memgunes@hotmail.com
Sevgili okurlarım, bu hafta size ağızla aldığımız gıdaları mideye ulaştıran yemek borusu hastalıklarının en önemli belirtisi olan 'disfaji' dediğimiz yutma güçlüğünden bahsedeceğim. Yemek borusu ağızla mideyi birleştiren, yaklaşık 25-28 santimetre uzunluğunda ve 2 santimetre çapında, ağza alınan gıdaları peristaltizm denilen ilerleyici hareketlerle mideye ileten bir organdır. Yemek borusunda sindirim yoktur. Ancak bu organa ait bir takım semptomlar önemli hastalıkların belirtisi olabilir. Yutma refleksi sadece yemek borusuyla ilgili değildir. Yutma, beyin ve bu organla ilgili sinirlerin ve kasların birlikte çalışması sonucu olan bir harekettir. Bu nedenle bu organın hastalığı sadece bölgesel değildir. Beyini ilgilendiren bir hastalıkta, sıvı alımının yetersiz olduğu durumlarda, bazı kas hastalıklarında, yine bazı ilaçlara bağlı olarak ve hatta romatizma gibi sistemik hastalıklarda da yutma güçlüğü görülür.
ÖNEMLİ BİR BELİRTİDİR
Her yutma güçlüğü kanser belirtisi midir?
Yemek borusuna ait en büyük belirti yutma güçlüğüdür. Yutma güçlüğü yaşayan hastalarında hekime başvurmasının altında kanser korkusu yatar. Gerçekten de yutma güçlüğü yemek borusu kanserinin en önemli belirtisidir. Ancak öncelikle, yemek borusu kanseri dışında yutma güçlüğüne sebep olan hastalıkları da sıralamak gerekir. Üst solunum yolu enfeksiyonları dediğimiz, nezle, gripal enfeksiyon, sinüzit, bademcik enfeksiyonları da başlangıçta yutma güçlüğü ile seyreder. Yine tükürük bezi taşları, tükürük bezi iltihapları da yutma güçlüğüne neden olabilir.
Hangi durumlarda kanser belirtisi olur?
Yutma güçlüğü doğrudan bir yemek borusu kanserinin belirtisi olabileceği gibi, dil, dil kökü, gırtlak bölgesinin iyi ya da kötü huylu tümörlerine de bağlı görülebilir. Burada yutma güçlüğünün süresi, hastanın yaşı, beraberinde başka hastalıkların oluşu, sigara kullanımı, iştahsızlık, kilo kaybı, kusma gibi belirtilerin beraberinde olması önemlidir. Ancak bazen yutma güçlüğü ilk belirti de olabilir.
Reflü yutma güçlüğü yapar mı?
Evet, mide asidinin yemek borusunun kasılma problemi nedeniyle yemek borusuna geri kaçması olarak bilinen reflü, yemek yeme sırasında takılma hissine neden olur ve basit yutma güçlüğünün ilk sıralarında yer alır. Bunun dışında yine yemek borusunda ilerleyici hareketlerin azaldığı, gevşeme kusuru bulunan ‘akalazya’ hastalığında da yutma güçlüğü en önemli belirtidir.
Yutma güçlüğü yapan diğer sebepler nelerdir?
Yutma güçlüğü, üst solunum yolu enfeksiyonları arasında olan, nezle-grip ya da bademcik iltihabı gibi enfeksiyonlarla birlikte de görülebilir. Bu enfeksiyonların şiddeti arttıkça yutma güçlüğüne ağrı da eklenir ve daha çok ağrılı yutma görülür. Bunun dışında, tükürük bezi taşı olanlarda, üst solunum yollarında tıkanıklığa bağlı, ağız ve boğaz kuruluğu olanlarda da yutma güçlüğü görülebilir. Hatta az su içilmesine bağlı ağız kuruluğunda bile yutma güçlüğü görülür. Bunların dışında;
- Yemek borusuna yabancı cismin kaçması,
- Özafajit denilen yemek borusu iltihapları,
- Yemek borusundaki cepleşmeler,
- Mide fıtıkları,
- ALS denilen bazı beyin ve kas hastalıkları,
- Yemek borusu yanıkları, (özellikle çamaşır suyu ve kezzap içmelerine bağlı)
- Bazı allerjik reaksiyonlar ve yabancı cisim aspirasyonları dahi yutma güçlüğünün nedenleridir.
PSİKOLOJİK DE OLABİLİR
Psikolojik olabilir mi?
'Ne yapsam yutamıyorum, sanki boğazımda bir yumruk var, canım bir şey istemiyor, içim sıkılıyor...' gibi şikâyetleri olan hastalarda yutma güçlüğünün psikolojik olabileceği düşünülmelidir. Ancak tüm tanı metodları uygulandıktan sonra buna karar verilmelidir.
Yutma güçlüğüm var, hangi doktora başvurmalıyım?
Bunun için en uygun seçim gastroenteroloji ve genel cerrahi uzmanıdır. Gerektiğinde KBB uzmanından görüş alınabilir.
Tanı nasıl konur?
İlk seçilecek yöntem ağız muayenesi dışında, endoskopik yöntemdir. Mideye salınan gastroskopiyle yemek borusu tam olarak görüntülenir. Gerektiğinde ilaçlı yemek borusu filmi bize yol gösterir. Bunun dışında bilgisayarlı tomografi ve MR da tanıda yardımcıdır.
Tedavi nasıl olur?
Tedavi, hastalığın teşhisine göre değişir. Eğer sebep bir enfeksiyona bağlıysa, antibiyotikler, ağız gargaraları, pastiller kullanılır. Az su içmeye bağlı ağız kuruluğu varsa yeterli hidrasyon sağlanır. Sonuç tümöral bir kitleyi gösteriyorsa tedavi cerrahidir. Bazı durumlarda yemek borusuna stent konabilir veya kemoradyoterapi uygulanabilir.
Bu belirtiler varsa dikkat!
Ağızda aşırı tükürük artışı, ağız kokusu, yutma sırasında takılma hissi, gıcık öksürüğü, boğazda yanma hissi ve en önemlisi yutma güçlüğü bizi muhakkak bir hekime yönlendirmelidir.
Ve unutmayalım ki, hayatta her zaman dürüst olanlar kazanır. Ancak dürüst olmakla, dürüstü oynamak aynı şey değildir. Çünkü oyunlar bir gün sonlanır ve gerçek su yüzeyine çıkar. Mevlana, doğruluğu Musa'nın asasına benzetmiştir ve “Doğruluk Musa'nın asası gibidir, eğrilikte sihirbazın sihrine benzer, doğruluk ortaya çıkınca onların hepsini yutar” demiştir. Evet, dürüstlük cesaret işidir ve yine Yunus Emre'nin dediği gibi “Sen doğru dur, eğri belasını bulur.” Doğruluktan, güzellikten ve iyilikten ayrılmamak dileğiyle sağlıkla kalın...Sevgi, saygı ve hürmetlerimi arz ederim…