Pankreatit hayati önem taşır

CERRAHIN NEŞTERİNDEN
memgunes@hotmail.com

Sevgili okuyucularım, 

Bu hafta sizlere hem insülin salgılayarak kan şeker düzeyini ayarlayan hem de enzimler salgılayarak sindirime yardımcı olan son derece önemli bir organ olan pankreas iltihaplarını anlatacağım. Pankreas karın boşluğumuzda midemizin arkasında bulunan, yaklaşık 15 santimetre uzunluğunda, iç ve dış salgı görevi bulunan, sindirime yardımcı olan bir organ. Pankreas ürettiği salgı içindeki bir kanalla onikiparmak bağırsağına bağlıdır. Bu kanalla bağırsağa enzimler salgılayarak, yediğimiz yiyeceklerdeki yağ, protein ve karbonhidratların emilimini sağlar. Bu organın iltihabı hayati önem taşır ve tedavi edilmez ise ölümle sonuçlanabilir. Pankreatit denilen pankreas bezinin iltihabı, pankreasın harabiyeti sonucu gelişen bir inflamasyondur. Bu organın değişik derecelerdeki harabiyeti, vücudun tamamını ilgilendiren bir felakete dönüşebilir ve sonu koma ve ölümle sonuçlanabilir. 

SAFRA KESESİ TAŞLARINA DİKKAT

Pankretit neden olur?

Pankreatitin en önemli nedeni safra kesesinde bulunan milimetrik küçük taşlar. Bu taşlar ana safra kanalına düşer ve pankreas kanalının ince bağırsağa açılan bölümünü tıkayabilir. Bunun sonucu tıkanma sarılığı ve pankreatit gelişir. Bunun dışında alkol tüketimi, hiperlipdemi denilen kan yağlarının yüksekliği, bazı viral enfeksiyonlar, travma, hamilelik, kanal darlığı gibi organın kendisine ait anomalileri de pankreatitin nedenleri arasında. 
Belirtileri nelerdir?
Ani başlayan karın ağrısı en önemli belirti. Ağrı şiddetli olup beraberinde kusma da eşlik eder. Uzun dönemde sarılık, kan şeker düzeyinde bozulmalar, hazımsızlık, dışkının renginin açılması gibi bulgular tabloya eklenebilir. Eğer tedavi zamanında yapılmazsa kan değerlerinde bozulma devam eder ve koma hali görülür.
Tanı nasıl konur?
Tanı kan laboratuvar değerleri, üst batın ultrasonografiri, tomografi ve gerekirse batın MR ile konur. Yine son zamanlarda sadece tanı için değil tedavi amacıyla da kullanılan; ağızdan girerek, yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağına geçip, safra kanallarını ve pankreas kanalını ortaya koyan ERCP yönteminin de önemi giderek artmaktadır.
Tedavisi nasıldır?
Tedavinin ana unsuru pankreatitin sebebini ortadan kaldırmak ve bezi dinlendirmektir. Tedavi süresince hastanede yatış gerekebilir. Akut dönem geçtikten sonra sebep taşlı kolesistit ise operasyonla safra kesesi alınmalıdır. 

TIKANMA SARILIĞI BULAŞICI MI?

Peki, tıkanma sarılığı nedir? Bulaşıcı mıdır?
Bu sarılık safra yollarındaki tıkanmaya bağlı olduğu için ‘tıkanma sarılığı’, ‘cerrahi sarılık’ ya da tıptaki adıyla ‘mekanik ikter’ denir. Bu sarılık herhangi bir mikrobik enfeksiyon sonucu oluşmadığından bulaşıcı değildir.
Nasıl anlaşılır?
En önemli belirti, gözlerdeki sararmadır. Beraberinde karın ağrısı, kaşıntı, idrar renginde koyulaşma ve dışkının renginin açılması şeklinde kendini gösterir. İnce bağırsağa safra akamadığı için dışkı yumuşak kıvamda ve yağlıdır. Şikâyetler ani başladığı gibi günler içerisinde yavaş yavaş başlayıp giderek artabilir. Öyle ki önce göz beyazlarında fark edilen sarılık tüm vücuda yayılabilir ve hastanın cilt rengi sararabilir.
Nasıl teşhis edilir?
Teşhiste kan tetkikleri önemlidir. Karaciğer fonksiyon testlerine bakılır. Kan bilirubin, alkalen fosfataz gibi değerlerde yükselme görülür. Karaciğer fonksiyonları bozulabilir. Tanı için ilk olarak safra kesesi ve safra yollarına ait ultrosonografi yapılır. Safra kesesi görüntülenir. Safra kesesinde milimetrik kalküller önemlidir. Bunlar kolayca safra kanalına düştüklerinden en büyük tıkanma sebebidirler. İleri tetkik olarak tomografi ve MR da tanıda yardımcıdır. Bir diğer teşhis yöntemi ise ERCP'dir.

AMAÇ TIKANMANIN GİDERİLMESİ

Tedavisi nasıl olur?
Tıkanma sarılığında amaç tıkanmanın giderilmesidir. Gerektiğinde hasta hastaneye yatırılarak tedavi edilmelidir. Safra kesesinde taş varsa ameliyatla safra kesesi alınır. Eğer safra yollarında taş varsa ERCP ile taşlar çıkarılır. Safra yollarına, onikiparmak bağırsağına, pankreasa ait bir kanser de tıkanmaya sebep olabilir. O durumda tedavi cerrahidir. Ancak tıkanma sarılığının nedeni kanserse  hastaların yüzde 90’ına yakını ameliyat şansını yitirmiş oluyor. Çünkü bu bölgeye ait kanser sinsi ve geç belirti verir. Bu durumda hastaya safra akışının sağlanması için stent takılır ve kemoterapi uygulanır. 
Pankreas kanserinin belirtileri?
Pankreas kanseri özellikle 40 yaş üzeri ve erkeklerde sık görülen bir hastalıktır. Son derece tehlikeli, sinsi ve hızlı ilerler. Geç belirti verdiği için çoğu kez tanı geç konmakta, bu da tedavi ve cerrahi şansını ortadan kaldırmaktadır. Karın ağrısı, ani kilo kaybı, ilerleyici sarılık en önemli belirtilerindendir. Erken vakalarda cerrahi yüz güldürücüdür. Ancak geç olgularda cerrahinin yaşam üzerine katkı sağlayacak bir etkisi yoktur.Evet, sevgili okuyucularım sağlık gibi sevdiklerimizin de değerini bilelim ve unutmayalım ki, yarın çok geç olabilir. Küsmek ve darılmak için bahaneler arayacağımıza, sevmek ve sevilmek için çareler arayalım. Nasıl sağlığımızdan vazgeçemezsek, sevdiklerimizden de vazgeçmeyelim. Bir insanı yaşarken unutmak ya da hayatımızdan sonsuza dek ölmüşcesine çıkarmak zorunda kalmayalım... Sağlıkla kalın...
Sevgi, saygı ve hürmetlerimi arz ederim...