sibel.ates@aksam.com.tr
Erkek beyni mi kuvvetlidir yoksa kadın beyni mi? Erkek beyninin kadın beyninden farkı nedir? İşte tüm bu soruların cevabını ve erkek kadın beynine dair her şeyi Üsküdar Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi, Nöropazarlama Yüksek Lisans Programı Başkanı Prof. Dr. Sinan Canan’dan öğrendik…
“Erkek beyni beta, kadın beyni son sürümdür” derken tam olarak ne demek istiyorsunuz?
Bu ifadeyi keyifli bir sohbet toplantısı sırasında aslında bir “ısınma şakası” olarak söylemiştim. Fakat özellikle basına yansıdığında, bu tip ifadelerin manşete çekilmesine de alışkınım. Mesele aslında şu; erkek ve kadın beyinleri farklı işler için özelleşmiş, birbirlerinden temel bazı farklarla ayrılan ama birçok noktada ortak bir tarihsel ve biyolojik arka plana dayanan sinirsel yapılardır. Farklılıkları, tarihsel olarak seçilen biyolojik ve toplumsal görevlerle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle erkek beyni biraz daha fazla risk almaya uygun, kestirme kararları daha kolay veren, duygusal açıdan biraz daha az duyarlı bir yapılanmayla karşımıza çıkar. Kadın beyninde ise bu sayılan özellikler biraz daha farklıdır. Daha az risk alır, daha hesaplamacı ve temkinlidir. Ayrıca hafıza, empati ve iletişim gibi yetenekler açısından da ortalama olarak erkekten daha iyi performans sergiler. Kısacası, günümüzün modern dünyasında günlük hayatta istenen birçok özellik açısından kadın beyni biraz daha avantajlı bir donanımdır.
Erkekle kadın arasındaki en temel farklar nedir?
En temel fark anne karnında testosteron dediğimiz hormona erkeklerin daha fazla maruz kalmasıyla oluşan bir gelişim farklılığı. Dış görünüş yahut anatomi olarak çok büyük fark oluşturmasa da beynin bağlantısallığı açısından önemli bir farklılık yaratıyor. Mesela erkeklerde sağ ve sol beyin yarıları içindeki sinirsel bağlantılar genelde aynı yarı içerisinde kalan, ön arka yönlü bağlantılardan oluşuyor. Fakat kadınlardaki bağlantılar daha ziyade sağ ve sol beyni karşılıklı olarak bağlayan yarı küreler arası bağlantılar açısından zengin. Bunun işlevsel sonucu ise erkeği daha çabuk karar veren, fırsatları daha iyi tesbit eden bir zihinle donatması, kadınlarda ise daha temkinli, empatik derinliği daha fazla ve daha uzun vadeli planlamalar yapabilen bir zihin ortaya çıkıyor gibi görünüyor. Elbette bu durum genel ve istatistik olarak böyle; bu farklar herkes için geçerli değil. Bir de erkek beyninin sol yarısının daha az geliştiğine dair bir teori var; bu da erkeğin neden daha hareketli, daha fazla risk alan bir karakter yapısına sahip olduğunu kısmen açıklıyor.
Yani farklar ince detaylar seviyesinde ve iki cinsiyet arasında ciddi bir tamamlayıcı zihinsel iş bölümü var aslında.
ERKEK BEYNİ TEK İŞLEVLİDİR
Kadın aklı erkek aklını döver mi?
Nasıl ki “genel olarak” erkek kası daha kuvvetli ise ve kadından daha fazla güç üretebilirse, farklı zihinsel görevler açısından farklı avantajlara sahiptir erkek ve kadın. Mesela, üç boyutlu şekilleri zihinde döndürmek gibi görevlerde erkekler daha başarılıdır ve bu nedenle harita okumak ve yol bulmak gibi konularda ortalamada kadınlardan biraz daha iyi performans gösterebilirler. Kadınlar ise mesela hafıza yahut duygu okuma; veya kendilerini ifade etme konusunda daha becerikli olmaya uygun bir beyne sahipler.
“Hanımlar erkeklere karşı anlayışlı olsun” diyorsunuz...
Erkek beyni, kadın beynine göre gerçekten biraz daha “tek işlevli”. Yani çok fazla uyaran geldiğinde kadınlar kadar bununla baş edemeyebiliyor erkekler. Bundan dolayı, modern yaşamın hayhuyu içinde erkek beyni sıklıkla daha çabuk yorgun düşebiliyor.
Ve erkekler neden kadının bir nimet olduğunu unutmasınlar?
Kadın zihninin bu kadar “üstün” görünen özelliklerle donatılmasının en temel nedeni, erkenden ve çok zayıf olarak doğan bebeğin hayatta kalmasını büyük oranda anneye bağlı olmasından geliyor. İnsan bebeği, çok büyük hale gelecek beyninin gelişimini anne karnında tamamlayamadığı için çok erken doğmak ve bu gelişimi dışarıda tamamlamak zorundadır. Bu nedenle son derece aciz ve yetersizdir.
BEYNİN SOL TARAFI BEDEN VE İLETİŞİMLE İLGİLİDİR
Sol taraf beden hareketlerinin kontrolü ve iletişimle ilgili konularda uzman evreleri içerir. Buralar biraz az gelişince risk alma davranışı artar, daha fevri, öz kontrolü birazcık daha zayıf bireyler ortaya çıkar. Hızlı karar verme, hafızanın görece zayıflığı, detayları daha az önemseme, tereddütün az olması, dil ve iletişim becerilerinde daha düşük profilli bir işlem kapasitesi gibi diğer yan etkiler de zaten erkeklerde bildiğimiz genel-geçer özelliklerle uyumludur.