Rusya ve Ukrayna arasındaki müzakereler İstanbul'a taşındı, tarihi barış görüşmesinin adresi Dolmabahçe'deki Cumhurbaşkanlığı Çalışma Ofisi oldu. Dünyanın gözünün çevrildiği toplantı öncesi heyetlere hitap eden Başkan Erdoğan "Görüşmelerden artık somut sonuçlar alınması gereken döneme girildiğini düşünüyoruz" dedi. Toplantının ardından yapılan açıklamalar kalıcı çözüm umutlarını artırdı. Rusya gerilimi azaltmak için Kiev ve Çernihiv'deki harekatlarını durdurduğunu açıkladı. Ukrayna tarafı ise, NATO üyeliği konusunda geri adım atarak AB'ye üyelik talebini öne çıkardı.
GARANTÖR TÜRKİYE
Türkiye'nin yoğun diplomatik çabalarıyla İstanbul'da bir araya gelen Rusya ve Ukrayna müzakere heyetleri en anlamlı ilerlemeyi burada sağlarken, taraflar arasındaki savaşı durdurma umudu da güç kazandı.
Ukrayna heyeti, mevcut güvenlik formatının işe yaramadığını, yeni bir güvenlik sistemine ihtiyaç olunduğunu belirterek, güvenlik teminatı olarak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) ülkeleri ile Türkiye, Almanya, Kanada, Polonya ve İsrail'in garantör ülke olmasını talep ediyor.
Ukrayna'ya göre, bu güvenlik garantilerinin saldırıya uğrayan üyeyi topluca korumayı öngören NATO antlaşmasının 5. maddesine benzer nitelikte olması gerekirken, Rusya tarafıyla yapılacak herhangi bir anlaşmada Ukrayna'nın AB'ye katılımını engelleyen hiçbir maddeye de yer verilmemesi gerekiyor.
TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜ ŞART
Bununla birlikte ateşkes tesis edilmeden bir anlaşma ve güvenlik garantörlüğünün mümkün olamayacağını vurgulayan Ukrayna heyeti, Ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve güvenliğinin yeniden sağlanması gerektiğine işaret ediyor.
Öte yandan Ukrayna tarafı, Rusya ile yapılacak anlaşmada, Kırım konusunun çözülmesi için askeri güç kullanılmayacağına dair bir maddeye de yer verilmesini istiyor.
KIRIM KRİTİK ÖNEMDE
Kırım, Donbas'la birlikte müzakerelerin en çetin konusu olarak bilindiği için liderler düzeyindeki en son karar alma sürecine bırakılması bekleniyor. Ukrayna müzakere heyeti üyesi Podolyak, Rusya'nın Kırım'ı müzakere edebileceğini belirterek "Kırım konusunda karşılıklı askeri gerginliğin tırmanmasının reddedilmesi savaşın genel olarak durmasının da anahtarıdır" dedi.
Görüşmelerin "yapıcı" geçtiğini düşünen Rus heyeti de, Rusya Devlet Başkanı Putin'e sunmak üzere Ukrayna tarafının taleplerini ve önerilerini aldı. Müzakerelerin ardından Rusya Savunma Bakanlığı, karşılıklı güveni artırmak, müzakerelere devam etmek ve nihai hedefe ulaşmak için gerekli koşulları oluşturmak, yukardaki anlaşmanın onaylanması ve imzalanması amacıyla Kiev ve Çernigiv bölgelerinde askeri eylemleri çok önemli bir şekilde azaltma kararı aldı.
UKRAYNA'NIN TALEPLERİ
Ukrayna tarafı, detayları tam olarak paylaşmasa da Moskova yönetimine şu öneriler sunuldu:
Ukrayna, uluslararası yasal garantiler altında kalıcı olarak tarafsız, nükleer olmayan bir devlet ilan edilecek. Bu amaçla garantör ülkelerin bir listesi verildi.
Ukrayna, Rusya dahil garantör ülkelerin onayı olmaksızın askeri ittifaklara katılmayı, yabancı askeri üsler ve birliklere ev sahipliği yapmayı ve askeri tatbikatları reddedecek.
Güvenlik garantileri, Kırım ve Donbas toprakları için geçerli olmayacak. Ukrayna, bu bölgeleri askeri yollarla geri alma girişimlerini reddedecek.
Rusya, Ukrayna'nın AB üyeliğine itiraz etmeyecek.
İki ülkenin devlet başkanlarının yapacağı toplantıda, nihai bir karar resmi statüye kavuşturulacak.
ALKIŞLAR ERDOĞAN'A
Ukrayna ekibine Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı'nın Danışmanı Mihaylo Podolyak, Rus ekibine ise Rusya Devlet Başkan Yardımcısı Vladimir Medinsky başkanlık etti. İki ülke heyetleri çözüm ve barış arayışlarına en büyük katkıyı sunan Başkan Erdoğan'ı alkışladı.
