Çölyak, sindirim sisteminin gluten adı verilen bir proteine karşı aşırı duyarlılık reaksiyonu göstermesiyle karakterize edilen otoimmün bir hastalıktır. Gluten, buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda bulunan bir protein karışımıdır. Bu protein karışımı, unlu mamullerde yapışkanlık ve esneklik sağlar. Gluten, özellikle ekmek, makarna, kek, bisküvi, pizza ve birçok hazır gıda ürününde bulunur. Gluten, ince bağırsağın iç yüzeyinde hasara yol açabilen bir reaksiyon başlatır. Liv Hospital Gastroentroloji Uzmanı Dr. Koray Koçhan, gluten hakkında merak edilenleri anlattı:
KARIN AĞRISI, İSHAL...
Yaygın semptomlar arasında karın ağrısı, ishal, kilo kaybı, yorgunluk ve cilt döküntüleri bulunur. Bazı hastalar tipik sindirim sistemi belirtileri gösterirken, diğerleri cilt, sinir sistemi veya başka sistemleri de etkileyen geniş bir yelpazede belirtiler yaşayabilir. Tanı genellikle kan testleri ve ince bağırsak biyopsisi ile konur. Tedavi ise gluten içermeyen bir diyetle mümkündür. Çölyak, sadece fiziksel değil, duygusal ve sosyal yaşam üzerinde de önemli bir etkiye sahiptir; Glutensiz bir diyetin uygulanması, günlük yaşamda zorluklar ve sosyal etkinliklerde kısıtlamalar getirebilir. Bu durum, hastaların ve ailelerinin stres düzeylerini artırır, sosyal izolasyona yol açabilir.
EKONOMİK YÜK GETİRİYOR
Glutensiz ürünlerin genellikle diğer gıdalardan daha pahalı olması, ekonomik stres yaratabilir. Bireyler, yaşamlarının bir yönünü kontrol etmek için sürekli olarak diyetlerini izlemek zorundadırlar. Bu, kontrol kaybı hissi ve günlük yaşamın belirli yönlerinde sınırlamalar hissetmelerine neden olabilir. Hastalığın uzun vadeli yönetimi, bazı bireylerde endişe ve depresyon gibi duygusal sorunlara ve beraberinde aile içinde bazı gerilimlere neden olabilir.
BU HASTALIKLARA NEDEN OLUYOR
1. Dermatitis Herpetiformis: Kabarcıklı ve kaşıntılı döküntülerle karakterizedir ve genellikle dirseklerde, dizlerde, omuzlarda ve kalçalarda ortaya çıkar.
2. Tip 1 Diyabet Mellitus: Tip 1 diyabet, pankreasın insülin üreten hücrelerine saldırması sonucu ortaya çıkar.
3. Tiroid Hastalıkları: Otoimmün tiroid hastalıkları olan Hashimoto tiroiditi ve Graves hastalığı, çölyak hastalığı olan bireylerde daha sık görülebilir.
4. Laktoz İntoleransı: Bazı bireylerde, ince bağırsak hasarı nedeniyle laktoz intoleransı gelişebilir. Bu durum, laktoz sindiriminde sorunlara ve karın ağrısına neden olabilir.
5. Romatoid Artrit: Çölyak hastalığı olan bireylerde romatoid artritin riskinin arttığı bulunmuştur.
GLUTEN İÇEREN GIDALAR
1. Buğday: Ekmek, makarna, bulgur, kuskus, kraker, kek, krep, pankek..
2. Arpa: Bira, arpa unu, arpa şurubu..
3. çavdar: çavdar ekmeği, gevreği, unu..
4. Yulaf: Yulaf ezmesi, unu ve barları..
5. Hazır Gıdalar ve İşlenmiş Ürünler: Hazır çorbalar, çorba karışımları, soslar, çörekler, kekler, salam, sosis, sosis, jambon gibi işlenmiş et ürünleri..
6. Soslar ve çeşniler: Soya sosu (bazıları glütensiz olabilir), teriyaki sosu, bulyonlar ve hazır çeşniler...
7. Tatlılar ve Atıştırmalıklar: çikolata kaplı atıştırmalıklar (bisküvi, gofret vb.)..
8. Dondurulmuş Gıdalar: Hazır pizza, dondurma, dondurulmuş patates ürünleri (patates kızartması, kroketler)..
9. Kahvaltılık Ürünler: Kahvaltı gevrekleri ve mısır gevreği, granola ve enerji barları..