Günlük hayatta birçok ihtiyacımızı ellerimizle karşılıyoruz. Bu uzuvlarda ortaya çıkan sorunlar ise yaşam kalitemizin ciddi bir şekilde düşmesine neden oluyor.
Şiddetli, hatta uykudan uyandıracak kadar sancılı ağrıyla kendini gösteren bu rahatsızlıklar kadınlarda daha sık görülüyor. Ayrıca çalışma hayatında yoğun olarak bilgisayar kullanmak da bu sorunların ortaya çıkışını artırıyor. Peki, toplumun büyük çoğunluğunu etkileyen bu hastalıklar neler, nasıl belirti veriyor, hangi yöntemlerle tedavi ediliyor? Ortopedi ve Travmatoloji, El Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Aydın Yücetürk, elde ağrıya yol açan dört rahatsızlığı anlattı.
DE QUERVAIN TENOSINOVITI
Genellikle başparmağa hükmeden iki adale kirişinin, o bölgedeki tünelde sıkışmasıyla ortaya çıkan De Quervain tenosinoviti başparmağı kullanılırken şiddetli ağrılara neden oluyor. Bu sorun hamilelik sırasında ve sonrasında da görülebiliyor. Diyabet ve romatizmal hastalıklar da bu rahatsızlığın ortaya çıkışını artırıyor.
BELİRTİLER:
Başparmak elin yüzde 50’sini tuttuğu ve el hareketlerinde büyük rol oynadığı için hastalar çok şiddetli ağrılar yaşayabiliyor. Şişe kapağı açarken veya anahtar çevirirken ağrı yapması en tipik bulgular arasında yer alıyor.
TANI VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Hastalığın tanısı muayene ile konuluyor. İhtiyaç halinde MR’dan da faydalanılıyor. Tedavide başparmağı istirahat ettirici ateller kullanılıyor. Gerekli hallerde kortizon tedavisi de uygulanıyor.
Özellikle iki tendonun olması gereken yerde üç ya da daha fazla tendon bulunması halinde veya oradaki bir tünelin içinde fazladan bir tünel olduğunda kortizon enjeksiyonundan çok fazla fayda görülmüyor. Sorunlar ısrarcı ve hastanın yaşam kalitesini düşürüyorsa cerrahi tercih ediliyor. Hamilelikte tedavi atelle yapılıyor. Eğer ağrılar doğumun ardından da devam ederse ve hasta bebeğini emziriyorsa ilaç kullanılamadığı için çok düşük dozda lokal kortizon enjeksiyonu uygulanabiliyor.
TETİK PARMAK
Bu sorunda eldeki parmaklardan birinde ya da birkaçında özellikle sabahları açıp kaparken ağrı ve zaman içerisinde takılmalar meydana geliyor. Bulgular daha da ilerlediğinde yani son safhaya gelindiğinde parmağı bükememe ya da açamama şeklinde kilitlenmeler yaşanıyor. Orta yaş üstünde daha sık görülüyor.
Romatizmal hastalıklar ya da diyabete bağlı olarak sıkça görülen bu hastalığın diğer parmaklarda oluşabileceğinin de unutulmaması gerekiyor. Hastalığın diğer risk faktörleri arasında ise mesleki sorunlar ile kadınlardaki hormonal nedenler yer alıyor. Tetik parmak, eldeki bir parmaktan sekiz parmağa kadar görülebiliyor.
BELİRTİLER:
Tetik parmağın en tipik belirtisi, sabahları parmakta sertlik, takılmaların artması, hatta kilitlenmelerin fazlalaşması oluyor. Bu da ağrıya yol açıyor.
TANI VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Hastalığın tanısı muayene ve gerekli hallerde MR ile konuyor.
Tedavide parmak istirahate alınıyor, bazı vakalarda ise kortizon enjeksiyonu uygulanıyor. Ancak bu yöntemlerle rahatlama sağlanamazsa, perkütan olarak adlandırılan, cildi açmadan iğneyle o bölgeyi gevşetme yoluna gidiliyor. Sorun, özellikle başparmakta biraz tehlikeli olabiliyor. Son safhaya gelindiğinde ya da konservatif tedavilerle sonuç alınamadığında ameliyat son derece başarılı sonuçlar veriyor. Lokal anestezi ile yalnızca kolu uyuşturarak yapılan ameliyat sonucunda söz konusu bölgede bir gevşeme sağlanıyor. Bu da hastaların hızlıca düzelmesine yardımcı oluyor.
