Rahim ağzı (serviks) kanseri, belitilerini erken dönemde göstermeyeblir, genellikle ileri safhalarda ortaya çıkar. Rahim ağzı kanserinin belirtlileri adet düzensizliği, cinzel ilişki sonrasında kanama, beklenmeyen akıntılar gibi görülebilir. Rahim ağzı kanseri riskini çok eşli olmak, cinsel hayatın 20 yaşından önce başlaması, bağışıklık sisteminin zayıf olması, çok sayıda doğum yapmak, C ve A vitamini eksikliği arttıran etmenlerdendir. Bu örneklerden kaçınmak, sağlığı tehlikeye atmamakta fayda vardır. HPV virüsüne karşı aşı bulunmaktadır ve bu aşı hem kadınlara hem de erkeklere önerilir.
RAHİM AĞZI KANSERİ NEDİR?
Rahim ağzı kanseri daha çok gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde en sık görülen jinekolojik kanserdir. Her yıl dünyada 500 bin yeni rahim ağzı kanseri tanısı konulmaktadır. Genellikle 50 yaş civarında ortaya çıkan rahim ağzı kanseri son yıllarda genç kadınlarda da görülmeye başlamıştır. Kadınlarda en çok görülen kanser sıralamasında meme kanseri ilk sırada yer almasına rağmen, yaşamı tehdit edici özelliği nedeniyle rahim ağzı kanseri, meme kanserinin önüne geçmektedir.
Rahim ağzı kanserlerinin neredeyse tümünden sorumlu olan HPV (“Human Papilloma Virüsler” ) virüsü çok belirti göstermez ve oldukça bulaşıcıdır. Çoğu kadın, hayatının bir döneminde karşılaştığı HPV virüsünü kendi vücut savunma sisteminin yardımı ile yener. Bazı HPV virüsleri ise bu savunma sisteminden güçlü çıkar ve rahim ağzı kanserine neden olur. Hastalığa neden olan HPV virüsünden korunmak için önlemler almak ve düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak, hastalığın erken dönemde saptanmasına ve tedavide başarıya yardımcı olmaktadır.
HPV NEDİR, NASIL BULAŞIR?
HPV cinsel yolla bulaşan bir virüs olup, rahim ağzı kanseri oluşmasına neden olabilir. Rahim ağzı kanseri tanısı konmuş kadınların %95’inden fazlasında görülen HPV (Human papilloma virus) genital bölgeyi enfekte eden ve temas yolu ile yayılan bir virüstür. Özellikle kadınlarda daha sık olmak üzere cinsel bölgede siğillere ve rahim ağzının, dış genital bölge ve üreme yollarında kansere sebep olur. HPV virüsü oldukça sinsidir ve aylarca hiçbir belirti göstermeden yayılmaya devam edebilir. Virüsün belirtilerine, bulaşma olduktan birkaç ay veya yıl sonra rastlandığı durumlar “sessiz enfeksiyon” olarak adlandırılır.
HPV virüsü kadın ver erkekte genital siğiller, kadınlarda rahim ağzı kanserininyanı sıra,erkeklerde de penis kanserine neden olabilir. Ciddiye alınması gereken bir enfeksiyon olan HPVbazı kişilerin bağışıklık sistemi tarafından kontrol altına alınabilir. Bağışıklık sistemi tarafından etkisiz hale getirilemeyen bir virüsün de, yıllarca hiçbir belirti vermeden varlığını koruyabileceğini unutmamak gerekir. Hiçbir şikayet olmadan, kişi yıllarca enfeksiyonu taşıyabilir. Bu durum, hastalığın yayılmasına engel olmadığı gibi, virüs ilişki sırasında bulaşmaya devam edebilir.
HPV virüsü tipleri rahim ağzı kanserine neden olma olasılığına göre risk gruplarına ayrılmıştır. Daha çok siğile yol açan tipler, rahim ağzı kanseri açısından düşük risk grubunda olan türdendir. Dolayısıyla her genital siğil rahim ağzı kanserine dönüşecek diye bir durum söz konusu değildir.
GENİTAL SİĞİL TEDAVİSİ
HPV virüsü enfeksiyonu sonucu oluşan siğiller; yakılarak, dondurularak, cerrahi ya da lokal kremler yardımıyla tedavi edilebilir. Bu tedavi sonucu genital siğilin kaybolması, bir daha ortaya çıkmayacağı anlamına gelmez. Bazı kişilerde tedavi sonrası genital siğil tekrarlamazken; bazılarında sık aralıklarda yeniden genital siğil oluşumu gözlenebilir. Her yeni genital siğil oluşumunda tedavinin tekrarlanması gerekir. HPV virüsü enfeksiyonlarında, tedavi olmaksızın, kişinin kendiliğinden virüsü vücudundan atabildiği bilinmektedir.
RAHİM AĞZI KANSERİ BELİRTİLERİ
Rahim ağzı kanserinin belirtileri erken dönemde kendini göstermeyebilir. Çıplak gözle ya da ve jinekolojik muayenede rahim ağzındaki sorun görülmeyebilir. Smear testi denilen vajinal akıntı ile ya da “kolposkop” denen rahim ağzını büyüterek gösteren aletlerle değişiklikler fark edilebilir, kesin tanı ise şüpheli bölgeden alınan biyopsi ile konulabilir.
Rahim ağzı kanserinin belirtileri daha çok hastalığın ileri safhalarında ortaya çıkar. Kanlı akıntı, cinsel ilişki sonrası kanama ve düzensiz adet kanaması gibi belirtiler rahim ağzı kanserinin belirtileri arasındadır. İlerlemiş vakalarda muayene esnasında bile tümör fark edilebilir. Rahim ağzı kanseri ilerledikçe idrar problemleri, defekasyon zorlukları ve bacak ağrıları görülür.
