Şenay BÜYÜKKÖŞDERE
Para piyasaları açısından oldukça hareketli ve zor geçen 2018’in ardından 2019 birçok belirsizlikle geliyor. Trump- FED gerilimi, İtalya’nın borçları, Brexit süreci ve siyasi belirsizliklerin gölgesindeki dünya ekonomisine çok bilinmeyenli denklem gözüyle bakılıyor. Türkiye ise bu dönemde bir taraftan enflasyonla mücadele ederken diğer yandan kısa vadede bir seçim süreciyle karşı karşıya.
Peki piyasalar açısından 2019’da bizi neler bekliyor. Yeni bir yıla girerken, yatırımcının kafasındaki soru işaretlerini ekonomist Cüneyt Paksoy’a sorduk…
2019’da dünya ekonomisinde bizi neler bekliyor?
Açıkçası 2019 dünya çapında korkulan bir sene. Global tarafta FED izleyeceğimiz ilk önemli aktör olacak. Eğer FED piyasaya biraz manevra alanı verirse, Avrupa Merkez Bankası da İtalya’yı kurtarabilecek bir denklemi ortaya koyarsa, 2019 sanıldığı kadar zor geçmeyebilir. 2019’un ana sorusu risk iştahi oluşacak mı, yoksa para güvenli limanlara mı gidecek.Dolayısıyla iki farklı senaryomuz var. Ya 2019 hakikaten çok zorlu geçecek, paranın maliyeti yükselecek, kur baskısı daha çok hissedilecek. Ya da daha dengeli bir piyasa olacak. Ve hikayesini doğru yazan ülkeler ön plana çıkacak. Biz Türkiye’nin de bu noktada olmasını bekliyoruz.
Bu yılın rahat geçeceği anlamına gelir mi?
Türkiye seçim sürecini problemsiz atlatır, Suriye Irak tarafında kendi ulusal haklarını korurken iletişimini doğru yönetirse, ihracatını, turizm gelirini artırmaya devam eder, enflasyonu 20’nin altına getirebilirse 2019 Türkiye için biraz daha rahat bir sene olabilir. Fakat eğer global tarafta problem başlar, ABD piyasaları derin bir düzeltme içine girerse, biz de etkileniriz. Merkez Bankası yeni bir adım atma noktasına gelir. Bu da reel sektörü zorlar. O yüzden 2019 bizim için bilinmeyenleri çok olan ama senaryosu 2 yönlü olan bir yıl olacak. Ya ılımlı ya da zorlu geçecek. Ben volatilitenin yüksek olacağı, çift yönlü fiyat hareketlerinin olacağı, ama kontrollü bir sene geçirme olasılığımızın güçlü olduğunu düşünüyorum.
Fena bir tablo çizmediniz, yatırımcı 2019’a iyimser girebilir mi sizce?
Ekonominin bir algı yönetimi olduğunu unutmamak lazım. Her sene herkes için fırsat da getirir risk de. Mesele sizin bunları nasıl yönettiğinizdir. Zorlukların beklendiği, fırsatların da olduğu volatil bir yıl bizi bekliyor. Bu inişli çıkışlı yılda, risklerden koranmak ve fırsatlara gitmek için temkinli iyimserlik modundra olmak ve mutlaka ristkleri hedge etmek lazım.
Seçim sürecinde dolar yükselişe geçer mi?
Seçim öncesi doların tekrar yükselmesini bekleyenler var. Ne diyorsunuz?
Bana kalırsa, ABD, AB veya Rusya’yla ilişkilerimiz bozulmadığı sürece ya da son derece haklı olduğumuz Suriye operasyonu sırasında ABD, İran veya Rusya’yla bir sorun yaşamadığımız sürece kur tekrar tetiklenmez. Yani seçimin kuru artırıcı bir etken olduğunu düşünmüyorum. Ama seçim sonucunda mevcut meclis aritmetiği dışında bir sonuç çıkarsa, piyasa buna tepki verebilir.
SEPETE %20 ALTIN %50 MEVDUAT
Peki siz yatırımcıya 2019 için nasıl bir sepet tavsiye edersiniz?
Borsa İstanbul şu an çok cazip fiyatlamalarda. Büyüme potansiyeli yüksek hisselerin iyi getiri verebileceğini düşünüyorum. Düştükçe, dolar portföylerde yerini almalı. Altın düşüşlerde mutalaka olmalı. Önümüzdeki süreçte altın bence kazandırmaya devam edecek. Düzeltmeleri alım için kullanmak lazım. Ve kesinlikle mevduatta kalmak lazım. 20 ve üzerindeki her mevduat getirisi ciddi bir getiri anlamına geliyor. Benim sepet tavsiyem; yüzde 50 mevduat, yüzde 20 altın, yüzde 15-20 döviz, kalan kısmıyla da hızlı hareket edebilenler için hisse senedi.
