Osman Nuri CERİT / ANKARA
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 8 Temmuz’da 600 milletvekiliyle birlikte TBMM’de yemin etmesinin ardından Türkiye yepyeni bir yönetim modeline kavuşacak. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle birlikte devletin köhnemiş bürokratik işleyişi tarihe karışacak. Yeni Türkiye'nin yeni yönetim sistemiyle birlikte Türkiye, demokrasi, istikrar ve ekonomide çağ atlayacağı bir süreç yaşayacak. Türkiye’yi şahlandıracak olan yeni sistemin yapısı şöyle:
BAŞBAKANLIK SONA ERDİ
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi bir rejim değişikliği değil, hükümet modeli değişikliği öngörüyor. Cumhurbaşkanlığı sistemiyle birlikte devlet yönetiminde çift başlılık sona erecek. Milletin oylarıyla seçilen Cumhurbaşkanı yürütmenin ve devletin başı olacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın TBMM’de yemin ederek görevine başlamasıyla birlikte, Binali Yıldırım’ın başbakanlığındaki mevcut hükümet ve başbakanlık makamı da sonlanacak.
BAKANLIRI ATAYACAK
Yeni sistemde Cumhurbaşkanı hükümeti kurarken, dışarıdan veya Parlamento’dan seçeceği bakanları atayacak. Parlamento’dan atanacak bakanların milletvekilliği sona erecek. Bakanların atama ve görevden alınmalarına ilişkin mevzuat Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile yapılacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu kapsamda gerekli kararnameyi çıkarması ve yeni kabineyi en kısa sürede açıklaması bekleniyor.
16 BAKANLI KABiNE
Taslak çalışmaya göre, yeni hükümet sisteminde 16 bakanlık olacak, Bununla birlikte cumhurbaşkanlığı bünyesinde farklı alanlarda kurul ve ofisler oluşturulacak.
Bürokratik oligarşiye son
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte, ağır işleyen bürokratik sistem hızlanacak ve bürokratik oligarşi de sona erecek. Üst düzey bürokratlar cumhurbaşkanı ile göreve gelip, cumhurbaşkanı ile gidecekler. Bürokratların atama, görevden alma, yetki ve sorumluluklarına ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanı kararnamesi ile belirlenecek.
KHK yetkisi sınırlı olacak
Cumhurbaşkanı sınırlı konularda Kanun Hükmünde Kararname (KHK) çıkarabilecek. Bu yetki temel insan hak ve özgürlükleri ile kanunla düzenlenen konularda kullanılamayacak. Cumhurbaşkanı’nın çıkardığı KHK’lar, TBMM’nin aynı konuda yasa oluşturması halinde devre dışı kalacak.
Cumhurbaşkanı cezai açıdan sorumlu
Eski uygulamada “vatana ihanet” dışında suçlanamayan Cumhurbaşkanı, yeni sistemle birlikte her türlü eylem ve işlemlerine karşı cezai sorumlulukla karşı karşıya kalacak. Cumhurbaşkanı hakkında, TBMM’nin salt çoğunluğunun oyu (301 oy) ile soruşturma açılması için önerge verilebilecek.
400 OYLA YÜCE DİVAN
Cumhurbaşkanı hakkında verilen önerge, TBMM üye tam sayısının beşte üçünün (360 oy) gizli oyuyla kabul edilirse, Meclis soruşturması açılabilecek. Cumhurbaşkanı, TBMM üye tam sayısının en az üçte ikisinin (400 oy) oyu ile Yüce Divan’a sevk edilebilecek. Sorumluluk hali Cumhurbaşkanı’nın atayacağı bakan ve Cumhurbaşkanı Yardımcıları için de geçerli olacak.
BÜTÇE KANUNU’NA TBMM ONAYI
Cumhurbaşkanı, Genel Bütçe Kanunu dışında yasa hazırlayamayacak. Cumhurbaşkanı’nın hazırlayacağı Bütçe Kanunu, TBMM’nin onayına sunulacak.
SEÇiMLER KARŞILIKLI YENiLENEBiLiR
Yeni sistemde Cumhurbaşkanı ve Meclis, karşılıklı olarak seçimlerin yenilenmesi kararı verebilecek. Verilen kararla birlikte hem Cumhurbaşkanlığı, hem de parlamento seçimleri birlikte yenilenecek.
BiR VEYA DAHA FAZLA YARDIMCI ATAYABiLiR
Cumhurbaşkanı bir veya daha fazla sayıda Cumhurbaşkanı Yardımcısı atayacak. Cumhurbaşkanı Yardımcıları’nın atama, görevden alma, yetki ve sorumluluklarına ilişkin usüller, Cumhurbaşkanı kararnamesi ile düzenlenecek.
PARTi ÜYESi CUMHURBAŞKANI
1982 Anayasası’nda yer alan, ancak pratikte işlemeyen “Cumhurbaşkanı’nın partisi ile olan bağının sonlanması” düzenlemesi de kaldırılmış oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, AK Parti Kongresi'nde yeniden Genel Başkan seçilmişti.
CUMHURBAŞKANI ADAYLIĞI KOLAYLAŞTI
Yeni sistemle birlikte Cumhurbaşkanı adaylığı kolaylaştı. Son milletvekili seçimlerinde en az yüzde 5 oy almış siyasi partiler cumhurbaşkanlığı seçiminde kendi adaylarını gösterdi.
İlk kez 24 Haziran seçimlerinde uygulanan düzenleme ile siyasi partiler dışında 100 bin seçmenin imzasını toplayan isimler de aday olabildiler.
Bu yolla üç isim aday olabildi.
CUMHURBAŞKANLIĞI EN FAZLA iKi DÖNEM YAPILABiLiR
Yeni sistemde cumhurbaşkanlarının görev süresi daha önce olduğu gibi beş yıl olarak belirlendi. Beş yıllığına seçilen cumhurbaşkanı, en fazla iki dönem cumhurbaşkanlığı yapabilecek.