Niye bütün kadınların kafası karışık olsun ki...

‘Bütün Kadınların Kafası Karışıktır.’ Bu bir önerme değil. Zeynep Kankonde’nin kocasından şiddet gören Aysel’i oynadığı oyunun adı bu. Selen Uçer’in yazdığı oyun vesilesiyle ikiliyle bir araya geldik ve “Kadınların kafası gerçekten karışık mıdır?” diye sorduk. Sorumuzun cevabını ve daha fazlasını ikilinin keyifli sohbetinde bulacaksınız.

SİBEL ATEŞ YENGİN

sibel.ates@aksam.com.tr

Seviyor ki dövüyor

Selen Uçer: ‘Bütün Kadınların Kafası Karışıktır’ oyunumuzda hayatının başrolünü kendine verememişlerin hikâyesini anlatmaya çalıştım.  Hepimizin tanıdığı şiddete uğrayan Ayselleri, iletişimi doğru kurmadığı için yanlış algılar yaratan Ebruları, yaşadığımız toplumun erkek egemen mirasındaki kadınları anlattım. Bütün kadınların kafası karışık mıdır? Evet, karışıktır. Çünkü karıştırılmıştır. Önce anne-baba sonra erkekler, daha sonra diğer kadınlar en temelde de sistem karıştırmıştır. Ataerkil bir toplumun ve erkek egemen bir mirasın öğretisiyle Türkiye’deki kadının sorunu daha büyük. Bu ülkede erkek ve kadının farkı var. Kadın eşit olmak için çabalıyor, birtakım zorunluluklar ve baskının içinde var olma çabası gösteriyor. 

Zeynep Kankonde: Benim oynadığım Aysel karakteri yaşadığı şiddetin içinde kendine bir yol bulmuş yaşamak için. Kocası kızlarla geziyor, istediği zaman eve geliyor, Aysel’i dövüyor, yeri geliyor parasını yiyor. Hem ekonomik görevi hem çocuklara hem de kendine baktırma görevini Aysel’e yüklemiş. Aysel, “Kocam bu, sever de döver de. Seviyor ki dövüyor” diyor. 
Selen: Şiddetin iki yönü var ruhsal ve fiziksel şiddet. Şehirli kadın da ruhsal şiddete uğruyor. Fiziksel şiddet boyutunu elbette daha ciddi düşünmeliyiz. Çünkü insanlar ölüyor. Kadının eşitliğinden söz ediyoruz ama şu yaşananlara bakınca kadın neredeyse yaşayamaz hale geliyor.
Zeynep: Oyunda Perran karakteri Aysel’e “Bu kadar dayak yiyorsun, niye çıkmıyorsun o evden? Çocuklarına bakabilirsin zaten şimdi de bakıyorsun” diyor. Aysel’in o güne kadar evi terk etmek gibi bir düşüncesi olmamış oysa. Ama “Neden gitmiyorsun?” sözünden sonra Aysel’in aklına artık özgürlük tohumu atılıyor. Aysel belki özgürlüğünün bedelini kocası tarafından öldürülmekle ödeyecek ama yine de gidecek. Nasılsa bir gün bu esaret yüzünden öleceğim biraz daha az yaşayayım ama özgür olayım düşüncesinin tohumu zihne atıldıktan sonra belki de çıkacak o evden. Bir de ayakları üzerinde duran kadından korkuluyor. Ekonomik özgürlüğü olan çekip gidebilir çünkü. 
Selen: Ekonomik özgürlüğünü kazanmış kadınlardan biri de Perran karakteri. Perran sistemi kabul ederek kendini var etmiş. Yedi kocası olmuş. “Kocalara göre değişir ideolojiler” diyerek yaşamış. 

