CERRAHIN NEŞTERİNDEN Yrd. Doç. Dr.
Mehmet Emin Güneş
Sevgili okuyucularım,
Karın boşluğu birçok organı barındırır. Bu organların her birinin çeşitli hastalıkları karın ağrısına neden olur. Karın boşluğunda bilindiği üzere, mide, bağırsaklar, karaciğer, pankreas, safra kesesi, safra yolları, dalak, böbrek ve idrar yolları, kadın üreme organları (rahim ve yumurtalıklar), erkeklerde prostat bulunur. Tüm bu organlardaki işlevsel bozukluklar, kendini karın ağrısı şeklinde gösterir. Ağrı, bize vücudumuzun normal işlevinde bir aksaklığı bildiren önemli bir sinyaldir. Kabaca karın bölgemizi üst sağ, üst sol, alt sağ, alt sol diye bölümlere ayırdığımızda, bu bölümlerde bulunan organların yerleşim yerleri göz önünde bulundurulduğunda, ağrı karnımızın hangi bölümündeyse; o bölümde bulunan organlar akla gelmelidir.
DİKKAT! HABERCİ OLABİLİR
Karın ağrıları günlük yaşamımız içinde sıkça karşılaştığımız bir durumdur. Bazen önemsemediğimiz, geçer diye beklediğimiz karın ağrısı cerrahi bir müdahalenin habercisi olabilir. Karın içi organlardan kaynaklanan bu ağrılar, kaynaklandığı organlara özgü belirtilerle karşımıza çıkar. Bu ağrılar mide bağırsak sisteminden, kadın-erkek üreme organlarından, böbrek ve idrar yollarından, karaciğer, safra kesesi, dalak gibi organlardan kaynaklandığı gibi, bazı kan hastalıklarında, akciğer ve kaburga rahatsızlıklarından ve hatta zona gibi cilt hastalıklarından da kaynaklanabilir. Mesela, karnımızın üst sağ tarafında ağrı hissettiğimizde, aklımıza ilk olarak burada bulunan, karaciğer, safra kesesi ve safra yolları gelmelidir. Sol üst tarafında ağrı hissettiğimizde, bağırsakların burada bulunan kısımları ve dalak, sağ alt tarafta ağrı hissettiğimizde, apandisit, yine bağırsakların bu bölümde bulunan kısımları, kadınlarda ise sağ yumurtalık ve sağ tüp, sol alt tarafında ağrı hissettiğimizde ise yine bağırsakların bu bölümde bulunan kısımları, sol yumurtalık ve sol tüple ilgili hastalıklar aklımıza gelmelidir. Göbek çevresindeki ağrılar ise genellikle mide hastalıklarıyla ilgilidir. Ağrının şiddeti, karakteri ve süresi önemlidir. Örneğin ağrının ani başlaması ve yayılması, mide, bağırsak gibi içi boş bir organ delinmesinin, yavaş yavaş başlayan ağrının saatler geçince artması, karın içindeki organlarda iltihabi bir sürecin başladığının habercisi olabilir. Ağrıyla beraber ateş, bulantı, kusma, karında şişkinlik, gaz çıkaramama, dışkılama yapamama önemlidir. Ağrıyla birlikte bu şikâyetler de varsa bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir.
KARIN AĞRISINI ÖNEMSEYİN!
Altı saat içinde birdenbire başlayan, karın ağrısıyla kendini gösteren, karın hastalığına akut karın ağrısı denir. Bu tanım önemlidir. Çünkü akut karın ağrısı demek acil cerrahi müdahale demektir. Bu ağrıya iştahsızlık, bulantı, kusma, karın şişkinliği, gaz çıkaramama, dışkılama yapamama ve ateş de eşlik edebilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, karın ağrısının sebebi ortaya konuluncaya kadar ağrı kesici kullanımından uzak durmaktır. Aksi takdirde tanıyı maskeler ve tanının gecikmesine neden olur. Akut karın ağrılarının en önemli özelliği beraberinde cerrahi bir müdahalenin gelebilecek olmasıdır. Bu nedenle belirtilen özellikleri olan bu karın ağrılarında vakit geçirmeden doktora, gerekirse de hastane acil polikliniklerine başvurulmalıdır. Gecikme yapılacak olan cerrahi müdahalenin tekniğinin değişmesine neden olabileceği gibi kişi içinde hayati önem taşımaktadır. PSİKOLOJİK OLABİLİR Mİ?
