÜŞER?
Fezleke deyimi, aslında günlük hayatımızda bilerek ya da bilmeyerek çok kullandığımız kavramlardan biri. Bir sorunu kısa ve öz olarak anlatmak, konu hakkında kısa bilgi vermek anlamına gelen kelime Hukuki ve Siyasi alanda farklı işlevler için kullanılıyor. Milletvekiliğinin düşürülmesi ise dokunulmazlığın ortadan kaldırılması işleminden sonra başlatılabiliyor.
HUKUK ALANINDA FEZLEKE
Hukuk alanında çok kullanılan Fezleke; Sürdürülen bir hukuki soruşturmada taraflara ait bilgileri, tarafların ifadelerinin, tüm kanıtları, varsa şahitlerin ifadelerini ve aynı zamanda soruşturmayı yapan kişinin görüşlerini ve olayla ilgili sonuçları içeren özet rapor şeklindedir.
SİYASİ ANLAMDA FEZLEKE
Fezleke, Siyasi anlamda genelde bir siyasetçinin başka bir siyasetçi hakkında, o kişinin dokunulmazlığının kaldırılması ile ilgili Meclis başkanlığına bildirdiği rapor olarak karşımıza çıkıyor.
Fezleke hazırlanmışsa Meclis Başkanlığına iletilir. Meclise geldikten sonra sunulan Fezleke’den dolayı milletvekilinin durumu ile ilgili bir ceza verilmesi gerekiyorsa ilk olarak milletvekilinin dokunulmazlığı kalkması gerekir. Dokunulmazlığı kalktıktan sonra şahıs yargı önüne çıkartılır. Sonucu mahkeme verir.
FEZLEKEYİ KİMLER HAZIRLAYABİLİR?
Kimler Fezleke hazırlayabilir sorusunun cevabına bakacak olursak, aslında bunun için hukukçu olmaya gerek yoktur ancak resmi bir kuruluşa ve makama ihtiyaç vardır. Bir parti kendi partisinden birine ya da diğer partilerdeki herhangi bir milletvekili için Fezleke hazırlayabilir.
MİLLETVEKİLİ DOKUNULMAZLIĞI NASIL KALDIRILIYOR?
Milletvekilerine ait dokunulmazlık anayasanın 83. Maddesiyle düzenleniyor. Bu maddeye göre milletvekilleri TBMM’deki sözlerinden, ileri sürdükleri düşüncelerinden Meclis tarafından farklı bir karar alınmadıkça sorumlu tutulamazlar. Bu konuyla ilgili sorguya çekilemez, tutuklanamaz, yargılanamazlar.
ANAYASA'NIN 14. MADDESİ
Ancak burada anayasanın 14. Maddesi devreye giriyor ve Bu maddede “14. Madde içine giren durumlar bu hükmün dışındadır” ibaresi yer alıyor. Ancak 14. Maddenin içine girem durumlarda Meclis işlemlere başlayabilir.
DOKUNULMAZLIK NASIL KALDIRILIR?
Fezleke hazırlandıktan sonra Başbakanlığa gönderiliyor. Başbakanlık ve Adalet bakanlığındaki teknik değerlendirmeden sonra gereği için TBMM’ne gönderiliyor. Ardından TBMM fezlekeyi Meclis anayasa Adalet karma komisyonuna sevkediyor.
Komisyon, dokunulmazlığın kaldırılmasına hükmederse fezleke TBMM Genel Kuruluna sevkediliyor. 10 gün içinde kurul raporu okuyor. Bu süre içerisinde itiraz edilmezse ya da itiraz reddedilirse fezleke kesinleşiyor.
Bu aşamadan sonra Genel Kurulda bir oylama yapılıor ve oylamada çoğunluk dokunulmazlığın kaldırılmasını isterse milletvekilinin dokunulmazlığı kalkıyor.
Dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili, sadece dokunulmazlığı kaldırıldığı konuda yargılanabiliyor. Aynı zamanda milletvekilliği devam ediyor. Eğer seçimler yenilenir ve yeniden seçilirse dokunulmazlığının bir kez daha kaldırılması gerekiyor.
MİLLETVEKİLLİĞİNİN DÜŞMESİ
Dokunulmazlığı kaldırılan ve yargılanması sonucunda suçlu bulunmuşsa, Anayasa mahkemesi de itirazı reddetmişse kesinleşen yargı kararının Türkiye Büyük Millet Meclisine bildirilmesiyle Milletvekilli düşüyor.