DÜNYA SİZDEN MÜJDE BEKLİYOR
"Dünya sizlerden gelecek hayırlı ve müjdeleri haberleri bekliyor. İşinizi kolaylaştıracak her türlü katkıya hazırız" diyen Başkan Erdoğan şunları söyledi:
"Türkiye'ye ve İstanbulumuza hoş geldiniz. Böylesine kritik bir dönemde sizleri misafir etmekten memnuniyet duyuyoruz. Toplantılarınız ve yapacağınız görüşmelerin şimdiden ülkeleriniz, bölgemiz ve tüm insanlık için hayırlara vesile olmasını diliyorum. Liderlerinizin talimatları doğrultusunda yürüttüğünüz müzakere süreci barışa dair ümitleri yeşertmiş, tüm dünyayı heyecanlandırmıştır. Görüşmeleri bu çerçevede canı gönülden destekliyoruz."
HAKKI KORUDUK
"Söz sahibi olduğumuz tüm uluslararası platformlarda her iki tarafın da hakkı ve hukukunu koruyan, gözeten, adilane bir yaklaşım sergiledik. Bölgesinde pek çok acıya şahitlik etmiş ülkeler olarak Karadeniz'in kuzeyinde benzer bir tablonun ortaya çıkmaması için çabaladık."
EV SAHİBİ OLURUZ
Her iki ülkenin meşru kaygılarını giderecek, uluslararası toplumun kabul edeceği bir çözüme ulaşılmasının mümkün olduğunu belirten Erdoğan, "Müzakerelerde sağlayacağınız ilerleme bir sonraki aşama olan liderler düzeyindeki teması da mümkün hale getirecektir. Böyle bir görüşmeye de ev sahipliği yapmaya hazırız" dedi.
RUSYA: İKİ KENTTE ASKERİ HAREKET AZALTILACAK
Müzakereler sonrası Rus heyetinden yapılan açıklamada "Bazı noktalarda uzlaşabildik" ifadeleri kullanıldı. İstanbul görüşmelerine katılan Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Fomin, Kiev ve Çernihiv yönlerinde askeri eylemlerini azaltmaya karar verdiklerini duyurdu. Rusya tarafından savaş esirlerine ilişkin açıklamalar geldi. Rus heyetinin başındaki Vladimir Medinsky'ye göre, Ukraynalı müzakereciler esir düşen Rus askerlerine işkence yapanların cezalandırılacağı sözünü verdi.
TÜRKİYE'YE MİNNETTARIZ
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, müzakerelere ev sahipliği yaptığı için Türkiye'ye teşekkür ederek, bu süreçte Türkiye'nin diğer ülkelere göre dengeli ve bağımsız bir pozisyon aldığını ifade etti. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı da Türkiye'ye teşekkür etti.
EN ANLAMLI İLERLEME
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rusya-Ukrayna müzakere heyetlerinin İstanbul'da bir araya gelmesinin ardından "Her aşamada taraflar arasında yakınlaşmanın arttığını bugün memnuniyetle görüyoruz" dedi. Çavuşoğlu, "Bazı konularda uzlaşı ve ortak anlayışa varıldı. Müzakerelerin başlamasından bu yana en anlamlı ilerleme bugün kaydedildi. Daha zor meselelerin üst seviyelerde ele alınacağını görüyoruz. Bundan sonraki süreçte her iki ülkenin dışişleri bakanlarının bir araya gelerek ortak anlayışa son şeklini vermeleri öngörülmektedir. Ardından her iki ülkenin cumhurbaşkanlarının bir araya gelmeleri gündemdedir" dedi. Bakanların görüşmesinin iki hafta içinde yapılacağı belirtildi.
TAHLİYE DESTEĞİ
Çavuşoğlu, "Görüşmelerimizde insani koridorların açılmasını da ele aldık. Bugüne kadar 16 bin 500'den fazla vatandaşımızı Ukrayna'dan tahliye ettik. Gerek kendi vatandaşlarımız, gerek üçüncü ülke vatandaşlarının tahliyesi için taraflarla ve uluslararası kuruluşlarla eş güdüm içinde çalışmamız sürüyor. Bölgede mahsur kalan gemilerimizin çıkış ve seyrüsefer güvenliği konularını da dile getirdik. Görüşmeler önceki görüşmelerde olduğu gibi tarafların Türkiye'ye duydukları güvenin bir göstergesidir. Bize duyulan güvenin ve sorumluluğumuzun bilincindeyiz. Akan kanın durdurulması, ateşkesin sağlanması için çalışmalarımızı sürdüreceğiz" ifadelerini kullandı.
ABRAMOVİÇ DE TOPLANTIYA KATILDI
Görüşmelere Rus iş insanı Abramoviç de katıldı. Abramoviç'in Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın'ın yanında oturduğu görüldü. Rus ajansları Abramoviç ile Erdoğan'ın toplantıdan önce görüştüğünü yazdı. Abramoviç'in resmi olarak görev alıp almadığı ile ilgili Kremlin açıklamasında şu ifadeler kullanıldı: "Abramoviç, Rus ve Ukrayna tarafları arasında belirli temasların sağlanmasında yer alıyor. Heyetin resmi bir üyesi değil ama görüşmelere katılıyor. Bizim heyetimize Vladimir Medinsky başkanlık yapıyor." İlk görüşmelere katılan Abramoviç'in zehirlendiği iddia edilmişti.