HABER MERKEZİ
Kanser yanlış bilgisi, insanları hayat kurtaran tedavileri ertelemeye hatta kaçınmaya yönlendirmek ve tıp profesyonellerine olan güveni aşındırmak gibi ciddi sonuçlara yol açmaktadır. Geçtiğimiz yılın başlarında melanom tanısı alan TV kişiliği Danielle Lloyd, sadece hastalığın tedavisi konusunda endişe yaşamakla kalmadı, aynı zamanda güneş koruması hakkında tehlikeli yanlış bilgiler yayan sosyal medya etkileyicilerine karşı açık bir duruş sergiledi. Şüpheli bir ben alındıktan ve ikinci bir biyopsinin sonuçları beklendikten sonra, 41 yaşındaki Lloyd, takipçilerine güneş kremi ürünleri hakkında yalan söyleyen sosyal medya kişiliklerinin açık sözlü bir eleştirmeni haline geldi. Bu olaylar, kanser yanlış bilgisinin ne kadar yaygın ve tehlikeli olduğunu gözler önüne sermektedir.
Kanser yanlış bilgisi kolayca yayılır çünkü insanların sağlık hakkındaki duygularına ve akıl yürütmelerine dokunur. Bir kanser teşhisiyle karşı karşıya kaldığında, korku, kafa karışıklığı ve kontrol arzusu insanları umut sunan çareleri aramaya itebilir; bu umut güvenilir kanıt kullanmayan kaynaklardan gelse bile. Yanlış bilgi genellikle basit, rahatlatıcı cevaplar sunarken, gerçek tıp ise karmaşık, belirsiz ve bazen kabul edilmesi zordur. Sahte kanser iddiaları ikna edici gelebilir çünkü tedavinin işe yarayıp yaramayacağı veya kanserin geri dönüp dönmeyeceği konusundaki belirsizliği ortadan kaldırıyor gibi görünürler. Sosyal medya platformları kanser yanlış bilgisini güçlendirebilir, onları gerçekte olduklarından daha güvenilir veya popüler gösterebilir. Bu durum, genellikle sahte bilimi teşvik etmekten kar elde eden etkileyicilerin ve niteliksiz uygulayıcıların rolüyle birleşince sorun daha da derinleşmektedir.
Mesaj çerçevelemesi kanser yanlış bilgisinin yayılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Araştırmalar, kazanabileceğimiz şeylere odaklanan mesajlardan ziyade kaybedebileceğimiz şeylere odaklanan mesajlara daha fazla tepki verdiğimizi göstermektedir. Bu, kayıp kaçınması nedeniyle ortaya çıkar; kayıplardan eşdeğer kazançlara verdiğimiz değerden daha fazla korkmaya yönelik psikolojik eğilimimiz vardır. Potansiyel kayıpları (sağlık, konfor veya yaşamın kendisi gibi) vurgulayan kanser mesajları, gelişmiş yaşam süresi veya daha iyi yaşam kalitesi gibi potansiyel kazançlara odaklananlardan daha acil, kişisel ve motive edici hissedilir. Korkutucu kayıpları vurgulayan kanser yanlış bilgisi özellikle ikna edici olabilir çünkü doğrudan insanların korkularına dokunur. Tedavilerin tehlikeli yan etkileri, gizli riskler veya doktorların hastalara zarar vermek istediğini öne süren komplo teorileri hakkında uyarıda bulunan yanlış iddialar derin bir duygusal akorda çalar. Bu, insanların bu mesajları, doğru olmadıklarında bile, inanma ve paylaşma olasılığını artırmaktadır.
Örneğin, kemoterapinin kanseri iyileştirmediğini, bunun yerine yayılmasına neden olduğunu ve yaşamınızı kısalttığını iddia eden kanser yanlış bilgisi, tedaviye karşı korku ve direnç tetikleyebilir. Buna karşılık, kemoterapinin yan etkileri olabileceğini ancak hayatta kalma şansınızı büyük ölçüde artırdığını belirten doğru mesajlar, potansiyel kayıplar yerine potansiyel kazançlara odaklandıkları için daha az korkutucu ve bazen daha az zorlayıcı görünebilir. Kanser duygusal olarak yüklü ve yüksek riskli bir teşhistir. Kayıp çerçeveli kanser yanlış bilgisi hızla yayılır ve insanları riske atabilen kararları etkileyebilir. Doğru tıbbi bilgi sunulduğunda bile, kayıp bilgili kanser yanlış bilgisinin duygusal ağırlığı rasyonel düşünceyi geçersiz kılabilir.
Kötünün iyiden daha güçlü olduğu psikolojik ilkesi (olumsuzluk önyargısı olarak da adlandırılır), korku veya kaygı tetikleyen kanser yanlış bilgisinin neden umut verici, gerçeğe dayalı mesajlardan daha fazla yapıştığını açıklamaktadır. Olumsuz bilgi, belirsizlik zamanlarında nasıl düşündüğümüz ve hissettiğimiz üzerinde basitçe daha büyük bir etkiye sahiptir. Bu nedenle kanser yanlış bilgisi, özellikle hastalığın belirsizliği ve korkusu içinde olan insanlar için son derece etkili olabilmektedir.
İnsanların kanser yanlış bilgisinin kurbanı olmaktan kaçınmalarına yardımcı olmanın etkili bir yolu ön çürütmedir. Bu yaklaşım, insanlara yanlış veya yanıltıcı mesajları kök salmadan önce nasıl tespit edeceklerini ve onlara nasıl direneceklerini öğretmeyi içermektedir. Özellikle, insanların başkalarını aldatmak veya korkutmak için kullandıkları taktikleri açığa çıkarmaya odaklanır, böylece karşılaşıldığında tanınmaları ve reddedilmeleri daha kolay olur. İnsanların dikkat etmeyi ve ön çürütmeyi öğrenebilecekleri taktikler arasında, mesajların kaygı uyandırmak için riskleri abartması olan korku yayma bulunmaktadır. Ayrıca bilimsel kanıttan yoksun mucizevi tedavi vaatleri ve yanlış iddiaları desteklemek için gerçekleri çarpıtan yanıltıcı istatistikler de bu taktikler arasında yer almaktadır.
Bu yaygın tekniklerin farkında olarak, kanserli insanlar çevrimiçi, sosyal medyada veya kulaktan kulağa şüpheli bilgilerle karşılaştıklarında daha uyanık ve şüpheci olabilirler. Araştırmalar, insanlar kanser yanlış bilgisinin arkasındaki stratejileri anladıklarında, yanlış iddiaları yüzeysel olarak kabul etme olasılıklarının daha düşük olduğunu öne sürmektedir. Bu artan farkındalık, onları sağlıkları hakkında önemli kararlar vermeden önce duraklamaya, sorgulamaya ve güvenilir tavsiye aramaya güçlendirir. Tıbbi profesyonellerle iletişim kurmak, ikinci görüş almak ve bilimsel kanıtlara dayalı kaynakları tercih etmek, kanser yanlış bilgisinin etkisini azaltmanın temel yollarıdır. Danielle Lloyd gibi tanınmış kişilerin bu konuda uyarıda bulunması, kamuoyunun kanser yanlış bilgisinin tehlikeleri konusunda daha bilinçli hale gelmesine katkı sağlamaktadır.