Halk arasında beli ağrıyanlara neden beliniz ağrıyor diye sorulduğunda sık olarak belimde kayma varmış diye cevap verirler. Bel kayması birçok yanlış anlamaları da beraberinde getirmektedir. Yanlışlıkla bel fıtığı olanlar da belimde kayma var gibi ifadeler kullanmaktadırlar. Gerçek anlamda bel kayması nedir, hangi şikayetlere neden olur ve güncel tedavi yaklaşımları nelerdir bunların üzerinde durmaya çalışacağız. Omurgamızı oluşturan kemikler belli bir düzen içerisinde sıralanmışlardır. Omurların ön ve arka kısımları önden ve arkadan bir hizada sırayı bozmadan devamlılık gösterir. Omurlar birbirlerine ön kısımda diskler arka kısımda eklemler yardımı ile bağlanmaktadır.
Kemikler arasında köprü
Bu dizilimin dayanıklılığını arttıran birçok bağ yapısı kemikler arasında köprü oluşturmaktadır. Belimizin en altında bulunan omurgalarının birinin diğeri üzerinden kayarak yer değiştirmesi (spondilolistezis) ve buna bağlı ortaya çıkan sıkıntılara bel kayması denmektedir. Omurganın içinden geçen omurilik sıkışır ve her iki bacakta ağrı, uyuşukluk ve yanmaya neden olur. Bel kayması toplumun yüzde 5-7 arasında görülmektedir.
Yüzde 10'unda tespit edilir
Bel ağrısı nedeni ile doktora gidenlerin yüzde 10’unda bel kayması tespit edilir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir. Doğuştan gelen anatomik omurga dizilim bozuklukları ya da doğum esnasında oluşan problemlere bağlı olarak bel kayması görülebilir. Bu tür bel kaymaları ergenlik çağında bel ağrısı problemi ile karşımıza gelebilir. Yaşlılarda ise genellikle 40 yaşından sonra bel kaymalarına daha sık rastlanmaktadır. Çeşitli nedenler ile yaşlılığa bağlı olarak gelişen bel kaymalarına dejeneratif spondilolistezis denmektedir.
Tedavi yöntemleri
Bel kaymasının derecesine ve oluşturduğu klinik şikayetlere göre tedavi ile farklılıklar göstermektedir. Şikayete neden olmayan tesadüfen tespit edilen bel kaymalarında herhangi bir tedaviye gerek yoktur. Ancak ileride sorun olmaması için günlük egzersiz önerileri yapılabilir. Bel kaymasında tedavi:
Cerrahi Yöntem
Ameliyatsız yöntemlerden hasta yarar görmemiş ise ve hastanın şikayetleri giderek artıyorsa düşünülmesi gereken bir yöntemdir. Özellikle 3. Ve 4. Derecedeki bel kaymalarında tercih edilir. Kayma nedeni ile omurilik basısının artması ciddi nörolojik problemlere (idrar kaçırma, ayak düşmesi, hiç yürüyememe) yol açmış ise cerrahi tedavi önceliklidir. Spinalfüzyon denen teknikler ile kayan omurgalar vidalar ile tespit edilir. Bu arada oluşmuş kanal daralmaları ve sinir basılarıda tedavi edilir.
İlaç tedavisi: Hafif bel kaymalarında arada oluşan ağrılar için tercih edilir. Her türlü ağrı kesici kullanılabilir. Bununla beraber günlük aktiviteler konusunda hasta bilgilendirilir. Bel adalelerini güçlendirici egzersizler ilaç tedavisi ile birlikte güçlendirilir. n Fizik tedavi ya da alternatif yöntemler: Bel bölgesindeki kasları güçlendirmeye yönelik rehabilitasyon programları planlanır amaç kalça çevresindeki gergin, boyu kısalmış kasların gevşetilmesi ve güçlendirilmesi amaçlanmalıdır. Kaslar güçlendikçe ağrı azalır beldeki kaymanın da ilerlemesini önlenmiş olur.
Bel korsesi: Bel kayması olan hastalarda ağrının azalması ve adale spazmının giderilmesine yardımcı olduğu için özellikle araba ile seyahatlerde ve çok ayakta kalmayı gerektiren durumlarda takılması önerilir.
İlaç tedavisi ve fizik tedavi yöntemlerinden yarar görmeyen hastalarda daha kalıcı girişimsel ağrı tedavi yöntemlerinin uygulanması gereklidir. Bel kaymalarına bağlı olarak omurilik kanalında oluşan ciddi daralmalar söz konusudur. Özellikle ileri yaşlarda oluşan kaymalarda ilaç tedavisinin pek yararı olmaz. Doğuştan ya da yaştan olabilir.Kaymanın derecesi 1 ile 4 arasında sınıflandırılır.1. Derecedeki bel kaymaları en hafif olan bel kaymalarıdır.4. Derecedeki bel kayması ise çok şiddetli ileri derecedeki bel kayması anlamına gelir. Bel kaymasının derecesine ve şikayetlerin ağırlığına göre tedavi çok çeşitli şekillerde yapılmaktadır.
Belirtileri
Bel kayması olanlarda bazen hiçbir belirti görülmeyebilir.Bel ve Kalça ağrıları ağrılar öne eğilmekle artar arkaya eğilirken azalır .
Yürümekle artan bel ağrısı ve bacaklarda uyuşmalar.
Akşamları bacaklarda oluşan kramplar Hareket güçlüğü
Bacaklarda kuvvet azalması
Kayan omurga bölgesinde aşırı hassasiyet
Nedenleri
Doğuştan gelen sorunlar
Yaşlılık nedeni ile beli sabitleyen kas ve bağ dokularının zayıflaması
Bele darbe alınması, kontrolsüz düşmeler (sporcularda sık görülür özelliklede jimnastikçiler, halterciler ve futbolcularda) Omurgalarda ya da metastaz ile bu bölgeyi etkileyen kemik tümörleri
Omurgaları arkadan birbirine bağlayan faset eklemlerin çıkması(spondilolizis)
Tanı için mr çekilmeli
Bel kaymasında tanı tedavinin sağlıklı yapılabilmesi açısından çok önemlidir. Mutlaka doktora gidilmelidir. Eğer doktorunuz sizde bel kayması olduğunu düşünürse bazı ileri tetkikler isteyebilir. Düz filmlerin yanında hareketli aşırı öne eğilerek ve aşırı geriye giderek çekilen dinamik grafiler klinik değerlendirme açısından çok önemlidir. Kaymanın kemiklerdeki durumunu tam tespit etmek için bilgisayarlı tomografiden yararlanılır. MR çekilmesi önemli olup tedavide yol gösterici öneme haizdir, kaymanın derecesini ve sinirlere baskının detayını buradan görebiliriz.