Cilt yanıkları hemen herkesin başına gelen görünmez kazalardan biridir. Her ne kadar dikkatli davransanız da bazen ufak tefek cilt yanıklarının önüne geçmek mümkün olmayabilir. Peki yanık nedir, yanık dereceleri nelerdir, yanığa ne iyi gelir? Haberimizde konuyla ilgili merak edilenleri bulabilirsiniz. İşte ayrıntılar...
Yanık esas olarak ısı, radyasyon, elektrik, sürtünme veya kimyasallar ile temastan kaynaklanan cilt ya da dokuların yaralanması durumudur. Isı nedeniyle oluşan yanıklar üçe ayrılır:
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, yılda yaklaşık 180 bin ölüm, yanıklar nedeniyle gerçekleşir. Bu ölümlerin ise büyük bir çoğunluğu düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelir. Bu nedenle yanıklar aslında küresel bir halk sağlığı sorunudur.
Üç ana yanık derecesi bulunur; birinci derece yanıklar, ikinci derece yanıklar ve üçüncü derece yanıklar. Birinci derece yanıklar en basit yanıkları ifade ederken üçüncü derece yanıklar en şiddetli yanıkları ifade eder. Bunları ayrıntılı olarak ele alalım...
Birinci derece yanıklar en az cilt hasarına neden olan yanıklardır. Derinin en dış tabakasını etkilediği için bu yanıklara "yüzeysel yanıklar" adı da verilir. Birinci derece yanıkların belirtileri şunlardır:
Birinci derece yanıklar genellikle evde bakım ile tedavi edilebilir. İyileşme süresi, yanığa ne kadar hızlı müdahale ederseniz o kadar erken olur. Birinci derece yanıklar için uygulayabileceğiniz tedavi yöntemleri şu şekildedir:
Bu yanıklar cildin üst tabakasını etkilediğinden cilt hücreleri döküldüğünde belirti ve semptomlar kaybolur. Birinci derece yanıklar genellikle 7 ila 10 gün içinde iz bırakmadan iyileşir.
İkinci derece yanıklar çok daha ciddidir çünkü hasar cildin yalnızca üst tabakasında oluşmaz. Bu tür yanıklar cildin kabarmasına ve aşırı derecede kızarmasına neden olur. İkinci derece yanıkların büyük bir kısmı ağrılı geçer. İkinci derece yanıklarda cildin üst kısmında oluşan kabarcıklar belli bir süre sonra açılmaya başlar. Bu yaralar hassas yapıları nedeniyle enfeksiyon kapmaya meyilli olur. Enfeksiyonu önlemek için bu bölgeyi temiz tutmak ve uygun bir şekilde bandajlamak oldukça önemlidir. İkinci dereceden yanıkların bazılarının iyileşmesi üç haftadan uzun sürebilir. Ancak büyük çoğunluğu iki ila üç hafta içinde iz bırakmadan iyileşir. Uzman yardımı gerekebilir. İkinci derece yanık tedavisi için şu yöntemler uygulanabilir:
Üçüncü Derece Yanıklar
Üçüncü derece yanıklar en şiddetli yanık türlerinden biridir. En fazla hasara neden olur ve derinin her katmanına yayılır. Üçüncü derece yanıklarda şu semptomlar görünebilir:
Üçüncü dereceden yanıklar için belirlenmiş bir iyileşme çizelgesi yoktur. Yanığın durumuna ve uygulanan tedaviye göre iyileşmede farklılıklar gözlenebilir. Üstelik üçüncü dereceden yanıklar ameliyat veya tıbbi müdahale olmadan yara izi bırakmadan iyileşemez. Üçüncü derece bir yanığı asla kendi kendinize tedavi etmeye çalışmayın. Böyle bir durumda hemen acil servisleri arayarak yardım isteyin. Tıbbi yardımın gelmesini beklerken yanık bölgeye hiçbir giysinin, pamuğun veya bez parçasının yapışmadığından emin olun. Birinci ve ikinci derece yanıklar ile karşılaştırıldığında üçüncü derece yanıklar enfeksiyon, kan kaybı ve şok gibi komplikasyonlar açısından en fazla riski taşıyan gruptur. Ancak tüm yanık türlerinin enfeksiyon riski taşıdığını unutmamakta fayda var. Doktorunuza 3. ve 4.derece yanıklar için mutlaka başvurmalısınız.
Görünmez kazalar ile meydana gelen yanıklar oldukça yaygındır. Soba, ütü, kaynamış su, sıcak tencere veya saç maşası ile hafif cilt yanıklarına sebep olabilirsiniz. Birinci ve ikinci derece yanıkların birçoğu evde tedavi edilebilir. Peki, yanığa ne iyi gelir?
Güneş yanığına ne iyi gelir?
Güneş yanıklarının birçoğu birinci derece yanık grubuna girer. Bu bilgiyi göz önünde bulundurarak birinci dereceden cilt yanıklarına iyi gelen tedavi yöntemlerini uygulayabilirsiniz. Güneş yanığını önlemek için mutlaka güneş koruyucu kremler kullanmayı ihmal etmeyin. Güneşin en yakıcı ve en zararlı saatlerinde dışarıda bulunmamaya, bulunursanız da gölge alanlarda yürümeye özen gösterin.
Hafif El Yanığı Nasıl Geçer?
Hafif el yanığını evde tedavi ile bir hafta içerisinde iyileştirebilirsiniz. Yanık gerçekleştiği an ellerinizi mutlaka soğuk suyun altında tutmalısınız. Yanan bölgeyi 5 ila 10 dakika arasında soğuk suyun altında tuttuktan sonra rahatlatıcı kremler ile iyileştirebilirsiniz.
Bu tarz yanıklarda yanan bölgeyi soğuk suyun altında rahatlatmak oldukça önemlidir. Eğer yanıklarınız birinci dereceden hafif yanıklar ise ağrı kesici ilaç alıp yanan bölgeye yanık kremi veya vazelin uygulayabilirsiniz.
Yanığı doğal yollarla tedavi ederken oldukça dikkatli olmalısınız. Yanığa doğal tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:
Aloe vera bitkisi ile tedavi
Soğuk su ve soğuk bezler ile tedavi
Cildi sakinleştirecek doğal toniklerle tedavi
Yanan bölgeyi tedavi ederken buz kullanmaktan kaçınmalısınız. Yanan bölgeye hiçbir koşulda buz tutmamalı, yalnızca soğuk su tutmalısınız. Yanan bölgeyi cilde yapışacak ve cildin nefes almasını engelleyecek bandajlar ile kapatmamalısınız. İkinci ve özellikle üçüncü derece gibi ciddi yanıkları evde kendi kendinize tedavi etmek yerine ilk olarak sağlık kuruluşuna gitmelisiniz.
Yanıklara karşı ilkyardım yönergeleri şu şekildedir:
Yanan birine yardım etmeden önce kendi güvenliğinizden emin olun. Bunun için aşağıdaki yönergeleri takip edin:
Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir?
Cilt yanıkları ciddiyetine göre üç gruba ayrılır. Her grubun kendine ait semptomları bulunur. Bu semptomları göz önünde bulundurarak yanığın ciddiyetini belirleyebilirsiniz. Birinci, ikinci ve üçüncü derece yanıklar ciltte farklı belirtilere neden olur. Yanan bölgeyi gözlemleyerek ve yanığın gerçekleşme şekline göre yanığın ciddiyetini belirlemeniz mümkündür.