ÇOCUKLARDA SORUN KENDİLİĞİNDEN KAYBOLABİLİYOR
Erişkinlikte ve çocuklukta görülen tetik parmak vakaları farklı seyrediyor. Doğumsal anomali olarak nitelendirilen bu sorun esas olarak zaman içerisinde kazanılıyor. Çünkü doğumu takip eden dönemde çocuk sağlıklıyken, sonrasında tetik parmak ortaya çıkabiliyor. Çocuk hastalarda tendonda bir nodül oluşuyor. Nedeni bulunmayan bu sorun tedavi gerektirmeden kendiliğinden yüksek oranda ortadan kalkabiliyor. Fakat parmağın kilitlendiği durumlarda, özellikle de başparmak kilitlenmelerinde çocuğun elini kullanabilmesi, o bölgede kemik gelişiminde ve eklemlerde deformasyon oluşmaması için erken cerrahi tercih edilebiliyor. Bu özel şartlar dışında ameliyat, doğumu takip eden 18. aydan sonra yapılıyor.
KARPAL TÜNEL SENDROMU
Elde duyu ve hareketi sağlayan median sinirin el bileği seviyesinde sıkışmasıyla ortaya çıkan Karpal Tünel Sendromu, genellikle kadınlarda görülüyor. Orta yaşla beraber hasta sayısının arttığı bu rahatsızlığa diyabet ve romatizmal hastalığı olanlarda sıkça rastlanılıyor.
Hamilelerde iki bilekte birden görülebiliyor. Öte yandan özellikle klavye ve mouse kullanımına bağlı mesleki sebepler ile genetik yatkınlık da hastalığın ortaya çıkışında önemli rol oynuyor.
BELİRTİLER:
Bu sorun en sık başparmak dahil, işaret ve orta parmak bölgesindeki his kaybıyla belirti veriyor. En önemli bulgu ise gece ağrıyla uyanıp, bu ağrı ve uyuşma nedeniyle rahatsızlık hissedilmesi. Özellikle gece ağrısı olması ve buna bağlı uykudan uyanmak basının şiddetlendiğinin göstergesi oluyor.
TANI VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Tanı için hasta öyküsü alınıp, EMG testi ile sinir iletim hızı ölçülüyor. Hastanın şikayeti, basının derecesine göre basit çözümlerden ameliyata kadar geniş spektrumlu bir tedavi uygulanıyor. Gece ağrısı yaşayan Karpal Tünel Sendromu hastaları ameliyatla tedavi olduğunda, cerrahiyi takip eden gece ağrılardan kurtuluyor. Ancak hafif vakalar, EMG bulguları az olan hastalar ile hamilelerde gece splintleri denilen, el bileğini içeride tutan ateller kullanılıyor. Ağızdan bazı destek ilaçları da verilebiliyor. Bazı durumlarda bölgeye kortizon enjeksiyonu tedavisi de uygulanıyor.
BAŞPARMAKTA EKLEM KİREÇLENMESİ
Bu rahatsızlık 50 yaş üzeri her beş kadından birinde görülüyor. Hastalık kendini başparmak kaidesinde eklem kireçlenmesi şeklinde gösteriyor.
BELİRTİLER:
Başparmakta oluşan bu sorun zaman zaman şiddetli ağrılara yol açıyor.
TANI VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Hastalığın tanısı hasta öyküsünün alınması, fizik muayene ve görüntüleme yöntemleriyle konuluyor. Tedavi kireçlenmenin derecesine göre yapılıyor. Hafif olgularda atel, enjeksiyon ve medikal tedaviler; ağır olgular ve şiddetli ağrısı olan vakalarda ise ameliyat tercih ediliyor. Tedavide başparmağın üzerindeki zorlanmayı kaldırıcı ateller kullanılıyor, gerekli hallerde kortizon da uygulanabiliyor. Diğer tedavi yöntemleri ise hastanın kendi kanından elde edilen, trombositten zengin plazma yani PRP enjeksiyonu ve fizik tedavi. Hastalık şiddetli ağrılara neden oluyorsa yapılan cerrahi yöntemlerle başarılı sonuçlar elde ediliyor. Artrodez cerrahisi kireçlenmiş eklemdeki iki kemik arasındaki kıkırdaklar çıkartılarak eklemin sabitlenmesini ifade ediyor. Bu bölgeye protez de uygulanabiliyor, yalnız günümüzde ameliyat sonrası sorunlar nedeniyle yaygın kullanım alanı bulamıyor. Günümüzde en çok uygulanan cerrahi yöntem ise o bölgeye yalancı bir eklem yapılması yani kireçlenmeye neden olan kemiklerden birisinin kısmen ya da tamamen çıkartılması. Bu bölge yumuşak doku olarak çoğunlukla tendonla dolduruluyor ve parmağın kısa kalması da engelleniyor.
Ortalama üç ay içerisinde son derece kullanışlı, fonksiyonları iyi ve ağrısız bir başparmak elde ediliyor.