Evet olabilir. Kişi kendisini ruhsal olarak etkileyen herhangi bir durumla baş edemezse bu kendisini karın ağrısı şeklinde gösterebilir. Karın ağrısında doktora gidilmesi gereken haller;
l Ani başlamışsa,
l Şiddetli, artan, devamlı haldeyse,
l Beraberinde bulantı, kusma varsa
l Ağrıyla beraber kanama, baygınlık hissi
l Ağrıyla beraber ateş,
l Karın ağrısının göğüse, boyuna ve omuza yayılması,
l Karında gerginlik olması, gaz çıkaramama ve dışkılama yapamama,
l Dışkıda kan varsa. NEDEN İSHAL OLURUZ?
Bu arada yaz mevsimi ishallerin en fazla görüldüğü mevsimdir. Bildiğiniz gibi ishal bol sulu dışkılamadır. Hem sayı olarak fazladır, hem kıvam olarak suludur. İshale neden olan birçok durum olmakla birlikte mikrobik olanlar en başta yer alırlar. Bağırsak enfeksiyonları bunun başlıca nedenidir. Bunun dışında kullandığımız ilaçlara bağlı olarak da ishaller meydana gelir. Ayrıca hormonal durumlarda, mide bağırsak hastalıklarında, bağırsak tümörlerinde, kolit hastalığında, korku stres gibi durumlarda da ishaller görülebilir. Sebze ve meyveleri iyice yıkayın
Bildiğiniz gibi kirli sular mikropların yayılmasında en büyük etkendir. Yaz mevsiminde su ihtiyacı aşırı şekilde artar ve insanlar daha fazla su tüketir. Temiz su rezervleri de en fazla bu mevsimde tükenir. İşte bakteriyle kirlenmiş bu suların tüketilmesi, sebze ve meyvelerin iyice yıkanmadan yenmesi yaz ishallerinin en büyük nedenidir. Bu mevsimde insanlar dalından sebze ve meyveyi yıkamadan kopararak tüketmeyi severler. Yine aşırı sıcak dışarıda bırakılan gıda maddelerinin daha hızlı bozulmasına neden olur. Bozulmuş ve bekletilmiş gıda maddeleri de bakterilerin en sevdiği üreme yerlerdir. İşte bu gıdaların tüketilmesi de ishallere neden olur. Yine ishal olan bir kişinin kullandığı tuvalet, ishal mikrobunun en fazla yayıldığı yerdir. BELİRTİLERİ NELERDİR?
En önemli belirtisi sayıca fazla, sulu dışkılamadır. Bu dışkılamaya bazen kan, mukus gibi sümüksü yapılar eşlik eder. Aşırı dışkılama, vücutta su ve elektrolit kaybına neden olur. Bu da halsizlik, baş dönmesini beraberinde getirir. Bu su kaybı bazen o kadar aşırı olur ki, dil ve cilt kurur, kalpte ritm bozukluğu ve şuur kaybı görülür.
İSHAL OLUNCA NE YAPMALIYIZ?
Sanırım en önemlisi bu. Öncelikle vücudun kaybettiği suyu ve tuzu yerine koymalıyız. BOL SU ve SIVI TÜKETMEK bunların başında gelir. Ancak bazı durumlar vardır ki ishal sayıca çok fazladır ve beraberinde bulantı ve kusma vardır. Kişi su içemez. İşte bu acil bir durumdur ve en yakın sağlık merkezinde serum tedavisine başlanılmalıdır. Önerilerimizi sıralarsak,
l Bol su ve sıvı almak,
l İshalli iken yağlı gıdalardan uzak durmak,
l Haşlanmış patates, pirinç lapası, az yağlı makarna, yoğurt, ayran, muz tüketmek,
l Maden suyu içmek (şişe açıldıktan sonra bir müddet içindeki gazın gitmesini beklemek lazım),
l Güneşin altında uzun süre kalmamak,
l Tüketilen suyun temizliğinde şüphe varsa, kaynatmak gerekir,
l Sebze ve meyveyi bolca yıkamak,
l Tuvalet sonrası elleri akan suda bol sabunla yıkamak,
l Dışarıda kalmış, ağzı açık gıdalardan uzak durmak. Sağlık kuruluşuna başvurun
Eğer ishal olan çocuğunuz ise daha dikkatli ve uyanık olmak gerekir. Çünkü çocuklar yetişkinler kadar su ve tuz kaybına dayanıklı değillerdir. Çocuk ishallerinde mutlaka sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Bu güzel yaz günlerinizi keyifle geçirin. Keyif aldığınız insanlarla birlikte olun, bu kısa ömürde sizi üzen, size değer vermeyen ve kıymetinizi bilmeyen insanlara kulak asmayın ve unutmayın ki, vedalar acıtsa da bazen gitmek gerekir.