Uzmanı uyardı: İdrar kaçırma tedavi edilmezse böbrekler tehlikede! İşte belirtiler

İdrar yolu enfeksiyonu ve idrar kaçırma sorunu her yaşta bireyde görülüyor. Fakat kadınlarda bu sorunlar daha sık görülüyor.

Merve Kantarcı Çulha'nın sorularını yanıtlayan Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Tunç Özdemir, idrar yolu enfeksiyonunun böbrek hasarına yol açabileceğini vurguladı. Özellikle kadınların yaşam kalitesini etkileyen idrar kaçırma sorunuyla ilgili tüm merak edilenleri sorduk.

Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu nasıl başlar?

Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonlarına erkeklere oranla çok daha sık karşılaşmak mümkün. Her iki cinsiyetten ve her yaştan bireyi, hatta bebekleri bile etkileyen idrar yolu enfeksiyonları zamanında tedavi edilmediği taktirde böbreklere ulaşarak böbrek hasarına ve malignitelere kadar varabilen ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle idrar yolu enfeksiyonu belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak ve bu belirtilerin hissedilmesi halinde sağlık kuruluşlarına başvurmak önem taşır.

İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonu hafif şiddette olması halinde hastalarda herhangi bir belirti ve olumsuzluğa neden olmayabilir. Hastalığın fark edilmemesi ve tedavisinin gecikmesi ile şiddetlenmesi halinde belirtiler görülmeye başlar veya belirginleşir. En sık görülen idrar yolu enfeksiyonu belirtileri arasında şunlar yer alır:

Sık idrara çıkma

İdrar yaparken ağrı ve yanma hissi

Karnın alt bölgesinde ağrılar

İdrarın bulanık ve kötü kokulu olması

Yukarıda verilen belirtiler genellikle hafif enfeksiyonlarda ve özellikle de sistitte söz konusu olan belirtilerdir. Daha şiddetli enfeksiyonlarda, özellikle de böbreklerin etkilenmesi halinde şu belirtiler görülmeye başlayabilir:

Yüksek ateş

Üşüme ve titreme

Mide bulantısı ve kusma

İdrarda kan görülmesi (hematüri)

Bel boşluğunda ağrı

Halsizlik ve yorgunluk

Bu belirtileri fark edenler ne yapmalı?

İdrar yolları enfeksiyonu belirtileri yaşayan hastalar mümkün olduğunca erken evrede sağlık kuruluşlarına başvurmalı ve tedavileri eksiksiz olarak yapılmalıdır.

İdrar yolu enfeksiyonu nedenleri nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonları, cinsel organın bakterilere maruz kalması nedeniyle gerçekleşir. İdrar kanalı kısa olduğundan kadınlarda bu bakteriler mesaneye ve böbreklere çok daha kolay bir şekilde ulaşabilir.

İdrar yolu enfeksiyonuna neden olan faktörlerden bazıları şunlardır:

Ortak tuvaletlerin kullanımı ve tuvalet sonrası temizliğin doğru yapılmaması

İdrar yollarının yapısal anomalileri ve tıkanıklıklar

Bağışıklık sisteminin zayıf olması

Sonda, yaşlılarda ve yatalak hastalarda hasta bezi kullanımı

Cinsel olarak aktif olmak

Diyafram ve spermisid kullanımı gibi doğum kontrol yöntemlerinin uygulanması

Gebelik ve menopoz sonrası dönemde olmak,

Diyabet hastalığı

Erkeklerde prostat büyümesi, mesane ve böbrek taşları gibi sorunların varlığı

Menopozun idrar yolu enfeksiyonuna etkisi var mı?

Menopoz sürecinde ve menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda östrojen hormonu seviyelerinin düşmesi idrar yollarında bakteri üremesini kolaylaştırır. Buna ek olarak vajinal salgıların azalmasına bağlı oluşan kuruluk nedeniyle de menopoz sonrası kadınlarda idrar yolu enfeksiyonları daha sık görülür. İdrar yolu enfeksiyonu yaşandığında, mesane ve üretra mukozası kızarır ve tahriş olur. Alt karın bölgesi veya pelvik bölgede ağrı, daha sık idrara çıkma isteği, idrar yaparken yanma veya ağrı, idrarda kötü koku ve renginde anormal koyuluk, ani gelen idrara çıkma ihtiyacı hissedilmesine rağmen çok az idrar yapılabilmesi(urgency) ve idrar kaçırma idrar yolu enfeksiyonunun en sık görülen belirtileridir.

İdrar kaçırma durumu artık genç yaşta da görülüyor. İdrar kaçırma neden önemlidir?

Hayati tehlike içeren bir sorun olmamakla birlikte yaşam kalitesini sosyal ve cinsel anlamda bozmaktadır. Görülme sıklığının yüksekliğine rağmen, paylaşılmasındaki çekinceler tedaviye ulaşımda önümüzdeki en büyük handikaptır. Batılı ülkelerde eğitim düzeyi yüksek kadınların bile, sadece dörtte biri bu problemleri için yardım istemekte, özellikle doğum yapan ve yaşlı hastalar bu durumu kadın hayatının kaçınılmaz bir sorunu olduğunu düşünmektedir. Özellikle kış aylarında soğuğa maruziyet, şikâyet ve semptomları tetiklediği gibi idrar kaçak miktarı ve sıklığında artış, enfeksiyonlarda belirgin artışa yol açmaktadır. Sonuç olarak kadınlarda üriner inkontinans, normal yaşamın bir parçası değil tedavi edilebilir bir hastalıktır.

