Merve Kantarcı Çulha
Bilimsel çalışmalar beyin kanamasının ve beyine pıhtı atmasının yüzde 83 nedeninin uyku apnesine bağlı meydana geldiğini gösteriyor. Uyku apnesinin en önemli belirtisi horlama. Peki, uyku apnesi kimlerde görülür, uyku apnesi belirtileri neler?
Merve Kantarcı Çulha'nın sorularını yanıtlayan Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, uyku apnesinin unutkanlığa, konsantrasyon bozukluğuna, hafızada zayıflamaya, psikolojik değişikliklere sebep olduğunu söyledi. İşte uzmanından uyku apnesiyle ilgili tüm merak edilen soruların cevapları...
Uyku apnesi, geceleri horlama ve nefes durmalarıyla giden bir hastalığı ifade ediyor. Bu horlama ve nefes durmaları gece boyunca sık sık oksijenin kesilmesine ve kalp üzerine ciddi baskılara neden oluyor. Bu baskılar beyne giden kan akımını da ve kandaki oksijen miktarını da azaltmakta. Bunların sonucunda hem uykusuzluk, hem yorgunluk, hem hafızada zayıflık, hem konsantrasyon bozukluğu aynı zamanda da psikolojik olarak dengesizliklere neden veriyor. Bağımlılık riskini artıran bir sürece sokmuş oluyor hastaları.
Bu hastalarda sabah kalktığı zaman yeterince uykusunu alamamış olarak kalkıyorlar. Gün içerisinde daha fazla uykuya meyil, hatta bazen arkadaşlar konuşurken veya bir televizyon izlerken hastanın uyukladığını görüyoruz. Bunlarla beraber sabah kalktığımda ağız kurulukları meydana geliyor. Gece horlamalar en sık gördüğüm şikâyetler arasında.
* Uyku apnesi beynimize zarar verir mi?
Uyku apnesinin etkilediği en önemli iki organdan bir tanesi beyindir. Beyinle ilgili birçok şey yapmakta. Yukarıda saydığımız gibi unutkanlık, konsantrasyon bozukluğu, hafızada zayıflama, psikolojik değişiklikler... Bilimsel çalışmalarda beyin kanamasının ve beyine pıhtı atmasının yüzde 83 nedeninin yine uyku apnesine bağlı meydana geldiği gösterilmekte.
* Uyku apnesi unutkanlığa neden olur mu?
Aslında hatırlama işlemi ve hafıza işlemi tamamen uyku sırasında düzenlenen işlerdir. Gün içerisinde yaşadığımız tecrübeler ve öğrendiğimiz şeyler aynen bilgisayardaki gibi ön belleğe alınır. Ön bellekte depolanan bu veriler uyursak eğer düzenli bir uykuyla beraber art belleğe dediğimiz o kalıcı belleğe aktarılır.
Bu uykunun REM dışı safhasında görülür. REM dediğimiz o hızlı göz hareketlerin olduğu safhada ise bunların düzenlenmesi ve yeniden çağrılması sağlanır. Yani eğer gece boyunca ders çalışıp sabahleyin sınava girecekse kişiler, bunlar sadece ön belleklerinde bulunacak bir bilgiyle ancak sınava girecekler ve uzun bellekler hatırlamadığı için genelde hatırlanmayacaktır bu bilgiler. Bilgiler karışacaktır. Çünkü ön belleğin, aynen bilgisayardaki gibi beyinde de işlemcisi çok güçlü değildir. Şöyle ki, hani dilimin ucunda hatırlayamıyorum, ya o kelime neydi, ya bunu çalışmıştım dediğiniz şeyler aslında yeterince uzun belliğe atılamamış ya da yeterince işlenerek düzenlenmemiş olan bilgilerdir. Bunlar da biraz önce bahsettiğimiz gibi derin uykuda düzenlenen fonksiyonlardır.
Açıkçası uyku ile ilgili bir bozukluk varsa veya uykunun kendisinde bir problem varsa yani uyumayla ilgili bir problem söz konusuysa ilk bozulan şeylerden bir tanesi hafıza ve bellektir. Bu nedenle biz öğrencilere ders çalışmayla beraber özellikle geceleri çalışılmamasını ya da yeterince uyumasını, uyku düzeninin bozulmamasını önermekteyiz.
* Uyku apnesi nasıl tedavi edilir?
Uyku apnesinin tedavisi hastalığın düzeyine ve oluşturduğu yan etkilere göre değişmekte. Kişiden kişiye göre değişmekte. Yani herkese verilecek standart bir tedavi aşaması söz konusu değil. Bu nedenle uyku testi yapıldıktan sonra hastanın genel muayenesi ve genel değerlendirmeleri yapılır.
Bazen cerrahiler yapılır, bazen ağız içi aletler verilir, bazen sadece kilo verme ve egzersiz önerilir. Bazen de maskeler verilebilir. Bazı hastalarda ki bu hastalar belki yüzde 60'tır, bu saydığımız şeylerin bazıları kombine olarak verilmekte. Yani cerrahi artı maske uygulanıyor. Ama tüm hastalarımıza diyet önermekteyiz.