Ülkemizde tüm dünyada olduğu gibi ağrı kesiciler ve antibiyotikler en sık kullanılan ilaçlardandır. İstanbul Florence Nightingale Hastanesi, İç Hastalıklarından Uzm. Dr. Bülent Yardımcı, zehirlenmelerde ağrı kesicilerin ilk sırada olduğunu, daha sonrada antibiyotik, grip ve tansiyon ilaçlarının geldiği belirtiyor...
İLAÇ ZEHİRLENMESİ NEDİR?
İlacın normal tedavi dozlarından daha yüksek dozda alınması ile ortaya çıkan belirtiler bütününe 'ilaç zehirlenmesi' denir. Diğer önemli bir zehirlenme yolu birbiri ile uyumsuz olan antibiyotik ağrı kesici vb. ilaçların beraberce kullanılması ve vücutta zararlı etkilerinin artmasıdır.
İlaç zehirlenmesi kimlerde sık görülüyor?
İlaç zehirlenmelerinin yaklaşık % 40’ ı yanlışlıkla alınan ilaçlarla oluyor. Zehirlenenlerin büyük çoğunluğunu 9 yaş altı çocuklar oluşturuyor.. Yaşlılar, görme bozukluğu olanlar, unutkanlık ve bunama rahatsızlıkları olanlar ise diğer risk grupları olarak sayılıyor
ORAN NİYE BU KADAR YÜKSEK?
Gelişmekte olan ülkelerde ilaçlarla zehirlenmeler, gelişmiş ülkelere göre daha fazladır. Bunun ilk nedeni bilinçsiz ve gereksiz ilaç tüketimidir. Türkiyede 2013 yılında 2 milya kutu ilaç tüketildiği bildirilmiştir. Nüfusa oranlandığında bu tüketim oldukça fazladır. Evlerde ortalama 11 kutu ilaç bulunmakta ve bunların çok önemli bir kısmını ‘ Belki lazım olur.’ Diye saklanan ve çok az kullanılan ilaçlar oluşturmaktadır. İlaçlarda ilk sırayı ağrı kesiciler almaktadır. Antibiyotikler, grip ilaçları ve mide ilaçları diğer sık saklanan ve kullanılan ilaçları oluşturmaktadır.
Ağrı kesici ve antibiyotiklere reçetesiz ulaşılabilmesi gereksiz ilaç kullanımını arttırmaktadır. Bu durum zehirlenme oranlarını arttıran diğer bir etkendir.
Ülkemizde en sık görülen ilaç kullanım yollarında birisi tavsiyedir. Bir çok insan doktora danışmadan çevredeki yakınları veya diğer hastaların önerdiği ilaçları kullanmaktadır. ‘ Bu ilaç bana çok iyi geldi. Senin hastalığın benimkine benziyor. Sen de bu ilacı kullan’ önerisi sıklıkla karşılaştığımız bir durum. Hatta bazı hastalar doktorun verdiği ilaca ek olarak önerilen aynı gruptan olan başka bir ilacı da kullanmakta ve zehirlenmektedir.
ZEHİRLENME BELİRTİLERİ NELER?
Kullanılan ilaca bağlı olarak zehirlenme belirtileri değişebilir. En sık görülen belirtiler; bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, solunum sayısının artması, nabız hızının artması veya azalması, fenalık hissi, bayılma, uyku hali, bilinç kaybı, kasılma ve kramplardır.
İlaç zehirlenmelerinde ne yapmalıyız?
İlaç zehirlenmesi şüphesi olduğunda yapılacak ilk şey yaşamsal fonksiyonların kontrolüdür. Bunun için yardıma gelen kişilerin paniğe kapılmadan hızlı ve doğru hareket etmesi önemlidir. İlk olarak ailedeki diğer fertlerden yardım istenmeli ve hemen ambulans çağrılmalıdır. Zehirlenen kişinin uyku hali ve bilinç kapalılığı olup olmaması önemlidir. Bilinci kapalı olan kişiyi uygun bir şekilde yatırarak kusmuk, ve kendi ağız içi salgılarından boğulmasını engellemeli, takma dişleri varsa çıkarmalıyız. Rahat solunum sağlanması en önemli konudur.
Etrafta gördüğümüz tüm ilaç kutuları hastaneye götürmek üzere toplanmalı, bilinci açık olan hastaya hangi ilaçları ne kadar aldığı sorulmalıdır. İlaçların bilinmesi hızlı ve etkin tedavi yapılmasını sağlayacaktır. Hasta kusuyorsa ilaç parçacıkları olup olmadığına dikkat edilmelidir
Olanak varsa tansiyon nabız bakılmalıdır. Tansiyonu düşük olan hastanın bacakları kaldırılmalı, vücudu soğuk olan hasta battaniye ile örtülmelidir.
İlaç zehirlenmelerinden nasıl korunuruz?
Evde gereksiz ilaç bulundurmamalıyız.
İlaçlar çocukların ulaşamayacağı yerlerde ve kilit altında tutulmalıdır.
Doktora danışmadan, çevremizin tavsiyesi ile asla ilaç kullanmamalıyız.
İlaçları kendi kutuları dışında, başka ilaç kutularında ya da isimsiz kutularda muhafaza etmemeliyiz.
Son kullanma tarihi geçmiş ilaçları evde bulundurmamalıyız.
Yaşlı, düşkün veya görme bozukluğu olan yakınlarımızın ilaç kullanımları sırasında onlara yardımcı olmalıyız.
Ne işe yaradığını bilmediğimiz ve tanımadığımız ilaçları evimizde bulundurmamalıyız.
Ağrımızın geçmemesi durumunda doktorumuzun verdiği ağrı kesicileri önerilen dozlardan fazla kullanmamalıyız.
Herhangi bir hastalık nedeniyle kullandığımız ilaçlardan az miktarda geriye kalan ve kullanmayacağımız dozları evde muhafaza etmemeliyiz.
Kullanmayacağımız ve başkalarını işine yarayabilecek ilaçları devlet kurumları, Kızılay ve belediyeler aracılığıyla ihtiyacı olanlara ulaştırabileceğimizi bilmeliyiz.