Sevgili okurlarım, bu hafta size ülkemizde oldukça sık rastlanan ve halk arasında 'kedi-köpek kisti' diye bilinen bir parazit hastalığı olan ‘karaciğer kist hidatiği’nden bahsedeceğim. ‘Echinococcus granulosus’ adı verilen bir parazitin neden olduğu karaciğer kist hidatiği hayvandan insana geçen ancak insandan insana bulaşmayan, tedavisinde gecikildiğinde ölüme kadar götüren ciddi bir hastalıktır. Parazitin kaynağı kurt, çakal, kedi, köpek gibi etçil hayvanlardır. Bu parazit bu hayvanların ince bağırsaklarında yaşar ve dışkısıyla dışarıya atılır. Dışarıya atılan bu yumurtalar dış ortama oldukça dayanıklıdır, toprakta 1 yıla kadar yaşayabilirler. Parazitin bulaştığı sebze ve meyvelerin iyi yıkanmaması sonucu ağız yoluyla insana bulaşır.
SEBZE VE MEYVELERİ İYİ YIKAYIN
Bu hastalığın bir konak döngüsü mevcuttur. Yine dışarıya atılan bu parazitlerle bulaşmış otların koyun, inek gibi otçul hayvanların yemesi sonucu, bu hayvanların bağırsağında kurtçuklar açığa çıkar ve bunlar da kan yoluyla en çok karaciğer olmak üzere vücudun diğer organlarına giderek yerleşir. Yine bir döngü içinde bu hastalıklı hayvanların parçalarının kedi köpek gibi hayvanlarca yenmesinden sonra parazit tekrar bu hayvanların bağırsağında yerleşir ve erişkin hale gelir. İnsan da bu döngüde ara konak vazifesi görür. Parazitin yumurtasının bulaştığı maddeler ki -daha çok sebze ve meyvelerin iyi yıkanmaması sonucu- insana bulaşır ve insanda da en çok karaciğer olmakla beraber diğer tüm organlara yerleşerek kistler oluşturur. Bulaşma kirli suların içilmesiyle de olabilir. İşte hastalıkla ilgili en çok merak edilen soruların cevapları…
İNSANDAN İNSANA BULAŞMAZ
İnsandan insana bulaşması söz konusu mudur?
Hayır, insandan insana bulaşmaz ancak aile fertleri aynı yiyecekleri yıkamadan tüketirse, yine bulaşması mevcut olan köpekle temasları olursa, aynı aile içindeki bireylerde de görülebilir.
Kist sadece karaciğere mi yerleşir?
Hayır, en çok karaciğere yerleşir ama beyin, kemik, dalak, kalp, göz, akciğer, kas dokularının içine de yerleşebilir.
Hastalığın belirtileri nedir?
Başlangıçta pek belirti vermez ancak kistin yerleştiği organa göre belirtiler çeşitlidir ve kistin büyümesiyle beraber şikâyetler başlar. Örneğin akciğere yerleşirse öksürük, göğüs ağrısı, solunum sıkıntısı, kanlı balgam gibi belirtilere neden olabilir. Karaciğer ve karın içi diğer organlara yerleşirse karın ağrısı, sarılık, kilo kaybı, halsizlik, bulantı, kusma gibi belirtiler görülür. Karaciğere yerleşmiş kist başlangıçta 2-3 santimetreyken yıllar içinde 14-15 santimetreye kadar büyüyebilir. Karaciğer içindeki kist safra yollarına açılırsa ilk belirti tıkanma sarılığı da olabilir. Bunun dışında kist eğer karın içinde patlar, enfekte kistler karın boşluğuna yayılırsa ani alerjik ölümlere de yol açar. Kemiklere yerleşirse kemikte kırıklara, beyine yerleşirse şuur kaybı ve komaya neden olabilir.
TANISI VE TEDAVİSİ…
Tanısı nasıl konulur?
Tanısı kolaydır. Kiste özgü kan tahlili ve basit bir ultrasonografi ile tanı konur. Gerekirse BT veya MR da tanıya eklenir.
Tedavisi nasıldır?
Hastalığın ilaçla tedavisi sınırlıdır. Parazite etkili bir ilaç vardır ancak beraberinde cerrahi tedaviyle sonuç daha etkilidir. Son yıllarda girişimsel radyolojinin gelişmesiyle vakaların büyük çoğunluğu, cerrahiye gerek duyulmadan perkütan drenaj yöntemiyle (PAIR) tedavi edilmektedir. Cerrahiye gerek duyulduğundaysa açık cerrahi ya da son yıllarda yaygınlaşan kapalı yöntem olan laparoskopik cerrahi yapılır.
Ve unutmayalım ki, güç içimizdedir. Vazgeçmemek ruhu kuvvetlendirir ve sizi yorgun yarınlardan kurtarır. Sizi güçlü kılan azminizdir. Korku mahkûm eder, umutsa özgür kılar. Nefes aldığınız müddetçe umut hep vardır. Bırakın yaşanmışlıkları, pişmanlıkları… Bekleyin ve bilin ki beklenilen hep daha güzeldir. Çünkü beklenilende umut vardır. Yaşama dair, dostluğa dair, aşka dair… Umut karanlıkta ışığın feryadıdır. İmkânsız yoktur, güçlük vardır. Güçlüğü yıkacak olan da sizin umudunuzdur. Gelecek ancak umut ettiğiniz kadar vardır. Yılmayın, çekip gitmeyin, arkanıza bakmayın! Geride bıraktıklarınız geleceğinize ders olsun. Doğrular yanlışlardan doğar. Yeter ki doğruyu isteyin. Sağlıkla kalın...
Sevgi, saygı ve hürmetlerimi arz ederim…
HASTALIKTAN KORUNMAK İÇİN…
l Kişisel temizlik ve hijyen çok önemlidir. Çiğ yenen sebze ve meyveler bol suyla yıkanmalıdır.
l Kesilen hayvanların organlarının atıklarına dikkat etmek gerekir. Bu atıklar gelişigüzel orta yerlere bırakılmamalıdır.
l Kontrolsüz kesilen hayvanların etleri yenmemelidir.
l Sahipli köpeklerin, kedilerin aşıları ve parazit tedavileri yapılmalıdır.
l Sahipsiz köpeklerin, kedilerin bakımlarının sağlanmasıyla ilgili belediyelere başvurulması önemlidir.