Sarı Humma virüsünü kapmış kişiler hiçbir semptom göstermeyebilirler. Hastalığın ilk belirtileri, titreme, baş ağrısı, ani ateş, kusma gibi semptomlar gözlenir ancak kendi kendine iyileşebilir. Sarı humma hastalığına yakalananlardan bazılarında hastalığın ikinci evresine geçiş olur ve ilk semptomlar daha fazla seyredilir duruma gelir. Bu hastalar da çok geçmeden ölmektedir. Sarı humma hastalığına karşı aşı bulunmaktadır fakat hastalığın kapılmaması açısından aşının yaklaşın 10-15 gün önceden yapılması tavsiye edilir.
SARI HUMMA NEDİR?
Sarı humma, enfekteAedes veya Haemagoguscinsi sivrisineklerin sokmasıyla bulaşan, akut viral kanamalı bir hastalıktır. Sarı humma virüsü, Flaviviridaeailesinden Arbovirüstür.
HASTALIK NASIL BULAŞIR?
Sarı humma virüsü, etkeni taşıyan sivrisineklerin sokması ile insana bulaşır. Sarı humma virüsü bulaşmış kişiler, viremi döneminde (kanda virüsün bulunduğu dönemdir, ilk semptomların ortaya çıkmasından itibaren 3-6 günlük süredir) Aedes veya Haemagogussivrisinekleri ile enfeksiyonu başka kişilere bulaştırabilirler.
SARI HUMMA İNSANDAN İNSANA BULAŞIR MI?
Hastalık, kişiden kişiye doğrudan bulaşmaz.
SARI HUMMA GÖRÜLÜR MÜ?
Maymunlar (ör. primatlar) da insanlar gibi enfekte olabilirler.
HASTALIK NERELERDE GÖRÜLMEKTEDİR?
Afrika'nın tropikal bölgelerinde ve Orta ve Güney Amerika'da lokal olarak yaygınlık gösterir.Ülkemizde bugüne kadar vaka bildirimi olmamıştır.
KİMLER RİSK ALTINDADIR?
Hastalığın görüldüğübölgelerde yaşayan veya bu bölgelere seyahat eden kişiler hastalığın bulaşması açısından risk altındadırlar. Hastalık vektörünün olduğu bölgelerde bulaşma riski vardır.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hastalığın kuluçka süresi 3-6 gündür. Hastalık pek çok kişide belirti göstermez. Belirti gösterenlerde sıklıkla ateş, belirgin sırt ağrısı ile birlikte kas ağrısı, baş ağrısı, iştahsızlık, bulantı veya kusma olur. Çoğunlukla belirtiler 3-4 gün sonra kaybolur.
Bununla birlikte hastaların küçük bir yüzdesinde, başlangıçta görülen belirtilerin kaybolmasından sonraki 24 saat içerisinde ikinci daha ciddi bir klinik tablo görülür. Yüksek ateş, genellikle karaciğer ve böbrekler olmak üzere çeşitli vücut sistemlerinin etkilendiği görülür. Ayrıca bu aşamada sarılık (ciltte ve gözlerde), koyu renkli idrar, kusma ile birlikte karın ağrısı görülebilir. Ağız, burun, göz veya mide kanaması görülebilir.
HASTALIĞA NASIL TEŞHİS KONUR?
Hastalığın tanısı; klinik örneklerde yapılan laboratuvar testleri ile konur.
HASTALIĞIN TEDAVİSİ NEDİR?
Hastalığa spesifik bir tedavi yoktur, destekleyici tedaviler uygulanır. Hastanede yakın takip ve erken dönemde destekleyici tedavi ile sağ kalım artar. Ateş ve ağrı için asetaminofen kullanılması önerilir, kanamaya meyli artırabileceğinden aspirin ve ibuprofen içeren ağrı kesiciler kullanılmamalıdır.
SARI HUMMA ÖLDÜRÜCÜ MÜDÜR?
Ciddi klinik tablo gelişen hastaların yaklaşık yarısı 7-10 gün içerisinde hayatını kaybeder.
SARI HUMMADAN KORUNMAK İÇİN HERHANGİ BİR AŞI MEVCUT MUDUR?
Hastalığın aşısı vardır. Aşının koruyuculuğunun başlaması için hastalığın görüldüğü bölgelere seyahatten en az 10 gün önce aşı yapılmalıdır.
HASTALIKTAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALIDIR?
Hastalıktan korunmanın en önemli yolu, sivrisinek sokmalarından korunmak ve hastalığın görüldüğü bölgelere gitmeden önce Sarı humma aşısı yaptırmaktır. Hastalığın görüldüğü ülkeleri seyahat edecekler için öneriler:
SEYAHAT ÖNCESİ;
Sarı Humma için riskli ülkeler, Seyahat Sağlığı Merkezlerinden veya 444 77 34 numaralı Seyahat Sağlığı Hattından ücretsiz öğrenilebilir.
Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü Seyahat Sağlığı Merkezlerindeki hekimler seyahat edilecek ülkenin şartları ve sağlık koşulları hakkında başvuranlara danışmanlık hizmeti vermektedir.
Hastalığın görüldüğü bölgeye gitmeden önce MUTLAKASeyahat Sağlığı Merkezine başvurularak AŞIyaptırılmalıdır.
SEYAHAT ESNASINDA;
Sarı Humma için riskli ülke/bölge ziyaretlerinde sivrisinek sokmalarından korunma önlemlerine uyulması önerilir: