Merve Kantarcı Çulha
Son yıllarda zatürre vakalarının görülme sıklığı arttı. Genelde soğuk algınlığıyla karıştırıldığından dolayı ilerleyen zatürre akciğerleri etkileyen bir hastalık. Peki, zatürre belirtileri neler?
Merve Kantarcı Çulha'ya açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Pelin Uysal, pandemiden sonra zatürre vakalarının arttığını söyleyerek, en çok merak edilen soruları yanıtladı.
Zatürre nasıl bir hastalık?
Zatürre, akciğer dokusunun çoğunlukla bakteriler, bazen virüs veya mantarlarla iltihaplanmasıdır.
Bu durumda akciğerlerdeki hava kesecikleri (alveoller) iltihap sıvısıyla dolar, yani nefesle alınan oksijen kana yeterince geçemez. En sık etken Streptococcus pneumoniaedir.
Zatürre genelde soğuk algınlığıyla karıştırılır, zatürre belirtileri neler?
Zatürre başlangıçta genellikle soğuk algınlığı (nezle), grip (influenza) veya bronşit ile karıştırılır.
Çünkü ilk belirtiler benzerdir:
* Ateş
* Halsizlik
* Öksürük
* Kas ağrısı
* Baş ağrısı
Zatürre dünyada ve Türkiye'de en sık görülen ciddi solunum yolu enfeksiyonlarından biridir. En çok kimler risk altında?
Dünya genelinde: Her yıl yaklaşık 400–500 milyon kişi zatürre olur.
Risk grupları:
* 65 yaş üstü
* Bebekler ve küçük çocuklar
* Kronik hastalığı olanlar (KOAH, diyabet, kalp hastalığı)
* Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
* Sigara içenler
Zatürre devam ederse hangi hastalıklara sebep olur?
Zatüre son derece tehlikeli bir hastalıktır. Solunum yetmezliği, sepsis (kan enfeksiyonu), akciğer apsesi, plörezi (akciğer zarında sıvı birikmesi) gelişebilir. Ama erken tanı ve doğru tedaviyle genelde tamamen iyileşir.
Erken tanı neden önemli?
* Antibiyotik tedavisinin zamanında başlanmasını sağlar. (Bakteriyel pnömonilerde hayat kurtarıcıdır)
* Akciğer hasarını, oksijen düşüklüğünü ve sepsis (kan zehirlenmesi) riskini azaltır.
* Yaşlılarda, bebeklerde ve bağışıklığı zayıf kişilerde ölüm oranını düşürür. İlk 24–48 saat içinde tanı ve tedavi başlanırsa genelde hızla iyileşme olur.
* 3–5 gün gecikme, akciğer iltihabının yayılmasına, sıvı birikimine (plörezi) veya akciğer apsesine yol açabilir.
* 1 haftadan fazla gecikme, yoğun bakım ihtiyacını artırır ve ölüm riskini ciddi şekilde yükseltir.
Grip, nezle ve zatürre birbiriyle karıştırılır. Fark nasıl anlaşılabilir?
Soğuk algınlığı üst solunum yollarını etkiler (burun, boğaz).
Grip tüm vücudu etkiler (kas ağrısı, halsizlik).
Zatürre akciğer dokusunu etkiler, bu nedenle nefes darlığı ve göğüs ağrısı ön plandadır.
Zatürreden korunma yöntemleri neler?
* Zatürre (Pnömokok) aşısı ve grip aşısı olmak
* Elleri sık yıkamak, maske ve hijyene dikkat etmek
* Sigara ve alkolü azaltmak
* Kronik hastalıkları iyi kontrol altında tutmak
* Düzenli beslenmek ve uyumak (bağışıklığı destekler)
* Antibiyotik direnci, son yıllarda zatürre tedavisinde en büyük zorluklardan biri.
* Dirençli bakteriler (örneğin Streptococcus pneumoniae, Klebsiella pneumoniae) klasik antibiyotiklere yanıt vermez.
* Bu durumda daha geniş spektrumlu veya güçlü antibiyotikler gerekir.
* Ancak bu ilaçlar daha pahalı, daha fazla yan etki yapabilir ve hastanede yatış süresini uzatır.
Bu yüzden:
* Gereksiz antibiyotik kullanmamak,
* Doktorun önerdiği dozu ve süreyi tamamlamak,
* Aşı (özellikle zatürre ve grip aşısı) olmak çok önemlidir.