AKSAM.COM.TR/MOR PAPATYA
Merve Kantarcı Çulha
Eylülde okula başlayan öğrenciler kadar ebeveynler de heyecanlı. Fakat uyum haftasında birçok ebeveyn ve öğrencide heyecandan çok stres, endişe ve gerginlik var. Çünkü bazı 1. Sınıf öğrencilerinde okul fobisi var.
Okula uyum sürecinde yaşanan "okuldan kaçınma", "okul fobisi" ve "okul reddi" şeklinde karşımıza çıkan sorunları Psikolojik Danışman Doç. Dr. Mehmet Kaya'ya sorduk.
Bu gibi durumlarda çocuğa bireysel müdahaleden ziyade çocuğu ailesiyle birlikte ele almayı öneren Mehmet Kaya, okul fobisine karşı rüşvet vermeye karşı uyardı. İşte Kaya'nın 1. Sınıf ebeveynleri için hayat kurtaran önerileri...
AŞIRI KORUYUCU ANNE BABALAR DİKKAT!
Çoğunlukla aşırı koruyucu anne- baba tutumunun bir sonucu olarak anne-babasız tek başına bir şeyleri yapmayı öğrenemeyen, her türlü ihtiyaç ve sorunu anne-baba tarafından giderilen çocuklar okula başlamayla birlikte sudan çıkmış balığa döner.
Problem çözme, kurallarını hiç bilmediği yeni ortam, yeni arkadaşlar ve anne babanın dışında yeni bir otorite: "öğretmen".
Evdeki konforlu ve güvenli hayat yerini kontrol ve güven duygusunun sarsıldığı tüm bu yeni problemlerle nasıl baş edebileceğinin belirsizleştiği kaygı verici bir duruma evrilmiştir. Bu kaygıyı yaşamamak için en iyi yollardan biri de kaçınmaktır.
"BAŞIM AĞIRIYOR, OKULA GİTMEK İSTEMİYORUM..."
Bazen başım ağrıyor okula gitmek istemiyorum diyerek bazen okula gitmemek için çeşitli pazarlıklar içerisine girerek, bazen de sabahları yataktan kalkmak istemeyerek veya isteksiz davranışlarla bu uyum zorluğunun işaretlerini verir. Elbette çocukların yaşayabileceği bu kaygıyı yenmeleri daha sağlıklı bir uyum için ebeveynlerin yapabilecekleri şeyler var.
NELER YAPILMALI?
Ebeveynler çocuğun bu durumundan dolayı çocuğu suçlamak eleştirmek ayıplamak yerine çocuğun korku ve kaygılarını dinleyip anlamaya çalışmalıdır.
Her zaman onun duygularını dikkate alan birisi olacaklarını gösterip güven ve destek verebilirler. Lütfen çocuğunuzla onun olumsuz duygularını da kabul ettiğinizi gösteren bir biçimde konuşmaktan geri durmayın. Zaman zaman da küçük başarılarını dahi takdir etmek için fırsat kollayın.
Okula uyum aynı zamanda yeni sosyal ilişkiler geliştirmeyi de gerektirdiğinden çocukların arkadaşlık kurmalarını kolaylaştıran etkinlikler içerisinde olun. Okul dışında yeni arkadaşlık kurabilecekleri fırsatlar oluşturun ve okul içerisindeki yeni arkadaşlıklarını ve etkinliklere katılımını övgüyle destekleyin.
Yaşam düzenini okula göre ayarlamak uyumu kolaylaştırıp kaygıyı biraz olsun azaltır. Uyku düzeni okula başlamadan en az iki hafta öncesinden okul düzenine göre ayarlanabilir. Kahvaltı ve yemek düzeni de okula uyumlu bir hale getirilebilir.
Okula gitmesi için çocuğunuza "rüşvet" vermeyin, "eğer okula gidersen bak...." ile başlayan cümlelerle birlikte abartılı maddi ödül sözleri vermeyin. Bunun yerine okula uyumundaki başarılı adımlarına ilişkin gurur duyduğunuzu ve mutlu olduğunuzu belirten cümlelerle ödüllendirmeyi tercih edin.
Bir başka deyişle maddi ödüllerden ziyade memnuniyetinizi gösteren manevi ödüller verin lütfen. Çocuğunuzun istenen bir davranışı yapması için istenmeyecek bir özelliğe sahip olmasını tercih etmemelisiniz. Ancak bazen okul çıkışı dondurma ısmarlamak gibi ufak kaçamaklar konu dışı.
Öğretmeni ve okulla yoğun bir işbirliği içerisinde olun. Öğretmenlerinizin ve okul psikolojik danışmanlarınızın/rehber öğretmenlerinizin önerilerine kulak verin. Ön hazırlık olması bakımından veliler, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanmış olan okulöncesi ve ilkokul uyum rehberine internet üzerinden ulaşabilirler.
Bazen çocuğun okul korkusunun nedeni aile, bazen de öğretmen veya okul ortamı olabilmektedir. Veliler bu ihtimalleri de göz ardı etmemelidir.
BEKLENTİLERİ ÇOCUĞA YANSITMAYIN
Sonuç olarak; her insan için, "yeni bir durum" veya "yeni bir ortam" uyum sağlama, belli bir zamanı gerektirir ve bu zaman kişiden kişiye göre de değişir. Bir başka çocuğun daha hızlı okula uyum sağlaması onun bireysel farklılığıdır.
Sizin çocuğunuzun kusuru değil. Bu açıdan çocuğunuzdan hızlı bir uyum sürecine ilişkin beklentileriniz çocuğunuza yansıdığında onu cesaretlendirmeyecek bilakis kaygısını artıracaktır. Veliler bu durumu sabırla ve destekleyici bir şekilde karşılamaya çalışmalıdır. Unutmayınız ki bazen belli bir çabayı da gerektirse eninde sonunda çocuğunuz okula başlayacak.
-