Bebeklik döneminde ortaya çıkan hipertrofik pilor stenozu hakkında açıklayıcı bilgiler sunan Çocuk Cerrahisi ve Çocuk Ürolojisi Uzmanı Prof. Dr. Fatih Andıran, hastalığın tanı ve tedavisi hakkında merak edilenleri sizler için anlattı.
Pilor stenozu nedir?
Pilor, midenin çıkışında yer alan ve öğütülmüş besinlerin mideden onikiparmak bağırsağına geçişini kontrol eden kasın ismidir. Stenoz ise Latince'de darlık anlamına gelmektedir. Kalınlaşmış pilor kasının midenin çıkışında daralmaya sebep olmasıyla ortaya çıkan ve etkisini doğar doğmaz hemen göstermeyen hipertrofik pilor stenozu, genellikle 2-8 haftalık en sıklıkla da 3-5 haftalık bebeklerde görülür.
Bebeklerde genellikle beslenmeden hemen sonra taşma şeklinde olan bebeklik dönemi reflüsünden çok daha şiddetli safrasız kusma problemi söz konusu olduğunda mutlaka pilor stenozundan şüphe edilmelidir. Pilor stenozunda kusma, fışkırır tarzda, beslenme içeriği veya kesilmiş süt şeklinde ağız dolusu olarak yaşanır ve kas tabakasının büyümesine bağlı olarak kusma sayısı ve şiddetinde giderek artış gözlenebilir. Bu hastalık ayrıca sindirimin tamamlanmasına engel olduğu için bebeklerde açlık, bitkinlik ve durgunluk gibi şikayetlerin ortaya çıkmasına da neden olur. Çocuğun yeme isteği yerindedir ancak yediklerini sindiremeden çıkarttığı için yavaş yavaş sıvı ve kilo kaybı başlar.
Pilor stenozu tanı ve tedavisi
Bebeğin göbek üstü hafif sağ tarafındaki zeytin büyüklüğündeki kalınlaşmış pilor kitlesi el ile muayene edilerek pilor stenozu tanısını koyabilmek mümkündür. Doğruluk payı oldukça yüksek olan bu muayene dışında bazı kan tetkikleri ve asit-baz dengesi ölçümüne ek olarak ultrasonografiden de yararlanılabilmektedir. Devamlı mide içeriğinin kusma ile dışarı atılması sonucunda çok ciddi su ve yine çok önemli olan sodyum, potasyum gibi elektrolitlerde eksikliğe yol açar. Kandaki elektrolitlerin ve asit-baz dengesinin ölçümü hem tanı hem de ameliyat öncesi hazırlık tedavisi için çok önemli bir koşuldur.
Pilor stenozu tedavisinde uygulanan tam tedavi şekli olan cerrahi operasyon öncesi mutlaka bu elektrolit ve asit-baz bozuklukları uygun serum tedavisi ile düzeltilmelidir. Birkaç gün sürebilen bu su ve elektrolit kaybının düzeltilmesinden sonra ancak cerrahi tedaviye geçilebilir. Yaklaşık 30 dakikada tamamlanan bu operasyon ile kas kütlesinin yarattığı darlığı ortadan giderici piloromyotomi ismi verilen bir ameliyat yapılır. Ameliyat sonrası normal beslenmeye ise yavaş ve özel bir beslenme protokolü ile geçilir. Aralıklı kusma şikayetleri, önceki gibi olmasa da bir süre devam edebilir.
Pilor stenozlu bebeklerde özellikle iki noktaya vurgu yapmak gerekir. Birincisi tanı konulduktan sonra ameliyat zamanı için acele edilmemeli, yeterli sıvı ve elektrolit tedavisinden sonra ameliyata karar verilmelidir. İkinci nokta da bu ameliyat, açık veya kapalı yöntemlerle uygulanabilir ancak piloromyotominin tam ve mümkün olduğunca komplikasyonsuz yapılması bebeğin çok hızlı ve sorunsuz düzelmesi için çok önemlidir.