Merve Kantarcı Çulha
Yorgunluk, ağrı, uyku bozuklukları, unutkanlık ve hafıza zayıflığı gibi sorunlarla ortaya çıkan fibromiyalji sendromu birçok kişide görülüyor. Peki, fibromiyaljinin kalıcı tedavisi var mı?
Merve Kantarcı Çulha'ya açıklamalarda bulunan Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Gökhan Özkoçak, fibromiyaljinin belirtileri, tedavisi ve nedenleri hakkında bilgi verdi.
Fibromiyalji tehlikeli bir rahatsızlık mı?
Fibromiyalji; kas, iskelet sistemi ağrısı, yorgunluk, uyku bozuklukları ve bilişsel problemlerle karakterize kronik bir sendromdur. Özellikle kadınlarda daha sık görülür (kadın/erkek oranı yaklaşık 4-9). Toplumda görülme sıklığı %2 ila %8 arasında değişmektedir. Genellikle 20–55 yaş aralığında başlasa da her yaşta ortaya çıkabilir.
Hayır, yaşamı tehdit eden bir hastalık değildir, ancak yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. Sürekli yorgunluk, yaygın ağrı ve uyku bozuklukları gibi semptomlarla kişi hem fiziksel hem ruhsal olarak zorlanabilir. Bu durum depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunlarla da birlikte seyredebilir.
Son yıllarda sırt, kalça, kol ve bacak ağrısı şikâyetleri neden arttı?
Bunun en sık sebepleri arasında şunlar sayılabilir:
- Hareketsiz yaşam tarzı (özellikle masa başı işler ve ekran karşısında uzun saatler)
- Duruş bozuklukları ve ergonomik olmayan çalışma ortamları
- Stres ve kaygı düzeyindeki artış
- Uyku kalitesinin bozulması
- Aşırı kilo
- Yanlış egzersiz alışkanlıkları veya hareketsizlik
Tüm bunlar merkezi sinir sistemi hassasiyetini artırarak fibromiyalji riskini tetikleyebilir.
Fibromiyalji unutkanlığa ve bilişsel bozulmalara neden olur mu?
Evet. Hastalarda sık görülen bir durum "fibro-fog" (fibromiyalji sisi) olarak tanımlanır. Bu durum:
- Dikkat dağınıklığı
- Hafıza zayıflığı
- Zihinsel işlem hızında yavaşlama
- Kelime bulma güçlüğü gibi belirtilerle kendini gösterir.
Uyku bozukluğu ve kronik ağrı bu bilişsel semptomları tetikleyebilir.
Kalıcı sakatlığa neden olur mu? Kalıcı tedavisi var mı?
Hayır, fibromiyalji sakatlık yapmaz. Kas veya eklemlerde hasar bırakmaz. Ancak, ağrı ve yorgunluk kişinin sosyal, mesleki ve fiziksel işlevlerini kısıtlayabilir.
Kalıcı bir tedavisi yoktur, fakat semptomlar kontrol altına alınabilir. Multidisipliner bir yaklaşım gereklidir:
- Egzersiz
- Uyku düzeni
- Psikolojik destek (bilişsel davranışçı terapi vb.)
- İlaç tedavileri (duloksetin, pregabalin gibi)
Doğal yollarla rahatlatmak için neler önerilebilir?
İlaç dışı yöntemler oldukça önemlidir. Bilimsel olarak desteklenen bazı doğal öneriler:
Düzenli aerobik egzersiz (yürüyüş, yüzme, düşük tempolu dans)
Yoga ve tai chi
Meditasyon ve nefes egzersizleri
Akupunktur ve masaj terapisi
Epsom tuzu banyoları (magnezyum desteği sağlar)
Omega-3 ve D vitamini takviyesi (eksiklik varsa)
Bitki çayları (papatya, melisa, lavanta) – kas gevşetici etkilerle rahatlatıcı olabilir
Sıcak uygulamalar – sıcak duş veya ısıtıcı pedler özellikle sabah sertliğine iyi gelir