Mastitis, meme dokusunu etkileyen enflamatuar ve bulaşıcı bir hastalıktır. Enfeksiyon hızla yayılma eğilimindedir, göğsün glandüler dokularında pürülan süreçlerin ortaya çıkmasına neden olur, buna şiddetli ağrı, yüksek ateş eşlik eder ve dokularda yıkıcı değişikliklere ve sepsise yol açabilir. Hastalık esas olarak emziren kadınlarda görülür, ancak erkeklerde ve hatta çocuklarda görülür. Bu bağlamda laktasyon ve laktasyon dışı mastit ayırt edilir. Komplikasyonları önlemek için, patolojinin ilk semptomları ve şüpheleri ortaya çıktığında derhal bir sağlık kuruluşu ile iletişime geçmelisiniz. İşte Mastitis'in genel tanımı, belirtileri ve tedavisi
MASTİT NEDİR?
Mastit; memede kızarıklığa, şişliğe, ağrıya neden olan inflamasyon (iltihaplanma) varlığıdır. Bu iltihaplanmaya enfeksiyon da eşlik edebilir. En sık emziren kadınlarda görülmekle birlikte emzirmeyen kadınlarda ve erkeklerde de görülebilir.
MASTİT BELİRTİLERİ NELERDİR?
Mastit belirtileri aniden ortaya çıkabilir. Bu belirtiler:
Memede şişlik, hassasiyet
Memeye dokunulduğunda sıcaklık hissi
Meme dokusunun kalınlaşması, kaşıntı
Sürekli ya da emzirme esnasında ağrı veya yanma hissi
Meme cildinde kızarıklık
Meme ucunda yara
Bitkin, yorgun olmak
Ateş olarak sayılabilir.
Hastalık çocuklarda da görülebilir
MASTİT NEDEN OLUR?
Meme; süt üretiminden sorumlu meme bezlerinden ve sütün meme ucuna taşınmasını sağlayan kanallardan oluşur.
Mastit, temel olarak iki sebepten olur.
Birincisi süt yollarının tıkanmasıdır. Emzirme sonrasında, eğer memedeki süt tamamen boşalmadıysa, bulunduğu yerde süt yollarını tıkamaya başlar. Bu takınma inflamasyona ve enfeksiyona neden olur.
İkincisi ise meme ucundaki bir çatlak yoluyla; normal olarak ciltte bulunan ya da bebeğin ağzındaki bakterilerin meme dokusuna girmesidir. Emzirme sonrası memede kalan süt, bakterilerin üremesi için uygun bir alan oluşturur.
İki temel sebep, emziren kadınlarda sıklıkla görülen mastit sebebidir.
Emzirmeyen kadınlarda veya erkeklerde mastit nedenleri şu şekilde sayılabilir:
Sigara içme: Tütünde bulunan toksinler meme dokusuna zarar verebilir.
Meme ucuna zarar verebilen piercing ya da egzama gibi durumlar, bakterilerin meme ucundan vücuda girmesini kolaylaştırabilir.
Meme implantı olan kişilerde mastit görülebilir.
Bağışıklık sistemini zayıflatan diyabet gibi hastalıklara sahip olmak mastite yatkınlık yaratabilir.
Meme ucu yakınındaki kılların tıraş edilmesi, koparılması da inflamasyona ve enfeksiyona sebep olabilir.
MASTİT İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Geçirilmiş mastit hikayesi
Meme ucunda yara, çatlak bulunması
Süt akışını kısıtlayacak sıkı sütyen giyilmesi, emniyet kemerinin meme üstüne takılması, ağır eşya taşınması
Uygunsuz meme bakımı
Sürekli stres altında olmak
Yetersiz beslenme
Sigara içmek mastit gelişimi için risk oluşturan durumlardır.
MASTİT KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?
Mastit tedavisi aksatıldığında veya uygun tedavi uygulanmadığında memede püy birikimi olur. Memede apse meydana gelir. Oluşan absenin genellikle cerrahi olarak boşaltılması gerekir.
MASTİT TANISI NASIL KOYULUR?
Tanıda, hastanın hikayesi büyük önem taşır. Doktor, hastaya; şikayetinin ne olduğunu, şikayetin ne zamandan beri olduğu, şikayeti artıran ve azaltan faktörler gibi çeşitli sorular yöneltir. Fizik muayene ile memedeki değişimler tespit edilir. Emziren kadınlarda anne sütünden kültür yapılarak mastite sebep olan bakteri tespit edilmeye çalışılır.
Nadir görülen bir meme kanseri türü olan inflamatuar meme kanseri de memede şişmeye ve kızarıklığa yol açtığından doktor tarafından, ultrason ve mamografi ile kanser tanısı dışlanmak istenebilir. Mastit tedavisini tamamlamasına rağmen semptomları düzelmeyen hastalarda kanser şüphesini gidermek için biyopsi istenebilir.
MASTİT NASIL GEÇER?
Enfeksiyonu olan hastalara antibiyotik tedavisi verilir. Antibiyotiği reçete edilen gün tamamlanana kadar aksatmadan kullanmak tekrar mastite yakalanmamak açısından önemlidir.
Ağrı kesiciler, mastit tedavisinde ağrının azaltılması için kullanılabilir. Parasetemol ve ibuprofen grubu ağrı kesiciler tedavide kullanılabilecek seçenekler arasındadır.
Mastiti olan hastalar emzirmeye devam etmelidir. Bebeğin sütten kesilmesi, annedeki semptomların daha da kötüleşmesine neden olabilir. Süt akışının düzenli olarak devam etmesi enfeksiyonun temizlenmesine yardım eder.