"İtalyan bankalarında geri ödenmesi mümkün olmayan 450 milyar euro kredi var. Bu Türkiye’nin iç dış borçlarına eşit."
2019’DA DOLAR 6.5 TL’Yİ AŞMAZ
Peki sizin 2019 yıl sonuna dair dolar tahmininiz nasıl?
Bugünden bir kur tahmini vermek kolay değil. Biz ekonomistler genelde mevcut dolar TL kurunun üzerine banka mevduat faizini koyarız, onu nemalandırıp bir sonuca varırız. Öyle baktığımızda önümüzdeki seneyi en agresif tahminle 6-6.5 bandında tamamlamamız gerekir. İktisadi bir sebeple 6.5’un üzerine çıkabileceğini sanmıyorum. 94 ve 2001 krizleri kamunun kriziydi. Biz ilk defa bir özel sektör krizi deneyimliyoruz. Problem orada. Biz müteşebbislik ruhunu, şirketleri korumak zorundayız. Onlar korundukça bu borçlar ödenecek. Yoksa çok ciddi işten çıkarmalar da oluşabilir. Dünyada da problemler var. Bu problemlere rağmen Türkiye iyi de direniyor. Biz bir 15 Temmuz yaşadık. Herkes bunu unutuyor.
"2019’da Avrupa’daki gelişmelere odaklanacağız. Makron görevde kalacak mı. Merkel’den sonra nasıl bir Almanya olacak."
COIN’lere mesafeli durmakta fayda var
Kripto paralar bu dönemde bir yatırım fırsatı olarak görülebilir mi?
Ben en başından beri bunu bir yatırım aracı olarak görmediğimi söylüyorum. Fırsat olması için bir şeyin kabul görüyor olması lazım. Coinlerin arkasında bir devlet garantisi, bir merkez bankası garantörlüğü yok. Sahipliği konusunda problem var. Olası hukuki problemlerde çözüm bulunamadı.Hesabınız hacklense başvurabileceğiniz bir mekanizma yok. Bana göre blockchain’in kullanımında bir prova. Ben bu konuda uyarıcı olmaya devam ediyor. Devletler ve merkez bankaları arkasında olmadığı sürece mesafeli durmakta fayda var.
"2008’den bu yana 20 trilyon $’a yakın para basılmasına rağmen dünya 2019’a sorunları büyüterek giriyor."
20 TRİLYON DOLAR BASILDI
ALTIN 2018’DE REKORA KOŞTU
2018’de piyasalarda getiri nasıldı?
Bu sene121 binlerden 85 binlere inen bir Borsa İstanbul izledik.Sadece hikayesi olan bazı kağıtlarda kazanç oldu. Bu dönemde altın ciddi bir kazanç getirdi. Gram altında 150’lerde başlayan hareket 250’lere kadar gitti. Dövize yatırım yapanlar da kazançlı oldu. Son çeyrekte de mevduat getirileri yüzde 25-30 bandına çıktı. Yıl genelindeki kazançlara bakarsak, döviz birinci sırada, altın ikinci sırada, zamanında alım satım yapanlar için borsa üçüncü sırada yer aldı.
"FED söylemini değiştirince ‘Acaba Amerikan ekonomisine dair riskleri mi öngördü’ yorumları başladı."
Trump’ın FED çıkışları tabloyu değiştirdi
2018’de dünya ekonomsini etkileyen önemli gündemler neler oldu?
2018 volatil bir yıl oldu. FED‘in parasal genişlemeyi bitirdikten sonra belki en agresif olduğu yıl olarak kayıtlara geçti. Faiz baskılandı, kur baskılandı. Başkan Trump güçlü bir dolar istemedi. Çin ekonomisine dair kaygılar vardı. Büyümesi düştü. Avrupa’da İtalya’nın yüksek borçluluğu, Brexit meselesi soru işareti yarattı. Fransa’da başlayan sarı yelekliler hareketi, AB’yi sorunlu bir bölge haline getirdi. Bunun yanına bir de jeopolitik riskleri etkileyebiliriz. Dolayısıyla 2018 dünya piyasaları açısından çok iyi geçmedi. Son 2 aya kadar ABD piyasaları iyi gidiyordu. S&P yeni bir rekor kırdı. Ama tam 2018 biterken Trump’ın FED’le ilgili çıkışları tabloyu değiştirdi. Trump’ın FED’le uğraşması piyasaların hiç hoşuna gitmedi. ABD borsaları çok ciddi düşüşler kaydetti.