seren.aksus@diyetaktif.com
Saç renginizi, boy uzunluğunuzu, ayak numaranızı, beden ölçünüzü biliyorsunuz, peki ailesel hastalık mirasınızı biliyor musunuz? Bu mirası bilmek neden önemli ve alınabilecek tedbirler var mı? Cevaplar yazımızda.
HANGİ HASTALIKLAR VAR?
Ailenizde sık görülen hastalıkların neler olduğunu, hayatta olan aile büyüklerinize sorun. Kalp, şeker, tansiyon, kanser ülkemizde en sık görülen hastalıklardır. Bu hastalıklardan hangilerinin, hangi aile bireylerinde ortaya çıktığını öğrenin. Hastalıkların kaç yaşında görüldüğü de önemli, bu kişilerin bu hastalıkları ne kadar şiddetli atlattıkları da… Bu aile bireylerinin yaşam tarzını inceleyin. Bu hastalıklarından haberleri var mıydı? Yoksa çok mu geç fark ettiler? Sağlıklarına dikkat ediyorlar mıydı? Yoksa hastalıkları, sağlık durumları, umurlarında değil miydi? Tüm bu bilgileri toplamak kişisel aile hastalık mirasınızı anlamak için önemlidir.
HASTALIKALRI LİSTELEYİN
Tüm bu verileri topladınız. Hepimizin zamanı, enerjisi ve bütçesi sınırlı olduğundan, bunların önem sırasını belirlememiz lazım. Şimdi bir kâğıt alın, tam ortadan bir çizgi çekin, anne ve baba olmak üzere 2 kolon yapın. Anne tarafınızdan gelen hastalıkları anne kolonuna, baba tarafınızdan gelenleri baba kolonuna yazın. Önemli nokta aynı hastalık, her iki taraftan da geliyorsa daha yüksek risk altındasınız demektir. İki tarafta da olan hastalıklara üç yıldız (***), tek tarafta ama birden fazla aile bireyinde olanlara iki yıldız (**), tek tarafta ve tek aile bireyinde olanlara tek yıldız (*) verin.
DÜZENLİ KONTROL EDİN
Şimdi elinizde, görülme potansiyeli yüksek hastalıklarınızdan düşüğe doğru listelediğiniz bir ailesel hastalıklar risk haritası var. Bu haritanızı alın, sevdiğiniz ve anlaştığınız en yakın hekime gidin. Bu haritayı göstererek, sizi muayene etmesini rica edin. Genel muayene sırasında bilhassa yüksek riskli hastalıklarınız için de araştırma yapmasını rica edin. Bu yardımınız ve yönlendirmenizle doktorunuz size tam anlamıyla yardımcı olabilecektir. Gerek muayeneniz sırasında gerekse kan veya görüntüleme tahlillerinizi isterken bu aile mirasınızı göz önünde bulunduracaktır.
HASTA OLMAYI BEKLEMEYİN
Doktora, diyetisyene danışmak için hasta olmayı beklemeyin. Ailesel hastalık mirasınızı, genetik tehditlerinizi bilirseniz çok daha önceden tedbir alabilirsiniz. Bunun için hastalık ortaya çıkmadan diyetisyene, doktora gidebilirsiniz. Bildiğiniz gibi kaza olduktan sonra oluşan hasarı gidermek çok daha zor, yorucu ve masraflıdır. Olmadan önlemleri alabilmek yaşam konforunuzu arttırır. Hastalığa yakalansanız bile çok daha rahat, çok daha az şiddette atlatırsınız ve çok daha çabuk iyileşirsiniz.
NASIL TEDBİR ALINIR?
En az yılda bir kez aile hekiminize, dahiliye ya da endokrin doktoruna gitmeniz çok yerinde bir davranış olacaktır. Doktorunuz gerekliyse ve değerlerinizde herhangi bir değişiklik görürse, sizi başka hekimlere yönlendirecektir. Yılda bir kez (en az) doktorunuzun önereceği tahlilleri yaptırın. En az yılda bir ay diyetisyeninize uğrayın. Diyetisyeninizin beslenme dengenizi kontrol etmesi, ayarlaması, düzene sokması en az dört hafta zaman alacaktır. Yılın en az beş-altı ayında spor yapın. Bu spor mevsimine göre yüzme, yürüyüş veya bisiklete binmek olabilir. Yılda en az bir kez diş hekiminize uğrayın. Ağız sağlığınız, genel sağlığınız hakkında epey fikir verir. Göz doktorunu yıllık olarak ziyaret edin. Gözler vücuttaki en önemli duyu organlarının başında gelir.
Hurafelere inanmayın
Son yıllarda hızla türeyen, otçulara, çöpçülere, kim olduğu belli olmayan tiplere, kim olduğu belli olsa bile mesleğinin dışında öneri verenlere inanmayın. Ben olsam bile mesleği dışında atıp tutanlara gülüp geçin. Esas gerçek bilimdir. Bilim kanıtla olur. “Ben denedim” demekle olmaz. Bireylerin yaşı veya unvanı size istediği konuda bilgi verebileceği anlamına gelmez. Bilim devamlı araştırmak demektir. Bilimsel bilgiler bugünden yarına hızla değişmez. Uluslararası bilim örgütlerinin açıkladıkları binlerce araştırmaya ve bunların derlenmesine dayanan rehberler esastır. “Rüyamda gördüm, evde denedim, gelinimde uyguladım, eniştem söyledi” gibi gayri ahlaki söylemlerden hızla kaçın. Popülist yaklaşımlarla bu kişilere mikrofon tutarak medya maymununa çeviren, reyting alacağım diye halk sağlığını tehdit edenleri alkışlayan mecraları Sağlık Bakanlığı’na şikâyet edin. Takip ediyorsanız kendisi de doktor olan, Sağlık Bakanı’mızın da bu kişilerden rahatsız olduğunu dile getiren röportajlarını göreceksiniz. Reçetenizi doktorunuzdan, ilacınızı eczacınızdan, diyetinizi diyetisyeninizden alın.