Anne sütünün bebek için çok faydalı olduğu unutulmamalıdır. Anne sütüyle beslenen bebekler, virüs ve bakterilere karşı daha güçlü bağışıklık sistemine sahip olduğundan enfeksiyona yakalanma ihtimali mama ile beslenen bebeklere göre daha düşüktür. Bu bebekler daha sağlıklı kilo alırlar. İleride diyabete yakalanma riskleri daha azdır. Bebeklerin ihtiyaç duyduğu nütrientlerin oranı, büyüme sürecinde değişiklik gösterir. Anne sütü bu değişimi doğal yollarla karşılar. Bebeğin ihtiyacı değiştikçe anne sütü de bunu karşılayacak şekilde içeriğini değiştirir. Hazır mama ile beslenen bebeklerde bu değişim mamayı hazırlayan kişi tarafından yapılmalıdır.
Emziren kadınlar; doğum sonrası iyileşme sürecini daha hızlı atlatır, doğum kilolarını daha kolay verir. Emziren kadınlarda doğum sonrası depresyon riski azalmıştır. Emzirmenin meme ve yumurtalık kanseri açısından koruyucu olduğu bilinmektedir.
Anne sütüyle beslenmenin hem bebek hem de anne için pek çok olumlu yönleri vardır. Bu yüzden bebek en az 6 ay boyunca sadece anne sütüyle beslenmelidir.
Emzirme tekniklerinde yapılacak bazı değişimler hem mastit tedavisinde hem de yeniden mastit oluşumunu engellemede olumlu etkiler gösterir:
Emzirme öncesi memenin sütle aşırı dolmasını önlenmelidir.
Emzirme arası süreyi kısa tutarak sütün birikmesini engellenebilir.
Emzirme esnasında bebeğin meme ucunu ağzına düzgün aldığından emin olmak, mastitte memede şişkinlik olacağından bebeğin meme başını bulması zor olabilir. Bu gibi durumlarda emzirme öncesi meme ucunun sıkılarak az miktarda sütün dışarı çıkmasını sağlamak fayda sağlayabilir.
Memenin yukarısından meme ucuna doğru masaj yapılması, emzirme esnasında süt akışını kolaylaştıracağından mastit gelişimini önlemede olumlu etki gösterebilir.
Emzirme sonrasında memenin tamamen boşalmış olduğundan emin olunmalıdır. Sütünü tamamen boşaltmakta zorlanan anneler, emzirme öncesi memeye hafif sıcak uygulayarak sütün akışını kolaylaştırabilir.
Emzirme sırasında ilk olarak mastitli memeden emzirilmesi daha iyi olur. Bebek daha aç olacağından memeyi daha güçlü emer. Sütün boşaltılması daha kolay olur.
Bebeği sürekli aynı pozisyonda emzirmek yerine değişik şekillerde emzirmek de önemlidir.
Mastiti olan kadınlar; evde dinlenmeli, emzirme aralarında memeye soğuk uygulamalı, destekleyici sütyen takmalıdır.
MASTİT OLUŞUMUNU ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPILMALIDIR?
Mastit gelişimin önlenmesi için yapılabilecek en önemli şeylerden biri emzirme teknikleri ile ilgili profesyonel yardım almaktır. Doğru emzirme teknikleri uygulanarak, sütün düzgün boşaltılması sağlanır. Memede süt birikmediği için süt yollarını tıkamaz ve inflamasyon (iltihaplanma) oluşturmaz.
Bebeğin sık sık ve farklı pozisyonlarda emzirilmesi, sütün meme ucundan düzgün çıktığının kontrol edilmesi gibi yöntemler mastit oluşumunu engelleyebilecek basit ama etkili yöntemlerdendir.
Meme ucunda oluşabilecek çatlakların erken tedavi edilmesi, bakteriyel enfeksiyon riskini azaltır.
Emziren annelerin, rahat ve konforlu sütyenleri tercih etmesi, sıkı kıyafetlerden kaçınması gerekir.
Sürekli olarak bebeğinin yanında bulunamayan anneler, sütlerini süt sağma makinesi yardımıyla sağmalı, memede birikmesini engellemelidir.
Sİgara kullanan kişilerde sigaranın bırakılması faydalı olacaktır. Annenin pasif içici olarak etkilenmesi bile zararlı olabilir. Bu yüzden anneyle aynı ortamda bulunan kişilerin de sigara kullanımını kısıtlandırması ve hatta sigarayı tamamen bırakması tavsiye edilir.
Bebeğin sütten aniden kesilmemesi gerekir. Süreç birkaç hafta içine yayılmalıdır. Bu sayede süt birikimi en aza indirgenmiş olur ve mastit gelişme riski azalır.
Günlük tüketilen sıvı miktarının artırılması da mastit için koruyucu olabilir. Tüketilen sıvıların yüksek oranda şeker içermemesi ve mineral yönünden zengin olması tavsiye edilir.
Annenin bağışıklık sisteminin güçlü olması mastit oluşumunu engelleyen önemli durumlardan biridir. Emziren kadınların, bağışıklık sistemini güçlendirmek için diyetlerini yeniden düzenlemeleri iyi olur. Tüm besin gruplarını içeren beslenme düzeni oluşturulmalıdır. Günlük kalori gereksinimi emziren annelerde artmıştır. Bu nedenle porsiyonlar yeterli ölçüde olmalıdır. Diyetin; protein, yağ ve karbonhidrattan zengin olmasının yanı sıra vitamin ve mineraller açısından da yeterli olmalıdır. Diyette alkol, kafein ve inek sütü olabildiğince az yer almalıdır.