Yeni Anayasa paketi madde madde tam metni ortaya çıktı. AK Parti'nin Başkanlık Sistemi ve yeni Anayasa'ya ilişkin hazırladığı metnin detayları bu sayfada sizlerle. Daha önce de önerilmiş olmasına karşın Türk siyaset tarihinde "Başkanlık nedir?" sorusuna net yanıtlar veren tek taslak 2013 yılında AK Parti'den geldi.
YENİ ANAYASA'DA MECLİS OLACAK MI?
Madde 1– (1) Türkiye Büyük Millet Meclisi, genel oyla seçilen beşyüzelli milletvekilinden oluşur.
Madde 2– (1) Milletvekilleri sadece seçildikleri bölgeyi veya kendilerini seçenleri değil, bütün Milleti temsil ederler.
MİLLETVEKİLİ DOKUNULMAZLIĞI OLACAK MI?
Madde 5– (1) Milletvekilleri, Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden ve bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar.
MECLİS'İN GÖREVLERİ
Madde 9– (1) Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri şunlardır:
SAVAŞ İLANI HALLERİ
Savaş hali ilânı ve silâhlı kuvvet kullanılmasına izin verme
Madde 13– (1) Türkiye Büyük Millet Meclisi;
a) Milletlerarası hukukun meşru saydığı hallerde savaş hali ilânına,
b) Türkiye'nin taraf olduğu milletlerarası andlaşmaların veya milletlerarası nezaket kurallarının gerektirdiği haller dışında, Türk Silâhlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine veya yabancı silâhlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasına izin verme yetkisine sahiptir.
MECLİS TATİLDE İSE…
(2) Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde veya ara vermede iken ülkenin ani bir silâhlı saldırıya uğraması ve bu sebeple silâhlı kuvvet kullanılmasına derhâl karar verilmesinin kaçınılmaz olması halinde, Başkan da, Türk Silâhlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verebilir.
SİYASİ PARTİLERİN DURUMU
Türkiye Büyük Millet Meclisinin İç Düzeni ve Çalışma Esasları
(2) İçtüzük hükümleri, siyasî parti gruplarının, Meclisin bütün faaliyetlerine milletvekili sayısı oranında katılmalarını sağlayacak şekilde düzenlenir.
MECLİS'TE GRUP KURABİLMEK İÇİN
(3) Siyasî parti grupları, en az yirmi milletvekilinden meydana gelir.
Toplantı ve karar yeter sayısı
Madde 18– (1) Türkiye Büyük Millet Meclisi, yapacağı seçimler dahil bütün birleşimlerinde (üye tamsayısının en az üçte biri ile) TOPLANTI YETER SAYISI ARANMAKSIZIN toplanır ve Anayasada başkaca bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Ancak karar yeter sayısı, hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz.
BAŞKANLIK SİSTEMİ... KİMLER BAŞKAN OLABİLİR?
Madde 20– (1) Başkan, kırk yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip vatandaşlar arasından, halk tarafından seçilir.
BAŞKANIN GÖREV SÜRESİ
(2) Başkanın görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Başkan seçilebilir.
BAŞKANLIK ADAYLIĞI NASIL OLACAK?
(3) Başkanlığa son genel seçimde en az yüzde beş oranında oy almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin vatandaş aday gösterebilir.
ADAY AYNI ZAMANDA MİLLETVEKİLİ İSE…
(4) Başkanlığa aday gösterilen milletvekillerinin üyeliği, Başkan adayı olarak Yüksek Seçim Kuruluna başvurulduğu anda sona erer.
BAŞKAN İSTİFA EDERSE…
Madde 21– (1) Başkanlık seçimi, Başkanın görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde tamamlanır.
BAŞKAN NASIL SEÇİLEBİLİR?
(2) Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Başkan seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Başkan seçilmiş olur.
İKİNCİ ADAY ÇEKİLİRSE GERİDEN BİR ADAY DAHA…
(3) İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır.
TEK ADAY OLURSA BİLE KOLTUK KESİN DEĞİL
İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum (Evet-Hayır) şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde Başkan seçilmiş olur.
BAŞKANIN GÖREVLERİ
MADDE 22
(1) Başkan Devletin ve yürütmenin başıdır. Yürütme yetkisi Başkana aittir.
(2) Başkan, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir.
(3) Başkan, yürütmenin başı olarak genel/(iç ve dış) siyaseti yürütür.
(4) Başkanın görev ve yetkiler şunlardır:
a) Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde açılış konuşmasını yapmak,
b) Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise yıllık mesaj vermek,
c) Kanunları onaylamak,
ç) Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri göndermek,
d) Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunmak,
e) Kanunların, Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesinde iptal davası açmak,
f) Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek,
g) Bakanları atamak ve görevlerine son vermek,
ğ) Başkanlık kararnamesi çıkarmak,
h) Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek,
ı) Milletlerarası antlaşma akdetmek ve yayınlamak,
TSK BAŞKOMUTANI…
i) Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil etmek,
j) Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar vermek,
k) Kamu yöneticilerini atamak ve görevlerine son vermek,
l) Sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilân etmek ve sıkıyönetim veya olağanüstü hal kararnamesi çıkarmak,
AF YETKİSİ KISITLI
(m) Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek veya kaldırmak,
HSYK, YÖK ATAMALARINDAKİ ROLÜ
n) Yükseköğretim Kurulu üyelerinin yarısını seçmek,
o) Üniversite rektörlerini seçmek,
p) Anayasa Mahkemesi üyelerinin yarısını, Danıştay üyelerinin yarısını, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısını ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerinin yarısını seçmek.
(5) Başkan ayrıca Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.
KARARNAME YAYINLAR AMA KANUNLA ÇELİŞİRSE…
Madde 23– (1) Başkan, genel siyasetin yürütülmesinde ihtiyaç duyduğu konularda Başkanlık kararnamesi çıkarabilir. Bir konuda Başkanlık kararnamesi çıkarılabilmesi için kanunlarda o konuyu düzenleyen uygulanabilir açık hükümlerin bulunmaması şarttır. Kişi hak ve hürriyetleri kararname ile düzenlenemez. Kararnameler ile kanunlarda aynı konuda farklı hüküm bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır.
(2) Başkan, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir.
BAŞKAN SORGULANABİLECEK Mİ?
Madde 24– (1) Başkan hakkında, kişisel ya da göreviyle ilgili bir suç işlediği iddiasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte ikisinin vereceği önerge ile, soruşturma açılması istenebilir. Meclis, bu istemi en geç bir ay içinde görüşür ve gizli oyla karara bağlar.
YÜCE DİVAN MAHKUM EDERSE GÖREVİNE SON VERİLİR
(3) Rapor Başkanlığa verildiği tarihten itibaren on gün içinde dağıtılır, dağıtımından itibaren on gün içinde görüşülür ve gerek görüldüğü takdirde ilgilinin Yüce Divana sevkine karar verilir. Yüce Divana sevk kararı ancak üye tam sayısının dörtte üç çoğunluğunun gizli oyuyla alınır. Yüce Divan tarafından seçilme yeterliliğine engel bir suçtan mahkum edilen Başkanın görevi sona erer.
BAŞKAN YARDIMCISI NASIL SEÇİLİR?
Madde 25- (1) Başkan seçilenin oy pusulasında Başkan Yardımcısı adayı olarak yer alan kişi Başkanın seçildiği anda Başkan Yardımcılığına seçilmiş olur. Başkan Yardımcılığına aday gösterilmek için milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak şarttır.
Fatih GEDİMAN/Sabah