Dip noktayı gördük, çıkış başladı 

Şenay BÜYÜKKÖŞDERE

İstanbul Yeni Havalimanı’nın açılmasına sayılı günler kaldı. Havacılık sektörü için dönüm noktası sayılan bu tarih, yıllardır Atatürk Havalimanı’nın (AHL) işletmecisi olan TAV için de yeni bir sayfa açıyor. TAV Havalimanları İGA’nın devreye girmesiyle neredeyse gelirlerinin yarısını kaybedecek. Yani deyim yerindeyse ‘konfor alanından’ çıkacak. TAV Havalimlanları İcra Kurulu Başkanı Sani Şener, bu dönemin kendileri açısından ‘zorluklara meydan okuma’ süreci olarak nitelendiriyor. Hem gelir kaybını telafi etmek için hem de bu süreçte işini kaybedecek 4500 çalışanları için gece gündüz çalıştıklarını anlatıyor. Şener, “Ben 63 yaşındayım. Başka bir kriz görmeden TAV’dan emekli olurum diye düşünüyordum. Ama olmadı. Türkiye zor bir dönemden geçiyor. Bu ortamda AHL’deki terminaller kapanacağı için bizim bir de kendi özel krizimiz var. Bu süreci çok iyi yönetmemiz gerek” diyor. Şener, Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik türbülans konusunda ise son derece pozitif, “Türkiye’de krizler V hafi çizer, bence biz dip noktayı gördük” diyor.  

İş dünyası bu ara sıkıntılı, sizde endişeler var mı? 

İş dünyasında sıkıntılar var, bu aşikar. Ödenmeyen çekler, konkordatoya giden şirketler var. Fakat karamsarlığa kapılmamak gerek. Türkiye çok büyük bir ülke. Ve böyle krizleri çok kez geçirdi. Krizle kararlılıkla mücadele edildiğini görüyoruz. Alınan bu tedbirlerle sorunların çözüleceğine inanıyorum. Biz AHL’de ve diğer havalimanlarında Türkiye’nin giriş kapılarını yönetiyoruz. Çok ciddi ve yolcu ve turist girişi var. Bu önemli bir gösterge.. 

ROKET BİLİMİ DEĞİL 

Peki öngörüleriniz nasıl? 

Bugüne kadar gördük ki, krizler V şeklinde geri dönüyor. Bir düşüyor, sonra yukarı çıkış başlıyor. Yeni Ekonomik Program’la (YEP)  krizin kontrol altına alınacağına inanıyorum. Bence dip noktası görüldü. Henüz dibin görülmediğini söyleyen ekonomistler de var. Bu da bankaların sıkıntıya düşmesi demek. Sayın Bakan Berat Albayrak da ihtiyaç olması durumunda bankalara gerekli desteğin verileceğini söyledi. Evet kriz var ama bunu atlatmak roket bilimi değil.  

Yabancıların Türkiye’ye bakışı değişti mi… Sizin de yabancı ortaklarınız var, onların Türkiye’ye bakışı nasıl?  

Dünyanın en büyük havalimanı işletmecilerinden biri Aeroports de Paris bize 1 milyar dolar yatırım yaptı. Biz de 2 ay önce Antalya Havalimanı’nın hisselerinin yarısını 365 milyon euroya satın aldık. Parayı da Fransızlardan aldık. Şu anda Türkiye’de ucuzlayan şirketler oldu. Ben yabancıların buralara sermaye yatırımı yapacaklarına inanıyorum. Yabancı Türkiye’den elini eteğini çekti diyemezsiniz. Mutlaka ve mutlaka geleceklerdir. 

%50 kaybı inorganik büyümeyle çözeceğiz  

Atatürk Havalimanı’nın (AHL) kapanmasına az bir zaman kaldı. Nasıl etkileyecek bu TAV’ı?  

AHL Ebitda’mızın yüzde 50’sini oluşturuyor. Önemli bir gelir kalemimizi kaybediyoruz. Bunu telafi etmek için tedbirler aldık. Antalya Havalimanı’na ortak olduk. Böylece kaybın yüzde 25’ini geri getiriyoruz. Servis şirketlerimiz başka havalimanlarında hizmet vermeye başladı. BTA’nın Muscat’ta olması, Zurich, Washington gibi yerlerdeki lounge işletmeleri gibi. 78 havalimanında ayak izimiz var. Buralardan da yüzde 25 bekliyoruz. Kalan yüzde 50’yi de inorganik büyümeyle çözeceğiz. Nijerya, Sofya gibi ihalesine gireceğimiz bir çok havalimanı var.

1 KİŞİ BİLE İŞSİZ KALMASIN DİYE ÇALIŞIYORUZ

Kaç kişinin işine son veriliyor? 

4568 arkadaşımızı mecburen işten çıkarıyoruz. Buradaki kıymetli arkadaşlarımızı 3. Havalimanı’na yerleştirmek istiyoruz. Performansı yüksek ve iyi eğitimli arkadaşlarımızı oraya yönlendirmemizi 3. Havalimanı yöneticileri de takdir ediyorlar. Burada, çalışan arkadaşlarımızla birebir görüşmeler yapıyorlar. AHL’yi işleten elemanlarımızın işlerini kaybetmemesi için de İGA’yla görüşmelerimiz sürüyor. Elimizden geleni yapıyoruz. Bir tane arkadaşımızın bile işini kaybetmemesini önemsiyoruz. IGA da iş bulamayanları başka havalimanlarımızda değerlendirmek istiyoruz. 

