HATİCE GÖVENÇ
Parasosyal kavram özellikle sosyal medya, YouTube, Twitch, TV programları, dizi/film karakterleri ve influencer kültürü ile çok yaygın hale gelmiştir.
Parasosyal Ne Demek?
Parasosyal ilişki, bir kişinin medya figürleriyle (influencer, YouTuber, ünlü, oyuncu vb.) gerçek ilişkilerde yaşadığına benzeyen tek taraflı bir yakınlık, bağ, bağlılık ve duygusallık hissetmesi anlamına gelir.
Örneğin:
Bir YouTuber'ın sizi çok iyi anladığını düşünmek
Dizideki karakterin acısına aşırı üzülmek
Bir fenomenin hayatıyla aşırı ilgilenmek
Influencer sizi "arkadaşı" sayıyormuş gibi hissettirmek
Bu ilişkide gerçekte karşılık yoktur, fakat kişi karşı tarafla içten bir bağ kurduğunu hisseder.
PARASOSYAL İNSANLARIN ÖZELLİKLERİ
Parasosyal eğilime sahip kişiler genelde şu özellikleri gösterebilir:
1. Takip ettiği kişiyi "yakın arkadaş" gibi hissetme
Fenomeni hiç tanımamasına rağmen sanki onunla yıllardır arkadaşmış gibi düşünür.
2. Fenomenin hayatını yoğun şekilde takip etme
Ne yediğini,
Ne giydiğini,
Kiminle görüştüğünü,
Evini, ilişkisini, sorunlarını yakından izler ve önemsediği konular haline getirir.
3. Fenomenin mutluluğu ve üzüntüsüyle duygusal olarak etkilenme
Gerçek bir arkadaşmış gibi:
Üzülür,
Sevinir,
Endişelenir,
Kıskanır.
4. Kendini fenomenin hayatına dahil hissetme
"Beni anlıyor",
"Benimle konuşuyor",
"Bana mesaj veriyor" gibi kişisel algılar oluşabilir.
5. Fenomenin davranışlarını taklit etme eğilimi
Kıyafet, konuşma tarzı, alışkanlıklar, tüketim davranışları etkilenebilir.
6. Gerçek sosyal ilişkilerde zorluk yaşama
Bazı parasosyal bireyler yalnızlık, sosyal kaygı, düşük özgüven nedeniyle dijital figürlere yönelir.
7. Eleştirilere aşırı tepki verme
Fenomen eleştirildiğinde kendisine yapılmış gibi algılayabilir.
8. Sahiplenme veya kıskançlık hissi
Fenomenin ilişkileri veya başka takipçilerle etkileşimleri rahatsızlık verebilir.
PARASOSYAL İLİŞKİLER ZARARLI MIDIR?
Her zaman değil. Parasosyal ilişkiler:
Yalnızlık hissini azaltabilir
Motivasyon verebilir
Eğlendirebilir
Ancak gerçek ilişkilerin yerini almaya başladığında veya kişinin hayatını olumsuz etkilediğinde sorun haline gelir.
Kısacası; parasosyal, medya kişiliklerine karşı geliştirilen tek taraflı yakınlık ilişkisi demektir.
Parasosyal insanlar ise takip ettikleri kişilere yönelik normalin üzerinde duygusal bağ, sahiplenme veya yakınlık hisseden kişilerdir.