ramazan@ramazanbingol.com
Fonda çalan hafif bir müziğe Türk kahvesiyle eşlik ediyorsam değmeyin keyfime. Ne yorgunluk kalır, ne de günün ağırlığı. Kendime getirir, unutturur tüm kaygıları. Kahve aynı kahvedir belki… Köpüğüyle, dumanıyla, rengiyle ama içilen kahveler ortamın da etkisiyle ruhun süzgecinden geçip benliğe etki eder. Her an içilen kahve aynı değildir bu yüzden… Ne demiş atalarımız “Gönül ne kahve ister ne kahvehane/Gönül muhabbet ister kahve bahane” Kısacası kahvenin ortama, insana, muhabbete göre değişen, değiştiren bir algısı vardır.
KAHVENİN SERÜVENİ
Habeşistan’dan başlayıp Yemen, Hicaz ve Mısır üzerinden İstanbul’a ulaşan, oradan da bütün dünyayı kuşatacak kollara ayrılan uzun yolda zevkli bir yolculuk “kahve”... Usulünce pişirilmiş bir fincan kahvenin zihne açıklık verdiği ve lezzetinin tarif edilemediği bir gerçektir. Türkiye’de hayat tarzının ayrılmaz bir parçası haline gelen kahvenin içecek olarak ilk ne zaman kullanıldığı bilinmese de bütün kayıtlar, İslam dünyasında XVI. yüzyılda yaygınlaştığı gerçeğine işaret eder. Abdülkadir el-Ceziri’nin Umdetü’l-safve fi hilli’l-kahve adlı risalesi, kahvenin Yemen’de bir içecek olarak büyük ilgi gördüğüne değinir. Her ne kadar ilk zamanlarda ciddi bir muhalefetle karşılaşsa da sonralar da muhaliflerin çoğunu da taraftarı haline getirmeyi başarmıştır. Bu başarının ardında, sadece nefis kokusu, benzersiz lezzeti, zihin açıcı ve yorgunluk giderici özellikleri değil, aynı zamanda insanları bir araya getirmede ki şaşırtıcı mahareti de vardır.
HAYATIN AYRILMAZ BİR PARÇASI
Sıcak kahvesini yudumlarken yasaklanması için fetvalar çıkaranlar da var, kontrol altında tutmaya çalışanlar da... Özellikle en bilineni Sultan IV. Murat dönemine rastlar. Yasağın sebebinin 1630’ların başındaki büyük İstanbul yangını olduğu bilinir ve yangın sonrası çıkabilecek bir ayaklanmaya karşı tedbir olarak İstanbul’daki kahvehaneler yıktırılır. Asıl gerekçe kahvenin insanları bir araya getirme gücünün etkisiz kılınmak istenmesidir. Ancak devlet daha sonraki dönemlerde kahvehaneleri kapatmak yerine, kontrol altında tutmayı tercih eder. Çünkü artık içecek olarak kahveyi yasaklatmak kimsenin aklından dahi geçiremeyeceği bir gerçektir. Zira kahve hayat tarzının ayrılmaz bir parçası olmuş, özellikle saraya girmeyi başarmış.
KAHVENİN HATIRI
16. yüzyıl ortalarında bir şehir mekânı olarak gelişen kahvehaneler, yeni bir sivil deneyiminin oluşmasına katkıda bulundular. Değişik zümrelerden ve kültür seviyelerinden insanların kahve içmek, sohbet etmek amacıyla gittikleri bu alanlar toplumun sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılayan yerler olmakla birlikte, insanların kahve içtiği, sohbet ettiği, haber paylaştığı, kitap okuduğuayrıca misafirperverlik ve eğlence sembolü haline geldi. Bir rivayete göre bir kahvecinin Rum bir kaptanına ikram ettiği kahve kırk yıl sonra onun Rumlar tarafından esir alındığında hatırını göstermiş ve serbest bırakılmasına neden olmuştur. Ve yine rivayete göre “bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır” tam da bu nedenle söylenmiştir.
TÜRK KAHVESİ SADE İÇİLİR
Türk kahvesi, Türkler tarafından keşfedilen kahve hazırlama ve pişirme metodunun adıdır. Özel bir tadı, köpüğü, kokusu, pişirilişi, ikramı… Kısacası, kendine özgü bir kimliği ve geleneği vardır. Türk kahvesi tanımı özellikle servis ve pişirme tekniğiyle ilişkilidir. Kullandığımız usul, 9. yüzyılda hakkında efsanelerden bahsedilen kahve çekirdeğinin dünyada içecek olarak var olan en eski pişirme yöntemlerinden biridir. Bu yüzden kahve artık “Türk Kahvesidir”. Sade, az şekerli, orta, şekerli ve çok şekerli olmak üzere 5 çeşitte yapılır.
Nefis bir Türk Kahvesi hazırlamak için...
- İçme suyunu fincanla ölçerek cezveye koyun (kalitede su etkendir).
- Her fincan için iki çay kaşığı kahve (5 gr), iki çay kaşığı şeker ilave edin (ya da şeker arzuya göre).
- Kısık ateşte kahve ve şekeri iyice karıştırın.
- Bir süre sonra kabaran köpüğü fincanlara pay edin.
- Kalan kahveyi bir taşım daha pişirip fincana boşaltın.
- Türk Kahvesi sunulurken yanında su verilmesi âdettir. İçilen su ağzı kahve lezzetine hazırlar.