İdrar kaçırma nedenleri neler olabilir?

Cinsiyet: Kadınlarda gerek idrar kanalının kısa olması, anatomik ve hormonal nedenlerle üriner inkontinans daha sık görülür.

Yaş ve menopoz: Yaş ilerledikçe, mesane ve pelvik taban kas yapısında oluşan zayıflama inkontinans sıklığını artırır. Ancak inkontinans yaşlanmanın doğal bir süreci olarak normal kabul edilmemelidir.

Gebelik ve doğum yapmış olmak: Gebelik sırasında görülen idrar kaçırma genellikle doğumdan kısa bir süre sonra düzelir. Vajinal yoldan doğum yapan özellikle iri bebek doğuran ve doğumun ikinci evresi dediğimiz çıkım döneminin uzun sürdüğü hastalarda görülme sıklığı fazladır.

Obezite ve kronik kabızlık: Karın içi basıncını arttıran aşırı kilo ve kabızlıktaki sürekli şiddetli ıkınmalar pelvis (leğen kemiği) taban kaslarını zayıflatır.

Sigara: Sigara içimi ile gelişen kronik öksürük ve sürekli artmış karın içi basınç özellikle stres inkontinans riskini 3- 4 kat arttırır. Ayrıca, sigara içimi, antiöstrojenik etkisiyle kollojen üretimini azaltarak mesane yapısını ve esnekliğini bozar ve taşma tipi inkontinansa da sebep olabilir.

Sistemik hastalıklar: Böbrek hastalıkları, diyabet, multipl skleroz, parkinson ve omurilik yaralanmaları gibi sistemik hastalıklar inkontinans riskini arttırır.

Üriner inkontinansın komplikasyonları nelerdir?

İdrar yolları enfeksiyonları: İnkontinans, tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonlarına sebep olabilmektedir.

Günlük aktivitelerde ve iş yaşamında değişiklikler: İnkontinans sonucu, spor ve egzersiz kısıtlaması, günlük planlarda bulunulacak yerlerde tuvalete erişim düşüncesi, kişinin günlük aktivitelerini ve iş hayatını kısıtlayabilmektedir. Ayrıca geceleri uyku bölünmesi nedeniyle halsizlik ve yorgunluğa sebep olabilir.

Cilt problemleri: Üriner inkontinans, genital bölge cildinin sürekli idrar maruziyetine ve cildin ıslak kalmasına sebep olur ve genital bölgede ciltte döküntüler, kızarıklık, ülserler (yaralar) oluşabilir.

Yaşam kalitesinde değişiklikler: Yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilmektedir. Kişinin öz güveni azalır, seksüel aktivitede idrar kaçırma korkusu ile seksüel ilişkiden kaçınma gözlenebilir. Ayrıca inkontinans olan kadınlarda anksiyete ve depresyon gibi hastalıklar daha sık gözlenebilmektedir.

İdrar kaçırma tedavi edilebilir mi?

İnkontinansın altında yatan çok faktör olmasına rağmen, hemen her zaman tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavide amaç idrar kaçırmaya neden olan mekanizmanın düzeltilmesidir. Bunun için inkontinans tip ve şiddetine bağlı olarak çeşitli medikal ve cerrahi tedaviler mevcut olup tedavi hastaya özel seçilmelidir.

İdrar kaçırma tedavisinde diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri, davranışsal teknikler nasıl olmalı?

Problemi kötüleştiren ve idrar kaçırmaya katılan faktörlerin rehabilitasyonunu için diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri çoğu zaman tedavide faydalı olmakta, pek çok hastada sorun çözücü olabilmektedir. Özellikle enfeksiyonlara doğru ve zamanında müdahale, hastalığın yan etkilerini azalttığı gibi çoğu zaman altta yatan sebep ile ilşkili de çözümler getirmektdir. Posalı yiyeceklerin tercih edilmesi ve kafeinli ve asitli içeceklerin tüketiminin azaltılması, kilo verilmesi, fiziksel egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri ile inkontinans problemi aşılabilir veya azaltılabilir.

İdrar kaçırma riskini azaltmak için önerileriniz neler?

Sağlıklı kilo kontrolü: Obeziteden korunmak ve ideal kiloda olmak inkontinans riskini azaltır.

Sigaranın bırakılması: Sigara içilmemesi, sigaranın bırakılması inkontinans riskini azaltır.

Kegel egzersizleri: Özellikle gebelikte olmak üzere, Kegel egzersizlerinin günlük yaşamda uygulanması inkontinans riskini azaltır.

Mesane uyarıcılardan kaçınmak: Mesane uyarıcı etkisi olan yiyecek ve içeceklerin tüketiminin sınırlanması inkontinans riskini azaltır. Örneğin günlük kahve ve kafeinli içeceklerin tüketiminin azaltılması önerilir.

Lifli gıda tüketimi: Lifli gıdadan zengin diyet ile kabızlığın engellenmesi, inkontinans riskini azaltır.

Egzersiz ve düzenli spor: Düzenli fiziksel aktivite, üriner inkontinans gelişim riskini azaltır.

Enfeksiyonlara doğru ve zamanında müdahale: Enfeksiyon ile mücadele idrar kaçırma tedavisi ve altta yatan sebep ile mücadelede olmazsa olmazdır.