Orta Asya’nın en muhteşem meydanı Registan, Gur-Amir Türbesi, İmam Buhari Anıt Kompleksi, Bibi Hanım Camii,
Ünlü Yazar Amin Maalouf, Özbekistan’ın en eski şehri Semerkant’ı ‘Dünyanın güneşe dönük en güzel yüzü’ olarak anlatır. Yıllar önce yazarın ‘Semerkant’ adlı eserini okuduğumda, tarihteki ünlü Türk imparatorlarından biri olan Amir Timur’un imparatorluk başkenti Semerkant’a hep gitmek istemiştim. Bağcılar Belediyesi öncülüğünde gerçekleştirilen ‘Kardeş Belediye’ projesi vesilesiyle şairlerin ilham perisi beldeyi görmek nasip oldu. Kısa bir süre önce Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın da dünyanın en eski şehirlerinden Semarkand’ı ziyareti, geçmişte şair ve tarihçilerin ‘Doğu İslam dünyasının incisi’ olarak işaret ettiği, günümüzde eşsiz antik ruhuyla tam bir hazine olan kenti bize tekrar hatırlattı. Semerkant günümüzde eski ve yeni şehir olarak ikiye ayrılmış durumda. Eski şehirde; tarihi cami, medrese, rasathane gibi eserler, yeni şehirde ise ticaret, eğitim ve idari merkezler yer alıyor. İpek yolu üzerinde bulunduğundan, tarih boyunca hep önemini koruyan Semerkant’ı gezmeden önce, yine geçen hafta seyahat etmeyi sevenler için İstanbul Işık Üniversitesi’nde gerçekleştirilen Uzakrota Travel Summit’ten kısaca bahsetmem gerekiyor. ‘Turna.com’un kurucusu Abdulkadir Kırmızı’nın daveti üzerine takip ettiğim programda seyahat sektörünü ve geleceğin turizm trendlerini gözlemleme imkânı buldum. Gezgin ve seeyahatseverler bu tür etkinlikleri yakından takip etmeli. Şimdi, AKŞAM Pazar eki okuyucuları için, kadim şehirlerden Semerkant’ın görülecek yerlerine göz atalım.
REGİSTAN MEYDANI
Türkçede ‘kumlu yer’ anlamına gelen, Orta Asya mimarisinin en önemli örneklerinden biri olan Registan, yüzyıllardır şehrin merkezi ve kalbi konumunda. 15. yüzyılda Uluğ Bey tarafından kurulan meydanda muhteşem mimariye sahip üç medrese yer alıyor.
GUR-AMİR TÜRBESİ
Semerkant’ın görülmesi gereken en önemli noktalarından biri. Amir Timur, torunu Muhammed Sultan, iki oğlu, Uluğbek ve Timur’un manevi hocası Mir-Said Baraka’nın mezarı burada bulunuyor. Hocasının mezarının da burada olması bilime verilen değeri gösteriyor. 15. yüzyıl başlarında yapılan türbenin girişindeki taç kapı türbenin en süslü kısmı. Minareler üzerinde ise kufi yazısıyla ‘Allah’ ve ‘Hu Allah’ yazıları bulunuyor. Amir Timur’un siyah mermerden yapılmış mezar taşıyla ilgili bazı efsaneleri de mutlaka rehber ya da oradaki halktan dinlemelisiniz.
BİBİ HANIM CAMİİ
Amir Timur’un eşine olan sevgisinin ifadesi olarak bu camiyi yaptırdığı anlatılır. Görkemli mavi kubbesi, büyüklüğü ve güzelliği oldukça etkileyicidir. Çinilerle süslenmiş, bahçesinde lüks galerilerin olduğu, 300’den fazla sütun üzerine
İMAM BUHARİ ANIT KOMPLEKSİ
İslam âleminde hadis alanındaki en önemli otorite kabul edilen İmam Buhari’nin kabri Semerkant’a 25 kilometre uzaklıktadır. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan da kısa süre önce Özbekistan ziyareti kapsamında İmam
ULUĞBEK GÖZLEMEVİ
Şehir merkezine 3 kilometre uzaklıktaki bir tepe üzerine kurulan Uluğbek Gözlemevi’nin yapımı 1428 yılında tamamlanmıştır. Semarkand şehrinin bilimde ulaştığı en üst noktayı göstermesi açısından önemlidir. Uluğbey, dünyanın güneş çevresinde döndüğünü, Kopernik ve Galileo’tan yıllar önce bulmuştur. Ali Kuşçu da burada çalışmalarını sürdürürken İstanbul’a gelmiş ve Fatih Sultan Mehmet’in himayesinde çalışmalarını devam ettirmiştir. Gözlemevi kalıntılarının yanında kurulan Semerkant Uluğbek Memorial Müzesi’nde döneme ait yazılar, kitaplar ve koleksiyonlar sergilenmektedir.
AFRASİAB ANTİK KENTİ
Bunlarla birlikte, Semerkant’ın merkezinde bulunan Afrasiab antik kentiyle müzesi, Registan meydanında bulunan, şehrin en büyük galerilerinden biri olan Aysel Sanat Galerisi, İpek yolu üzerindeki en büyük pazarlardan olan Siyop Bozori Pazarı, İpek Halı Fabrikası ve yine İslam dünyası için önemli isimlerden İmam Maturidi türbesi gibi yerler görülebilir.
Dikkatimi çekenler
- Sovyet dönemi kültürünün derin izleri,
- Ahşap kapılar, ipek giysiler, rengârenk halılar,
- Mistik sokaklar,
- Her türlü renkliliği görebileceğiniz açık pazarlar,
- Özbek kültürünü yansıtan restoranlar,
- Kulpsuz seramik kupalarla içilen onlarca çeşitlilikte yeşil çay,
- İbn-i Sina’nın kitaplarında bile yer alan meşhur Özbek pilavı,
- Nasrettin Hoca’yı bizim kadar sahiplenmeleri,
- Sadece devlet televizyonlarının yayın yapması,
- Düğün ya da cenaze törenlerindeki ilginç detaylar,
- TİKA gibi önemli Türk Kurumlarının özverili çalışmaları.