Rahim ağzı kanseri belirtilerinden biri olan cinsel ilişkiden hemen sonra ya da ertesi gün beklenmedik şekilde oluşan kanamalara “post koital kanama” denir. Post koital kanama önemli bir bulgudur ve rahim ağzı kanserinin erken belirtisi olabilir.
HPV’nin neden olduğu genital siğiller rahim ağzı kanseri belirtisi sayılmazlar. Çünkü HPV’nin bazı tipleri genital siğillere neden olurken bazı tipleri ise kadında rahim ağzındaki hücrelerde değişimlere neden olmaktadır. Ancak genital siğillerin fark edilmesi ile detaylı bir muayene ve HPV tiplendirmesi mutlaka yapılmalıdır. Kişide HPV enfeksiyonu olup olmadığını anlamak için vajinal sürüntüden ya da virüsün neden olabileceği düşünülen, siğilin kendisinden örnek alınarak incelenir. Tetkik sonucuna göre HPV enfeksiyonunun olup olmadığı, varsa tipi saptanabilmektedir.
Rahim ağzı kanseri belirtileri bu şekilde özetlenebilir;
Rahim ağzı kanseri nedenleri arasında çok sayıda doğum yapmak, erken yaşta cinsel ilişkiye girmek ve sigara içmek sıralanabilir. Bunun yanı sıra HPV (İnsan Papilloma Virüsü) enfeksiyonu rahim ağzı kanseri için çok önemli bir risk unsurudur. Rahim ağzı kanseri hastalarının % 98’inde HPV enfeksiyonu görülmüştür. Genellikle cinsel ilişki ile bulaşan HPV’in yüzden fazla tipi vardır. Özellikle 16 ve 18 tipleri rahim ağzı kanserine neden olurken, tip 6 ve 11 ise genital organlarda siğillere neden olur.
Pek çok kanser gibi rahim ağzı kanserinin de kesin nedeni bilinmemektedir. Sadece bazı faktörler rahim ağzı kanserinin oluşmasını kolaylaştırabilir ve hastalık sürecini hızlandırabilir. Genel olarak Rahim ağzı kanserinin risk faktörleri ise şöyledir;
RAHİM AĞZI KANSERİ AŞISI
Cinsel ilişki yoluyla bulaşan HPV rahim ağzı kanserine neden olabilir. HPV’den korunmak için 12 yaşından itibaren kız çocukları ve kadınların rahim ağzı kanser aşısı olması önerilir. Ülkemizde iki tip HPV aşısı olmakla beraber, ABD’de üç HPV aşısı da FDA onayı almıştır. Rahim ağzı kanseri aşılarından bazıları sadece kadınlar için uygun olup, HPV’nin 16 ve 18 tiplerine karşı koruyucu özelliktedir. Bazı tür aşılar ise hem erkek hem kadın için uygun olup, 4’lü ve 9’lu olmak üzere ikiye ayrılır. 4’lü aşı tipleri 6, 11 gibi genital siğillere neden olan HPV tiplerine ve 16, 18 gibi rahim ağzı kanserine neden olabilecek HPV tiplerine karşı koruyucudur. Ülkemizde henüz kullanılmayan 9’lu tip ise rahim ağzı kanserine neden olabilecek daha fazla HPV tipine karşı koruma sağlamaktadır.
Rahim ağzı kanseri aşılarını yaptıran kadın ve erkekler aşıların içerdiği HPV tiplerine karşı %100’e yakın bağışıklık kazanır. 2’li aşı yaptıran kişilerin 4’lü aşı yaptırmasına gerek yoktur. 4’lü aşı genital siğillere karşı da koruma sağladığından tercih edilmesi önerilir. Aşıların ilgili HPV tiplerine karşı ömür boyu koruyuculuğu vardır, tekrara gerek yoktur. Hem rahim ağzı kanserine karşı hem de genital siğillere karşı etkili olan 4’lü veya 9’lu aşı yaptırılması çok daha faydalıdır.
Rahim ağzı kanseri aşısını HPV ile hiç karşılaşmadan yaptırmak servikal kanser vakalarının çoğunu önleyebilir. Rahim ağzı kanserinin yanı sıra bajinal ve vulva kanserlerinde de koruyucudur. 4 ve 9’lu tür aşılar kadın ve erkeklerde genital siğilleri, anal kanserleri önleyebilir. Bazı HPV türleri ağız ve boğazda gelişen kanserlerle de bağlantılı olduğu için bu kanserlere karşı da koruma sağlar. CDC (The Centers for Disease Control and Prevention ), 11-12 yaşlarındaki kız ve erkek çocuklara rutin HPV aşısı önermektedir. Rahim ağzı kanseri aşısıiçin en ideal aşılama zamanı cinsel deneyim henüz başlamadan yani HPV virüsü ile temas olmadan önceki dönemdir. HPV bulaştığında aşı önerilen zamanda yaptırılması kadar etkili olmayabilir. Ekim 2016'da CDC önerisi ile 9-14 yaşlarındaki tüm ergen ve gençlerin, önerilen üç doz programından ziyade, en az altı ay arayla iki doz HPV aşısı almasını önermektedir. 15-26 yaşları arasında aşı yaptıracak gençler ve genç erişkinlerin üç doz aşı yaptırması önerilmektedir.
Ayrıca HPV virüsüne karşı 45 yaşa kadar rahim ağzı kanseri aşısı erkeklere de yapılması gerekmektedir. Çünkü HPV erkeklerde de bazı kanser türlerine yol açmakta ve taşıyıcılıkla HPV aktarımına neden olmaktadır.