Kadını kocası var edemez

Zeynep: Selencim bir de kadına atfedilmiş şu görevlerden söz etmek istiyorum. Kadın sabah 7’de kalkar, bütün evi organize eder, evdeki tüm ahaliyi doyurup kimini okula kimini işe yollar. Neredeyse çok ciddi organize olmuş bir timin yaptığı görevleri yapar. Bence bu bir işkence. Üstelik bu görev karşılığında hiçbir şey almıyoruz. Bir süre sonra eşlerimizden, çocuklarımızdan sevgi de görmüyoruz. O görevi bir gün yapmadığımızda da acımasızca eleştiriliyoruz. “Ne yani! Yemek yok mu?” Oysa bu benim görevim değil ki. Benim görevim olarak zaman içinde bana atfedilmiş. Bunun sistemli bir hale gelmesindeki en büyük etken de toplumun bakışı oluyor.
Selen: Bir de kadın hayatını ev ahalisine göre yaşamak zorundadır. Arkadaşlarıyla buluşabilir ama vakitli gelmesi istenir ki akşam yediye kadar masayı hazırlamış olsun. Yani senin isteklerini tamamen refüze etmiyoruz ama isteklerini bizim ihtiyaçlarımızı giderdikten sonra yapabilirsin gibi bir algı yaratılıyor. Bunu reddeden kadın da “Çocuk bakamaz, yemek yapamaz” gibi eleştirilerin odağı oluyor. 
Zeynep: Bu eleştiriden kaçmak için de bize yapılan sistemli işkenceye boyun eğiyoruz. O zaman dönüp baktığımızda ‘kafamız karışık mı?’ Hayır, kafamız karıştırılıyor. Hiç kimse evin erkeğinden eve para getirmesinin dışında çok da fazla bir şey beklemez. Bizim hizmetkârlığımız toplumu ayakta tutmaz. Bizim özgürlüğümüz aslında toplumu değiştirir, geliştirir.
Selen: Perran karakterinin çok güzel bir lafı var. “Seni babalar var edemez, kocalar var edemez. Onlar seni kurtaramaz 
çünkü kurtarmak istemez. Sen ancak kendini kurtarabilirsin”. 
Zeynep: Benim bir kız çocuğum var. Onu çok cesur ve çok bilge yetiştirmekten korkuyorum. Çünkü bu cesaret yüzünden oyunumuzun kahramanı Ebru’nun başına gelenler onun da başına gelir mi diye düşünüyorum. Bir süre sonra o da Ebru gibi “Kendimi hiçbir yerde var edemedim. Kitaplar yazdım kendimi var edemedim. Evlendim kendimi var edemedim. Kocama tepsilerle çaylar götürdüm kendimi var edemedim. Kitap yazabilecek kadar birtakım duygu ve düşünceleri sistematik olarak görebilen bir kadınken kocam ‘sen sus, sen anlamazsın dedi bana’” diye düşünebilir.

KIZ GİBİ AĞLAMA

Zeynep: Erkek altında ezildiği baskıdan, ona verilmiş olan namus koruma sorumluluğundan, evi besleme sorumluluğundan kurtulursa hem karşı cinsle hem de kendi cinsiyle çok daha mutlu olacak. Çünkü üzerinden bir sürü sorumluluğu atmış ve bir sürü baskıdan kurtulmuş olacak. Temel duygularını utanmadan sıkılmadan, kapalı kapılar ardında değil de, bağıra çağıra yaşayabilse. Perran karakterinin dediği gibi “Konuş konuşmazsan şişersin.” Adamlar konuşmuyor. 
Selen: “Sen erkek adamsın, kız gibi ağlama, düşsen de kalkarsın” telkinleriyle büyütülüyor erkekler. Böyle olunca da temel duygularından mahrum kalıyorlar. Aslında erkekler de şiddete maruz kalıyor. Kendini var edememiş anneler, babalar çocuğa başka başka yükler veriyor. 
Zeynep: Kesinlikle aynı fikirdeyim. Aklı başında annelerin kendi acılarından değil de, kendi mutluluklarından beslenerek çocuk yetiştirmeye başlaması gerekiyor. Bir de başkasının alanına tecavüz etmeden kendi özgürlük alanını yaratan çocuklar yetiştirdikçe bir şeyler değişecektir. Sınav, başarı, okul baskısını bir tarafa koyup önce ahlak, erdem, vicdan fikriyle büyütülmeli çocuklar.