Zeybek oyunu, 16 yüzyıldan bugüne süregelmiş bir halk oyunudur. Hafif tüfekçi askerlerin Zeybek olarak adlandırılmış ve kurtuluş savaşındaki gösterdikleri olağanüstü mücadele ile toplum tarafından kahraman olarak görülmüşlerdir, yıllardır önemini kaybetmeyen halk oyunu Zeybek ise adını buradan almıştır. Zeybek ile ilgili merak edilenleri sizin için derledik.
ZEYBEK TARİHİ
Zeybek, Batı Anadolu yöresinde görülen halk oyunudur. Zeybek kendi içinde türlere ayrılmaktadır:
Tek kişi tarafından ya da birkaç oyuncunun çember şeklinde dizilmesiyle oynanır. Zeybek, halkı koruyan cesur bir adamı temsil eder. Zeybek oynayan dansçı, kollarını omuz hizasında, elleri başıyla aynı hizada olacak şekilde iki yana doğru açar ve bazı oyunlarda kollarını dirseklerden hafifçe kırar. Büyük adımlar atarak ağır ağır hareket eder. Ara sıra yere doğru eğilip bir dizin yere dokundurulması, bu dansın belirgin hareketlerindendir. Bu tarz zeybekler İzmir, Aydın, Manisa, Denizli, Muğla ve Uşak taraflarında görülen zeybek türleridir. Buna Balıkesir'in Ege sahilleri de dahil edilebilir.
İç Ege illeri olan; Kütahya, Bursa, Afyonkarahisar, Balıkesir'in doğu kısımları, Eskişehir ve Bilecik kaşıklı zeybek tavrı etkisindedir. Yine Ankara taraflarında oynanan oyunlar kaşıklı zeybek kategorisine girer. Kaşıklı zeybek oyun karakteri Sinop'a kadar uzanan Batı Karadeniz Bölümü'nü de içine alır.
Burdur, Isparta, Antalya, Muğla-Fethiye ve Denizli'nin güney kısımları (Acıpayam çevresi) "Teke" zeybekleri içine girer ve kıvrak ezgileri vardır.
Balıkesir'in iç ve güney kısımlarında ise kırık zeybek (güvende) oyunlarına rastlanır.
TÜRLERİ
Ağır zeybek
Aydın Zeybeği olarak da adlandırılır. Genellikle şu türkü eşliğinde oynanır:
Uzun olur (aman) efelerin pıçağı
Beş yüz dirhem Şam Trablus kuşağı
Serbest olur (aman) Anadolu uşağı
Aşırdılar karlı (da) dağdan Keşiş'ten
Bilmiş ol ki geçmiş olur iş işten
Silâhı da elinde, kaması da belinde
Yavrum İzmir yolunda ben bir güzele vuruldum
Kaşıklı zeybek
Kıvrak zeybek (Teke zeybeği)
Kırık zeybek
Toplu Güvende
Toplu olarak oynanan, eşlik ezgisi karcığar makamında olan, Balıkesir'e ait halk oyunudur.