Sizin şirketlerinizle İGA’ya geçen çalışanlarınız da var değil mi? 

Dutyfree ortağımız Unifree zaten oranın ihalesini aldığı için, çalışanlarımızı onlara veriyoruz. Yiyecek içecek firmamız da önemli bir yer aldı. Güvenlik şirketimizden 1000’in üzerindeki yetişmiş arkadaşımızı 3. Havalimanına veriyoruz. Yer hizmetlerini de THY ile 15 yıllığına ortaklığımızı devam ediyor. HAVAŞ olarak orada olacağız. 8-9 bin kişi TGS’den, 5 bin kişisi de HAVAŞ’ta olmak üzere  toplam 20 bin kişiyle orada görevimize devam edeceğiz. 

TAV 2018 yılında

- Euro bazında %4-6 arasında ciro artışı 

- AHL’de %8-10 arasında  dış hatlar yolcu büyümesi 

- %14-16 arasında EBITDA artışı hedefliyor.

AVRUPA’NIN EN BÜYÜĞÜ AMA İSTANBUL’DA YOK 

Bir dönem Sabiha Gökçen’le ilgilendiniz, devam ediyor mu ilginiz? 

Sabiha Gökçen’le her zaman ilgilendik, Malezyalara kadar gittik fakat bir türlü alamadık. Çünkü Melezya Havalimanları işletmesiyle 3-5 yerde rakibiz. Halbuki Avrupa’nın en büyük 5 havalimanı işletmecisi de birbiriyle hem rakip, hem de bazı platformlarda ortak. Bence şu anda Malezyalılar mutlaka bir Türk firmasını yanlarına almalı. 

Neden böyle düşünüyorsunuz? 

3. Havalimanıyla birlikte Sabiha Gökçen’in dinamikleri değişecek. Mesela Pegasus komple 3. Havalimanına geçebilir. Bu da sıkıntılar yaratabilir. Diğer yandan Sabiha Gökçen’in yolcu trafiği artacak. O yüzden pazarın çok iyi yönetilmesi gerekiyor. Biz ise artık Avrupa’nın en büyük havalimanı işletmecisi olarak malesef İstanbul’da yokuz. 

"TAV’ın yüzde 40’ı halka açık, bunun da yüzde 85’i yabancı yatırımcının. TAV’dan çıkmıyorlar. Çünkü ülkeye inanıyorlar."

TAV PASSPORT İGA’DA GEÇMELİ

TAV Passport kart kullanıcıları merakla bekliyor. İstanbul Yeni Havalimanı’nda kartlarını kullanabilecekler mi? 

3. Havalimanı’yla TAV Passaport’la ilgili görüşmeler devam ediyor. 3. Havalimanı bizim için çok önemli. 40 bin civarında üyemiz var. Hemen hepsinden bu soru geliyor. Kartımız dünyada 170 havalimanında geçiyor. İstanbul’da da geçmesi lazım. Yani biz parasını ödeyip İGA’dan kart sahiplerimizin geçmesini sağlarız. Bu konuda İGA yöneticileriyle anlaşacağımızı düşünüyorum.  

Bir de iptal olan havalimanı otobüs ihaleniz var…  

Havaş ve Albayraklar olarak bu ihaleyi aldık ama maalesef iptal edildi. Bence bu konuda belediye yanlış yaptı. Üzüldük tabii.  

"AHL’den çıkıp, şehre taşınacağız. 4500 elemanımızın çıkarılması söz konusu. Bu bizim için bir ‘challenge’ dönemi." 

"100 yıl önce demir yoluyla İstanbul Hicaz’a bağlanmış, biz de 100 yıl sonra havadan İstanbul’la Medine’yi bağladık." 

TÜRKLERİN DUTYFREE HARCAMALARI DÜŞTÜ  

Dövizdeki hareket sizi nasıl etkiledi? 

Biz bu hareketlerden etkilenmemek için tüm kredilerimizi zamanında hedge etmiştik. Yani döviz borcumuz kadar döviz alacağımız var. O konuda bir sıkıntımız yok. Ama 2 aydır duty free gelirlerinde düşüş var. Genellikle yabancılar gidiş koridorunda, Türkler ise seyahat dönüşlerinde alışveriş yapar. Bu yüzden gidişte sorun yok. Hatta artış var. Ama dönüş koridorundan anlıyoruz ki Türkler alışverişte artık çok daha dikkatli. Dolar artışından dolayı dutyfree’deki fiyatlar şehirdeki fiyatları bile geçebiliyor. Bunun sonucu olarak da duty free gelirimizin yüzde 40’ını temsil eden dönüş bölümünde yüzde 15’lik bir düşüş oldu. 

"Ortaklarımız, Arap ülkelerini bize bıraktı. Bölgedeki hemen tüm başkent havalimanlarını biz yaptık."