1928 yılında Penisilin’in bulunmasından itibaren tedavi alanına hızla giren antibiyotikler günümüzde ağrı kesicilerden sonra en çok kullanılan ilaç grubudur. Antibiyotikler sayesinde enfeksiyon ( yangı, iltihap)hastalıklarından ölüm ve sakat kalma oranı önemli ölçüde azalmıştır.
Fakat günümüzde tüm enfeksiyon hastalıklarının antibiyotiklerle düzelmeyeceğini ve kontrolsüz kullanımlarının istenmeyen sonuçlara yol açacağını çok iyi öğrenmiş bulunuyoruz.
Antibiyotikleri anlamak için öncelikle mikrop kavramını öğrenmek gerekir. Mikroplar çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük canlılardır. Bunlar hayvanlar ve bitkilerin içine girerek zarar verirler. Bizim konumuz olan mikroplar virüsler ve bakterilerdir. Virüsler en küçük miroplardır ve kendi başlarına üreyemezler. Vücudumuzdaki hücrelerin içine girip orada çoğalabilirler. Bakteriler ise daha büyük mikroplar olup kendileri üreyebilirler ve vücudumuza girdiklerinde dokularımızı harap edip ciddi hastalıklara yol açarlar. Buradaki en önemli bilgi; yalnızca bakterilerin antibiyotiklerle öldüğüdür.
İstanbul Florence Nightingale Hastanesi'nde, İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Bülent Yardımcı “antibiyotiklerin abc” sini anlattı…
Virüsler antibiyotiklerle ölmezler!
Bakteriler solunum yolları, idrar yolları, cilt, yumuşak doku, kemikler ve diğer iç organların hepsinde enfeksiyona neden olabilirler ve türlerine göre uygun antibiyotiklerle tedavi edilirler.
Antibiyotikler etkilerini nasıl gösterirler?
Antibiyotikler mikroplarla etkileşime girip, onların hücre yapılarını bozarlar. Hücre zarı veya iç yapısı bozulan bakteri üreyemez ve kolayca ölür. Her bakteri her antibiyotikle ölmez. Bu nedenle bakteri türüne göre antibiyotik seçmek gerekir.
Antibiyotiklerin vücudumuza zararı var mı?
Antibiyotikler yalnızca bakterilerle değil hücrelerimizle de etkileşime girerler. Vücudumuzda gösterdikleri bu değişikliklere ‘ Yan etki’ adı verilir. En sık sindirim sistemini etkilerler. Bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı yapabilirler. Vücuttan atılmaları temel olarak böbrek ve karaciğer yoluyla olduğundan böbrek-karaciğer fonksiyonlarını bozabilirler. Kan hücrelerimizde bozukluklara yol açabilirler. En önemli yan etkileri ise alerjidir. Çok hızlı gelişen ve ‘Anafilaksi’ adı verilen alerjik reaksiyon türü ölüme bile yol açabilir.
Antibiyotikler hangi durumlarda kullanılır?
Antibiyotikler yukarıda da belirttiğimiz gibi yalnızca bakteri enfeksiyonlarında kullanılırlar. Bu enfeksiyonlar çoğunlukla ciddi hastalık tablolarına yol açarlar. Halsizlik, ateş, vücut ağrıları, iştahsızlık gibi genel belirtiler dışında tuttukları organa göre de belirti verirler. Boğaz enfeksiyonlarında boğazda yanma, yutma güçlüğü görülürken, idrar yolu enfeksiyonlarında idrarda yanma, sık idrara çıkma görülebilir. Bu grup ilaçların oldukça dikkatli kullanılması ve takiplerinin iyi yapılması gerekir. Bu nedenle doktora danışılmadan antibiyotik kullanılması yanlıştır.