HABER MERKEZİ
Kan emen böcekler olarak bilinen öpücük böcekleri, ölümcül bir paraziti ABD genelinde yaymaya devam ediyor. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezinin (CDC) son uyarısına göre, bu tehlikeli böcekler 32 ABD eyaletinde Chagas hastalığını taşıyor. Endişe verici olan durum, yüz binlerce Amerikalının bu parazitik enfeksiyona sahip olduğundan tamamen habersiz olmasıdır. Hastalığın tanısı konulmadığı sürece, enfekte kişiler tedavi görmeden yaşamlarını sürdürüyor ve hastalık sessizce ilerliyor.
Chagas hastalığının ABD'deki görülme sıklığı son yıllarda önemli ölçüde artmıştır. 2000 ile 2018 yılları arasında, Amerika Birleşik Devletleri'nde sadece 29 onaylanmış enfeksiyon vakası rapor edilmişti. Ancak günümüzde bu sayı çok daha yüksek seviyelere ulaşmıştır. CDC, yetkilileri Chagas hastalığını ABD'de endemik bir hastalık olarak yeniden sınıflandırmaya çağırıyor. Bu reklasifikasyon, halk sağlığı bilincini artırmak ve daha fazla insanın zamanında tedavi almasını sağlamak amacıyla yapılmaktadır. Kaliforniya Üniversitesi Los Angeles'tan bulaşıcı hastalık epidemiyoloğu Judith Currier, Chagas hastalığıyla yaşayan çoğu insanın teşhislerinden habersiz olduğunu ve genellikle etkili tedavi için çok geç bir aşamada hastalığın fark edildiğini belirtmiştir.
Öpücük böcekleri, insan yüzlerini ısırma eğilimleri nedeniyle bu adla anılmaktadır. Bu böcekler Amerika kıtalarında yaygın olarak bulunmakta, yassı gövdeli ve yaklaşık bir inç uzunluğundadır. Konik burun veya vampir böcekleri olarak da bilinen bu küçük eklembacaklılar, kan beslenme alışkanlığına sahiptir. Chagas hastalığını taşıyan parazit Trypanosoma cruzi, öpücük böceklerinin dışkıları aracılığıyla insanlara aktarılmaktadır. Böceklerin yaklaşık yarısı bu ölümcül paraziti taşımakta, bu da enfeksiyon riskini önemli ölçüde artırmaktadır. Dünya genelinde 8 milyona kadar insan Chagas parazitine enfekte durumdadır, ancak enfeksiyonların çoğunluğu Latin Amerika'da görülmektedir. Sıcaklıklar ısındıkça, öpücük böceklerinin yaşayabileceği uygun ortamlar kuzey yönünde genişlemektedir.
Bilim insanları arasında, küresel ısınmanın Chagas hastalığı gibi endemik enfeksiyonların coğrafi sınırlarını kuzeye doğru kaydırdığına dair ciddi endişeler bulunmaktadır. Bulaşıcı hastalıklar doktoru Joanna Schaenman, bu eğilimin iklim değişikliğiyle doğrudan ilişkili olduğunu vurgulamıştır. Mevcut veri eksikliği bu teorinin henüz tam olarak doğrulanmadığı anlamına gelmektedir. Ancak CDC'nin yeni raporu, köpeklerde Chagas hastalığının yüksek görülme sıklığını ve yaban hayatında süregelen varlığını belgelemektedir. Bu bulgular, Chagas hastalığının ABD'de iyi bir şekilde yerleştiğini ve endemik hale geldiğini göstermektedir. Florida Üniversitesi bulaşıcı hastalıklar bilim insanı Norman Beatty ve meslektaşları, evcil hayvanlar ve yaban hayatının hastalık için birer rezervuar görevi gördüğünü uyarmaktadır.
Chagas paraziti, öpücük böceklerinin ısırması dışında çeşitli yollarla bulaşabilmektedir. Kontamine gıda, kan ürünleri veya organ bağışları yoluyla da enfeksiyon meydana gelebilir. Enfekte anneler, paraziti doğmamış bebeklerine geçirebilmektedir. Birçok insan enfeksiyondan sonra hiçbir semptom yaşamamakta, ancak bazıları ciddi belirtiler geliştirebilmektedir. Şiddetli göz kapağı şişmesi, ateş, yorgunluk, vücut ağrıları, baş ağrısı, iştah kaybı, ishal ve kusma Chagas hastalığının erken dönem semptomları arasında yer almaktadır. Hastalık iki aylık akut faz içinde keşfedilmez ve tedavi edilmezse, parazit enfekte kişinin kalp ve sindirim kaslarına yerleşebilmektedir. Bu durum, sindirim, kalp ve sinir sistemi hasarına yol açabilmektedir.
Tedavi edilmediğinde, Trypanosoma cruzi paraziti enfeksiyonların yüzde 30'una kadarında kalbi veya diğer organları yavaşça hasar vermektedir. Los Angeles Times'a konuşan kardiyolog Salvador Hernandez, Chagas hastalığının kesinlikle yetersiz teşhis edilen bir durum olduğunu belirtmiştir. Hernandez, eğer tarama yapılıp hastalık erken yakalanmış olsaydı, çoğu hastanın iyileştirilebileceğini ifade etmiştir. Ancak mevcut durumda, hastalık fark edilmediği için insanlar sonunda ölmekte veya son derece pahalı tıbbi bakıma ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle, Chagas hastalığının erken teşhisi ve tedavisi hayat kurtarıcı olmaktadır.
Öpücük böcekleriyle karşılaşma riskini azaltmak için doktorlar çeşitli önlemler önermektedir. Böcek kovucu kullanmak, pencere ve kapılar etrafındaki çatlakları kapatmak ve odun yığınları gibi dağınıklığı evden uzak tutmak etkili koruma yöntemleridir. Ev ortamında temizlik ve düzen sağlanması, böceklerin yaşayabileceği ortamları ortadan kaldırmaktadır. Bu basit ancak etkili adımlar, Chagas hastalığına yakalanma olasılığını önemli ölçüde düşürebilmektedir. Ayrıca, seyahat sırasında ve yaban hayvatla temas halinde dikkatli olunması gerekmektedir.
Chagas hastalığı, sessiz ve tehlikeli bir tehdit olarak ABD'de yayılmaya devam etmektedir. Halk sağlığı bilincinin artırılması, erken teşhis ve tedavinin sağlanması, bu ölümcül hastalığın kontrol altına alınması için kritik öneme sahiptir. CDC'nin uyarıları ve bilim insanlarının çalışmaları, bu parazitik enfeksiyonun ciddiyetini ortaya koymaktadır. Hastalığın endemik hale gelmesi, ABD sağlık sisteminin bu konuya daha fazla dikkat etmesi gerektiğini göstermektedir.