Epilepsi, karakteristik özelliklerinden dolayı ciddi bir tıbbi ve sosyal sorun olan sinir sisteminin en sık görülen hastalıklarından biridir. Yaklaşık 40 milyon kişi epilepsiden muzdariptir ve bunların % 65'i, uygun tıbbi muayene ve tedavi görmeleri şartıyla neredeyse nöbetsiz yaşayabilir. Çocuk popülasyonu arasında epilepsi görülme sıklığı % 0.75-1'dir. İşte epilepsinin tanımı, belirtileri ve tedavi yöntemleri...
GENEL TANITIM
Epilepsi, halk arasındaki adıyla “sara hastalığı”, beynin normal elektriksel aktivitesi dışında bir takım anormal deşarjların ortaya çıkması sonucunda farklı şekillerde ortaya çıkabilen bir kronik (uzun süreçli) hastalıktır.
Çocuklukta görülen epilepsilerin sıklığı, yetişkin yaşlara göre iki kat daha fazladır. Bunlar sıklıkla bazı genetik ve doğumsal hastalıklara bağlıdır. Acil servise başvuran çocukların yaklaşık %1’inin başvuru nedeninin epilepsi nöbetleri olduğu tahmin edilmektedir.
Genelde doğumsal ya da sonradan oluşan bir takım beyin hasarı nedeniyle oluşan epilepsiler doğumdan itibaren hayatın her yaşında ortaya çıkabilmektedir. Buna karşın 7-8 yaşında genelde iyi huylu tümörlerin beyin dokusunda yarattığı sorun nedeniyle nöbetleri başlayan epilepsi hastaları da vardır.
NEDENLERİ
Çocuklar çağında görülen epilepsinin nedenleri şunlardır:
Doğuştan gelen hastalıklar
Gebelikte bebeğin beyin gelişimini etkileyen mikrobik hastalıklar
Doğum sırasında meydana gelebilecek beyin zedelenmesi, kanaması ve beynin oksijensiz kalması
Doğum sonrası menenjit, beyin iltihabı, kazalara bağlı beyin zedelenmesi
Beyin tümörleri
Uzun süren ateşli havaleler
BELİRTİLER
Çocuklarda epilepsinin belirtileri, epilepsinin türüne göre değişiklik gösterebilmektedir.
Basit parsiyel nöbetlerde elektrik deşarjı beynin belirli bir bölgesinde sınırlı kalır; bilinç kaybı yaşanmaz, kaynaklandığı bölgeye göre ani başlayan korku hissi, olmayan kötü kokuları hissetme, değişik renkler ve ışıklar görme, hareket ve davranış kusurları gibi çok çeşitli nöbetlerle kendini gösterir.
Kompleks parsiyel nöbetlerde elektrik deşarjı beynin belirli bir bölgesinde sınırlı kalmasına rağmen bilinç kaybı yaşanır. Genellikle yalanma, çiğneme, elbiselerini çekiştirme gibi hareketlerle ortaya çıkan nöbetler olur.
Jeneralize nöbetlerde ise beynin tamamı elektriksel deşarjdan etkilenir, bilinç kaybı yaşanır.
“Grand-mal” adı verilen nöbetlerde kasların ani bir şekilde kasılıp gevşemesi söz konusudur.
“Petit-mal” olarak adlandırılan türünde ise çocuk, vücut şeklinde herhangi bir değişiklik olmaksızın adeta bir dalgınlık nöbeti yaşar, o esnada etrafında olan bitenlerin farkında olmaz. Bu çocuklarda özellikle okul başarısında düşüş görülür.
TANI YÖNTEMLERİ
Ayrıntılı bir fizik muayene ile aile öyküsü ve çocuğunuzun tıbbi öykünüzü sorgulayacak hekiminiz, tanının netleştirilerek tedavi türüne karar verilmesi amacıyla bir takım tetkikler isteyebilir.
EEG
Beyin dalgalarının incelenmesine olanak veren bir tetkik türüdür. Beyindeki elektriksel dalgaların hangi karakterde ve beynin neresinden hangi yöne doğru yayıldığını saptamak mümkündür.
MR
MR Tetkiki ise beynin anatomisinde nöbetlere neden olabilecek bir sorun (tümör, gelişimsel bozukluk vb) olup olmadığını kontrol etmek amacıyla kullanılabilir.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Günümüzde epilepsinin birincil tedavisi ilaç tedavisidir ve çocuk nörologları tarafından yürütülür. Çocukların yüzde 70’i ilaç tedavisine olumlu yanıt verir. Ama diğer yüzde 30’u, hangi ilacı uygularsanız uygulayın “ilaca dirençli epilepsi” denilen bir tablo sergiler, yani ilaçtan yarar görmezler.
Günümüzde epilepsi tedavisinde 2 ilaç denenmiş bir çocukta 2 ilaçtan da yarar görülmediği takdirde, hastanın ameliyatla yani epilepsi cerrahisi gündeme gelir. Çocuğun cerrahiden fayda görüp görmeyeceği ayrıntılı tetkiklerle belirlenir.
İyi seçilmiş hastalarda epilepsi cerrahisinin başarısı yüzde 80’lere ulaşabilir. Ancak ne yazık ki her dirençli epilepsisi olan çocuk ameliyat adayı değildir. Çocuğun epilepsi cerrahisi adayı olması için nöbetlerinin belli bir bölgeden kaynaklanması ve çıkarılacak bölgenin dil ve görme gibi önemli bir fonksiyonunun olmaması gerekir.
Cerrahi tedavi dışında, vagus sinir stimulasyonu (VNS) ile ketojenik diyet, yani yağdan zengin, karbonhidrat ve proteinden fakir bir diyet de ilaç tedavisine dirençli olan ve iyi bir cerrahi aday olmayan çocuklarda kullanılabilir. Çocuklar eğer bu yöntemlere uygunsa nöbet sayıları oldukça azalabilir.
ÇOCUĞUNUZ EPİLEPSİ NÖBETİ GEÇİRİRKEN BUNLARI YAPIN
Epilepsi nöbeti sırasında çocuğun ailesi veya yakınlarının yapması gereken 4 önemli şey:
Nöbet sırasında çocuğunuzu sağ ya da sol tarafına doğru yatay pozisyonda yatırın.
Başının altına bir yastık koyun, yakası sıkıysa gevşetin.
Sallamayın, üstüne su dökmeyin, ağzına bir şey sokmaya çalışmayın.
En yakın sağlık kuruluşuna götürün ya da çocuğunuzu izleyen doktorla iletişim kurun.